Mεγάλη προσβολή σεπτορίασης του σιταριού στη Θεσσαλία

Πολλές δημοσιεύσεις στον τοπικό Τύπο αλλά και σε εξειδικευμένο, πανελλήνιας εμβέλειας σε αγροτικά θέματα Τύπο (ακόμη και σε πρωτοσέλιδο), είδαν το φως της δημοσιότητας για εκτεταμένη σε ένταση και έκταση φετινή εκδήλωση σκωριάσεων στις καλλιέργειες σιταριού στην Θεσσαλία.

Στο Εργαστήριό μας πολλοί παραγωγοί προσκόμισαν δείγματα ασθενών φυτών σιταριού, αλλά και προσωπικώς, εξετάσαμε προσβεβλημένους αγρούς σε Νίκαια, Ζάππειο, Χαρά, Καλό Νερό, Σοφό, Νέο Περιβόλι, κ.α.

Οι διαπιστώσεις μας είναι οι ακόλουθες:

- Δεν διαπιστώσαμε ούτε ένα δείγμα σιταριού προσβεβλημένο από σκωρίαση (είτε στελέχους είτε καστανή).

- Σε ΟΛΟΥΣ τους επιτόπου εξετασθέντες σιταγρούς αλλά και στα προσκομισθέντα στο Εργαστήριό μας δείγματα, διαπιστώσαμε μεγάλη προσβολή από Σεπτορίαση, προκαλούμενη από τον μύκητα Stagonosporanodorum (συνώνυμο:Septorianodorum).

- Στην αγροτική περιοχή Νέου Περιβολίου, συνυπήρχε προσβολή από τον μύκητα Septoriatritici.

- Στην αγροτική περιοχή Σοφού, συνυπήρχε προσβολή από τον μύκητα Pypenophoratritici-repentis(ατελής μορφή: Drechsleratritici-repentis).

- Η ασθένεια εκδηλώθηκε φέτος με επιδημική μορφή, απειλώντας, σε πολλές περιπτώσεις, σχεδόν ολική απώλεια παραγωγής σιταριού.

Στον αγρό τα πρώτα συμπτώματα από την σεπτορίαση που προκαλείται από τον μύκητα Stagonosporanodorum (συνώνυμο:Septorianodorum), όταν παρατηρεί κανείς από μακριά, είναι ένας καστανός μεταχρωματισμός της φυτείας. Ίσως αυτή η εμφάνιση οδήγησε στην λανθασμένη εκτίμηση ότι πρόκειται για σκωρίαση. Στα φύλλα, και κατά κανόνα 2-3 εβδομάδες μετά την έναρξη σχηματισμού του στάχυος, εμφανίζονται καστανές κηλίδες που περιβάλλονται από κίτρινο μεταχρωματισμό. Αργότερα, οι κηλίδες μεγεθύνονται συνεννοούμενες και μάλιστα τα άκρα των φύλλων καφετιάζουν και στη συνέχεια ξηραίνονται (Εικ. 2). Αν παρατηρήσει κανείς με μεγεθυντικό φακό και σε διερχόμενο φως, θα διαπιστώσει την παρουσία μικρών στιγμάτων μέσα στις κηλίδες. Τα στίγματα αυτά είναι οι αγενείς καρποφορίες του μύκητα (πυκνίδια). Ανάλογα στίγματα παρατηρούνται στην επιφάνεια των σταχυδίων όταν το σιτάρι «ξεσταχυάσει», και μάλιστα στο ανώτερο 1/3 του σταχυδίου, συνήθως μέσα σε, ανάλογες με τα φύλλα, κηλίδες (Εικ. 3). Όταν η προσβολή είναι έντονη, όπως φέτος, και η εκδήλωση των συμπτωμάτων εμφανιστεί και στο λεγόμενο «φύλλο σημαία», η επίπτωση της ασθένειας είναι τεράστια σε ό,τι αφορά στην απώλεια της παραγωγής. Ειδικότερα, όταν οι στάχεις βρίσκονται στο στάδιο «του γάλακτος», οι κόκκοι δεν ωριμάζουν, παραμένουν «λισβοί» και ο στάχυς άδειος.

Στην περίπτωση προσβολής από Septoriatritici, η εκδήλωση της ασθένειας εμφανίζεται στα κατώτερα φύλλα και πρωιμότερα από την εμφάνιση της σεπτορίασης από S. nodorum. Ειδικότερα εμφανίζονται ακανόνιστες χλωρωτικές κηλίδες, οι οποίες επεκτείνονται στην επιφάνεια των φύλλων, αλλά και σε άλλα ανώτερα ευρισκόμενα φύλλα. Πολύ χαρακτηριστική είναι η εμφάνιση εύκολα ορατής πολυστιγμίας από τα μαύρα στίγματα, όπως εμφανίζονται τα πυκνίδια του μύκητα (Εικ. 4).

Σε ό,τι αφορά στην προσβολή από P. tritici-repentis, στα φύλλα εμφανίζονται σκούρες καστανές κηλίδες με κίτρινη περίμετρο, και φακοειδές σχήμα (Εικ. 5).

Εικ. 3. Προσβολή σταχυδίου από S. nodorum

Εικ. 4. Συμπτώματα προσβολής από S. tritici

Εικ. 6. Αγρός που σπάρθηκε στις αρχές Νοεμβρίου (αριστερά) και τέλος Νοεμβρίου (δεξιά).

Εικ. 7 Ψεκασμένο σιτάρι με propiconazole (δεξιά) αψέκαστο σε όμορο αγρό (αριστερά).

Σε ό,τι αφορά στον βιολογικό κύκλο και την επιδημιολογία των σεπτοριάσεων, στα υπολείμματα της καλλιέργειας (στο άχυρο), κατά το Φθινόπωρο μετά την συγκομιδή, σχηματίζονται οι εγγενείς καρποφορίες του μύκητα (περιθήκια). Τα περιθήκια μπορούν να επιβιώσουν επί των υπολειμμάτων για 2-3 χρόνια. Τα περιθήκια παράγουν ασκοσπόρια που προκαλούν τις αρχικές μολύνσεις την επόμενη Άνοιξη, κατά την διάρκεια υγρού καιρού. Μετά την αρχική προσβολή και μετά 10-20 ημέρες, σχηματίζονται στα φύλλα οι ανωτέρω περιγραφείσες κηλίδες, στις οποίες σχηματίζονται οι αγενείς καρποφορίες των μυκήτων (πυκνίδια). Τα πυκνίδια παράγουν πυκνιδιοσπόρια δημιουργώντας δευτερογενείς και επαναλαμβανόμενες προσβολές στα φύλλα (και αργότερα και στα σταχύδια, σε ό,τι αφορά στον S. nodorum). Απαιτείται τα φύλλα να είναι βρεγμένα για περίοδο 6 ωρών, ώστε να πραγματοποιηθεί η μόλυνση. Τα σπόρια διασπείρονται με τις σταγόνες της βροχής και τον αέρα. Το σιτάρι είναι περισσότερο ευπαθές τον S. tritici, από την έναρξη επιμήκυνσης του στελέχους μέχρι την εμφάνιση του «φύλλου σημαία» με ευνοϊκότερη θερμοκρασία 15 ⁰C – 20 ⁰C. Σε αντιδιαστολή, το σιτάρι είναι περισσότερο ευπαθές στον S. nodorum, από την έναρξη σχηματισμού του στάχυος και θερμοκρασία 20 ⁰C– 27 ⁰C. Κατ’ αυτόν τον τρόπο και εφόσον οι καιρικές συνθήκες είναι ευνοϊκές, επεκτείνεται η προσβολή και φθάνει (όπως φέτος) σε μεγάλη επιδημικής μορφής έκταση και ένταση. Σημαντικό είναι ότι τα μολύσματα μεταφέρονται και με τον σπόρο σποράς.

Για την αντιμετώπιση των σεπτοριάσεων συνιστώνται:

-  Ενσωμάτωση των υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας με τα επ’ αυτών σχηματισθέντα περιθήκια. Έτσι ελαχιστοποιούνται οι αρχικές μολύνσεις κατά την επόμενη καλλιεργητική περίοδο.

-  Τριετής τουλάχιστον αμειψισπορά.

-  Όπου η ασθένεια ενδημεί, σπορά ανθεκτικών ποικιλιών (εφόσον υπάρχουν).

-  Με μετάθεση του χρόνου σποράς, αποφεύγεται η ένταση των αρχικών μολύνσεων (Εικ. 6).

-  Σπορά υγιούς σπόρου καλυμμένου με μυκητοκτόνο.

-  Ο ψεκασμός με μυκητοκτόνα που ανήκουν στις ομάδες strobilurines ή triazoles(Εικ. 7) ή μίγματα αυτών, δίδει πολύ καλά αποτελέσματα.

πηγη:Αγροτικη εκφραση