Ο δάκος είναι είδος μονόφαγο και η προνύμφη αναπτύσσεται μόνο στο ζωντανό μεσοκάρπιο της ελιάς και της αγριελιάς. Έχει 3-4 γενεές το έτος και ανάλογα με τη περιοχή, διαχειμάζει ώς ενήλικο σε προφυλαγμένες θέσεις και ώς νύμφη στο έδαφος. Σε περιοχές με ήπιο χειμώνα , όταν υπάρχει στα δέντρα κατάλληλος καρπός, είναι δυνατόν να συνυπάρχουν στον ελαιώνα όλα τα στάδια του εντόμου, σπάνια όμως και το στάδιο των αυγών. Το θηλυκό, αφού ανοιξει με τον ωοθέτη του την οπή ωοτοκίας, εισάγει στο μεσοκάρπιο ενα αυγό. Κατα κανόνα, εισάγει ένα αυγό ανά καρπό, σε περιπτώση όμως πυκνού πληθυσμού ή λίγων καρπών, παρατηρούνται και περισσότερες από μία θέσεις ωοτοκίας ανά καρπό. Το αυγο αυτο θα αναπτυχθεί σε προνύμφη η οποια και ορύσσει στοά στο μεσοκάρπιο. Η οπή ωοτοκίας του δάκου ονομάζεται νύγμα και βοηθάει στην εγκατάσταση διάφορων μυκήτων που προκαλούν το σύμπτωμα ξεροβούλα στους άγουρους καρπούς και το σύμπτωμα σαποβούλα στους ώριμους καρπούς.
Ο δάκος είναι ο σοβαρότερος εχθρός της ελιάς στην χώρα μας και σε ορισμένες άλλες παραμεσόγειες χώρες. Ορισμένοι τον θεωρούν ως το πιό βλαβερό στην ελληνική γεωργία, έντομο.
Καταπολέμηση. Εφαρμόζεται με επιτυχία από χρόνια η χημική μέθοδος τόσο απο το κράτος όσο και απο τους ελαιοπαραγωγούς.
Χημική καταπολέμηση. Μεταξύ των πολλών εντομοκτόνων που χρησιμοποιήθηκαν ή χρησιμοποιούνται εναντίον του δάκου αναφέρουμε τα οργανοφωσφορικά dimethoate, fenthion, malathion, phosphamidon. Τα πιό πολλα μπαίνουν στον ελαιόκαρπο και σκοτώνουν τις προνύμφες του δάκου. Ορισμένα, σε ψεκασμούς πλήρους κάλυψης των δέντρων μπορεί να είναι φυτοτοξικά για ορισμένες ποικιλίες ελιάς. Πρέπει ωστόσο να έχουμε υπόψη μας οτι δεν είναι πάντα η δραστική ουσία η οποία παρουσιάζει φυτοτοξικότητα αλλα ο υγρός διαλύτης των γαλακτοματοποιήσιμων σκευασμάτων. Συνεπώς η φυτοτοξικότητα μπορεί να διαφέρει απο μία χρονική περίοδο σε άλλη, άν χρησιμοποιηθεί στο σκεύασμα διαφορετικής φυτοτοξικότητας διαλύτης. Σε κάθε περίπτωση η χρήση των χημικών σκευασματων θα πρέπει να γίνεται κατόπιν των οδηγιών απο τους γεωπόνους της περιοχής.
Προληπτική μέθοδος. Συνεπάγεται την εκτέλεση δολωματικών ψεκασμών με σκοπό τη προσέλκυση, βρώση του ψεκαστικού μίγματος και θανάτωση των ενηλικων πρίν προλάβουν να ωοτοκήσουν στον ελαιόκαρπο. Οι ψεκασμοί αυτοί γίνονται με επινώτιους ψεκαστήρες απο το έδαφος. Η διεξαγωγή των δολωματικών ψεκασμών εποπτεύεται απο τα ταμεία προστασίας ελαιοπαραγωγής που είναι νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και υπάγονται στις κατα τόπους διευθύνσεις του υπουργείου γεωργίας. Οι ψεκασμοί αυτοί γίνονται μόνο εφόσον το ποσοστό καρποφορίας κατα την έναρξη της ελαιοκομικής περιόδου είναι ανώτερη απο 25% και 30% μίας πλήρους εσοδειάς για τις ελαιοποιήσιμες και βρώσιμες ποικιλίες. Οι δολωματικοί ψεκασμοί διενεργούνται απο εδάφους με επινώτιους ψεκαστήρες με ακροφύσια χωρίς βελόνες. Το ψεκαστικο υγρό περιέχει οργανοφωσφορικό εντομοκτόνο σε συγκέντρωση 0,3% και υδρολυμένη πρωτείνη ή άλλο προίον με παρόμοια ελκυστική δράση 2% και σε περίπτωση μεγάλης πυκνότητας 3%. Για τον καθορισμο του χρόνου διεξαγωγής του 1ου δολωματικού ψεκασμού του έτους από αρχές Ιουνίου έως μέσα Ιουλίου, λαμβάνονται υπόψη η πυκνότητα των ενήλικων ατόμων, η αναλογία αρσενικών προς θηλυκά άτομα, η δεκτικότητα του καρπού για ωοτοκία και οι ευνοικές για την ωοτοκία καιρικές συνθήκες.
Για την παρακολούθηση της πορείας του ενήλικου πληθυσμού εδω και αρκετές δεκαετίες, χρησιμοποιούνται στην χώρα μας οι γυάλινες δακοπαγίδες McPhail. Ως ελκυστικό, περιέχουν υδατικό διάλυμα φωσφορικού ή θειικού αμμωνίου 2% και σε ορισμένες περιπτώσεις διάλυμα υδρολυμένης πρωτεΐνης 4% και βόρακα 1,5%. Στην περιοχή κάθε συνεργείου αναρτάται 1 παγίδα ανά 1000 δέντρα . Έλεγχος των παγίδων και αλλαγή του ψεκαστικού υγρού γίνεται ανά πενθήμερο από ειδικευμένους παγιδοθέτες ενώ ταυτόχρονα γίνεται και καταμέτρηση των ενήλικων ατόμων του εντόμου. Διεξαγωγή ψεκασμών γίνεται όταν ο αριθμός των ενήλικων ατόμων ανά παγίδα είναι μεγαλύτερος από 5 ανά πενθήμερο. Για την εφαρμογή τους, εκτός από τις συλλήψεις, συνεκτιμάται και το ποσοστό προσβολής του ελαιοκάρπου που προσδιορίζεται με τακτικές δειγματοληψίες. Ο τελευταίος ψεκασμός θα πρέπει να εφαρμόζεται 20 ημέρες πριν από την έναρξη συλλογής του ελαιοκάρπου. Συνίσταται να χρησιμοποιείται το dimethoate, διότι είναι υδατοδιαλυτό και απομακρύνεται απο το ελαιοτριβείο κατα την υδάτινη φάση. Αξίζει να σημειωθεί, οτι οι δολωματικοί ψεκασμοί απο εδάφους είναι μία πρακτική που έχει ελάχιστες δυσμενείς επιπτώσεις στο οικοσύστημα γενικότερα και την ωφέλιμη πανίδα ειδικότερα και ως εκ τούτου είναι απολύτως συμβατή με τις αρχές και τις επιδιώξεις της ολοκληρωμένης καταπολέμησης .
Θεραπευτική ή κατασταλτική μέθοδος. Η μέθοδος αυτή μπορεί να εφαρμοστεί απο κάθε παραγωγό χωριστά ιδίως σε περιοχές όπου δεν εφαρμόζονται τα μέτρα δακοκτονίας του υπουργείου γεωργίας. Γίνεται πλήρης κάλυψη της κόμης των δέντρων με ψεκαστικό υγρό απο εδάφους με σκοπό να σκοτωθούν όχι μονο τα ενήλικα άτομα αλλα και οι προνύμφες μέσα στον καρπό. Το ψεκαστικό υγρό περιέχει οργανοφωσφορικό εντομοκτόνο συνήθως 0,03%. Οι ψεκασμοί γίνονται με ψεκαστήρες υψηλού όγκου σχεδόν μεχρις απορροής του ψεκαστικού υγρού ή λιγότερο συχνά, με επινώτιους ψεκαστήρες μικρού όγκου και συγκέντωση εντομοκτόνου 0,3%. Ψεκάζουμε όταν το ποσοστό γόνιμης προσβολής είναι 55 για τις ελαιοποιήσιμες ποικιλίες ή το 2% για τις βρώσιμες ποικιλίες. Πρέπει να τηρούνται με σχολαστικότητα τα καθορισμένα ελάχιστα χρονικά όρια μεταξύ της τελευταίας επέμβασης και συγκομιδής ωστε το λάδι να μήν έχει ανεπίτρεπτα υπολείμματα εντομοκτόνων, υπολείμματα που ουσιαστικά δεν μειώνονται μέσα στο λάδι με την πάροδο του έτους.
Τέλος θα πρέπει να αναφέρουμε οτι ακόμα και οι παραγωγοί μπορούν να διενεργήσουν απο μόνοι τους δακοκτονία. Αυτο όμως προυποθέτει:
· - να μπορεί να αναγνωρίστει το έντομο εντός της δακοπαγίδας αλλα και στο δέντρο
· - να μπορούν να αναγνωριστούν τα νυγματα του εντόμου στον ελαιοκαρπο
· - σωστή δοσολογία του εντόμοκτόνου και τήρηση των ημερομηνιών διεξαγωγής των ψεκασμών
· - καλό είναι σε μία περιοχή που δεν διενεργείται ψεκασμός απο το υπουργείο γεωργίας, να γίνονται μαζικοί ψεκασμοι απο την πλειονότητα των ελαιοπαραγωγών.
· - οι ψεκασμοί να διενεργούνται κατόπιν καθοδήγησης κάποιου επιβλέποντα γεωπόνου ο οποίος θα καθορίσει την σωστή διενέργεια της δακοκτονίας.
Γραμματέα Αναστασία
Γεωπόνος ΓΠΑ
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις