Γ. Αρβανιτίδης: Βγάλτε τη θηλιά από το λαιμό των επιχειρήσεων

Εισήγηση Γ. Αρβανιτίδη στην Ολομέλεια της Βουλής κατά τη συζήτηση του Σχεδίου Νόμου «Εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων»

Όπως είπα και στην επιτροπή, ο εξωδικαστικός συμβιβασμός και η αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων είναι βασική προϋπόθεση για την ανάταξη της οικονομίας και ίσως από τις λίγες ευκαιρίες που έχουμε την περίοδο αυτή. Για το λόγο αυτό  πρέπει να υπάρξει συνεννόηση των πολιτικών δυνάμεων για να μπορέσουμε να βγάλουμε τη θηλιά από το λαιμό της πραγματικής οικονομίας. Αν δεν τα καταφέρουμε, τότε δεν θα μιλάμε απλά για στασιμότητα στην αγορά. Θα μιλάμε για κατάρρευση.

Ξέρετε κύριοι συνάδελφοι πως επιβιώνουν οι επιχειρήσεις οι οποίες αναγκάζονται να επιστρέψουν δανεισμό και συγχρόνως οι τράπεζες δεν μπορούν να τις επαναχρηματοδοτήσουν;

Απλά σταματούν να πληρώνουν. Διότι αν το κεφάλαιο της επιχείρησης λείψει από την ροή των εργασιών της, τότε θα μιλάμε για κατάρρευση. Ποιοι είναι αυτοί οι κακοπληρωτές; Οι άνθρωποι που λόγω των capital controls και λόγω της αδυναμίας λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος κρατούν τα κεφάλαια στην επιχείρησή τους για να δουλέψουν; Ας πάψουμε να κουνάμε το δάχτυλο πια στην πραγματική οικονομία και στους ανθρώπους που δίνουν τη μάχη της επιβίωσης.

Δεύτερη παρατήρηση.

Ξέρετε πόσοι άνθρωποι βρέθηκαν σε αδυναμία να πληρώσουν το δανεισμό τους απλά και μόνο διότι με την πτώση της αξίας των ακινήτων οι τράπεζες τους ζήτησαν παραπάνω εγγυήσεις που δεν είχαν; Δεν συνέβαινε τίποτα, δεν υπήρχε πρόβλημα στη λειτουργία των επιχειρήσεων, απλά και μόνο κάποια στιγμή λόγω της πτώσης των αξιών των ακινήτων και των εγγυήσεων τους κάλεσαν να έρθουν να βάλουν και άλλες εγγυήσεις που δεν είχαν. Ας καταλάβουμε ποια είναι καθημερινότητα των επιχειρηματιών και ας καταλάβουμε ότι χωρίς επιχειρήσεις, χωρίς επιχειρηματικότητα, δεν υπάρχει οικονομία.

Αν το σημερινό νομοσχέδιο δεν λύσει το τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους που βαρύνει επιχειρήσεις και επαγγελματίες, το μόνο εργαλείο που θα μας μείνει θα είναι οι πωλήσεις δανείων από τις τράπεζες. Και αυτό είναι κάτι που δεν συμφέρει κανέναν πια. Δεν συμφέρει ούτε τους δανειολήπτες, ούτε τις τράπεζες. Οι πρώτοι θα καταστραφούν αν πάμε σε μαζικές ρευστοποιήσεις και οι δεύτερες θα εγγράψουν σημαντικές ζημιές στους ισολογισμούς τους, με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για την σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος. Αυτός είναι και ο λόγος που στη δική μας πρόταση για τα κόκκινα επιχειρηματικά δάνεια, βασικός πυλώνας είναι το Ταμείο Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων. Επειδή, όμως, η πρότασή μας είναι πολύ ευρύτερη από το παρόν νομοσχέδιο, θα επικεντρωθώ στον εξωδικαστικό συμβιβασμό.

Το μεγάλο ερώτημα είναι πώς το νομοσχέδιο θα πετύχει τους στόχους του. Οι στόχοι είναι δύο:

• Ο πρώτος είναι να ενταχθούν όσο το δυνατόν περισσότερες επιχειρήσεις και επαγγελματίες στον νέο αυτό μηχανισμό και
• Ο δεύτερος, είναι να κάνουμε τον μηχανισμό αυτό αποτελεσματικό και γρήγορο.

Θα πάω τα βήματα ένα – ένα για να γίνω όσο πιο ξεκάθαρος γίνεται. Ξεκινάω με τον στόχο, όσον αφορά το ύψος των δανείων που πρέπει να ρυθμιστούν.

Η συμφωνία των τραπεζών με τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προβλέπει «τακτοποίηση» κόκκινων δανείων ύψους 40 δις € μέχρι το 2019. Από αυτά, το 58% της τακτοποίησης θα προέλθει από κόκκινα επιχειρηματικά δάνεια. Πρακτικά, λοιπόν, μέσα στα επόμενα 2 χρόνια πρέπει να βρεθεί λύση για κόκκινα επιχειρηματικά δάνεια ύψους 23,2 δις €.

Πάμε τώρα να δούμε, πώς είναι δομημένα τα κόκκινα επιχειρηματικά δάνεια.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το 3ο τρίμηνο του 2016 το σύνολο των κόκκινων επιχειρηματικών δανείων στη χώρα έφτανε τα 65 δις €. Από αυτά, τα 40 δις € αφορούν δάνεια επαγγελματιών, πολύ μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Σε ποσοστό, μιλάμε για πάνω από το 60% του συνόλου. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι αν δώσουμε λύση στα μισά κόκκινα δάνεια των μικρομεσαίων επιχειρήσεων θα είχαμε πιάσει το στόχο.

Το μεγάλο ερώτημα, λοιπόν, είναι αν μπορούμε να τα καταφέρουμε. Δυστυχώς, κατά τη γνώμη μου, έτσι όπως είναι δομημένο το νομοσχέδιο, δεν μπορούμε. Και θα εξηγήσω το γιατί. Ξεκινάω με τα ποσοτικά δεδομένα.
Ζήτησα στην επιτροπή από τον κ. Υπουργό ένα σενάριο βάσης που να έχει ορισμένα απλά στοιχεία:

• πόσες επιχειρήσεις μπορούν να μπουν στον εξωδικαστικό συμβιβασμό
• πόσες μπορούν να πετύχουν μια καλή και βιώσιμη συμφωνία
• τι ποσό θα αφορούν τα δάνεια που θα ρυθμιστούν
• και από ποιες επιχειρήσεις θα προέρχονται κυρίως τα δάνεια αυτά. Αν δηλαδή θα είναι μικρομεσαίες, μικρές ή μεγάλες.

Ο κ. Υπουργός έχει πει ότι η ρύθμιση αφορά – θεωρητικά – τουλάχιστον 400.000 επιχειρήσεις, χωρίς να είναι σε θέση να μας δώσει κάποιο άλλο στοιχείο. Θα σας πω, όμως, ότι υπάρχει ένα δημοσίευμα της εφημερίδας «ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ» στις 21 Απριλίου, το οποίο είναι αρκετά ενδιαφέρον. Μπορώ να το καταθέσω στα πρακτικά. Το δημοσίευμα αυτό επικαλείται τη σχετική χαρτογράφηση που έχουν κάνει οι τράπεζες, για να δουν πόσες επιχειρήσεις με κόκκινα δάνεια είναι βιώσιμες αν τα δάνεια αυτά ρυθμιστούν.

Ξέρετε ποιο είναι το αποτέλεσμα;

7 στις 10 επιχειρήσεις με κόκκινα δάνεια εκτιμούν οι τράπεζες είναι βιώσιμες, αν τα δάνειά τους ρυθμιστούν. Αντιλαμβάνεστε το στόχο; 7 στις 10 επιχειρήσεις μπορούν να ξαναζωντανέψουν.

Μάλιστα, σε ορισμένους κλάδους, όπως ο τουρισμός και η εστίαση, η ανθεκτικότητα αυτή ανεβαίνει αφού βιώσιμες μπορούν να γίνουν ακόμα και 9 στις 10 επιχειρήσεις. Το σύνολο σχεδόν του κλάδου.
Αν, λοιπόν, δεχτούμε ότι τα νούμερα αυτά είναι αξιόπιστα, αυτό που έχει σημασία να δούμε είναι αν ο μηχανισμός που προτείνει η Κυβέρνηση, μπορεί να υπηρετήσει αυτό το στόχο, αν μπορεί να κάνει τη δουλειά.

Με απλά μαθηματικά, έτσι όπως είναι το νομοσχέδιο υπάρχει πρόβλημα.

Αν υποθέσουμε ότι τα επόμενα 2μιση χρόνια έχουμε 700 εργάσιμες μέρες στη διάθεσή μας, για να μπορέσει ο εξωδικαστικός μηχανισμός να φέρει σε πέρας 400.000 αιτήσεις, θα πρέπει να ολοκληρώνονται 570 υποθέσεις κάθε μέρα. Και από αυτές το 70% θα πρέπει να έχει επιτυχία. Άρα μιλάμε για 400 επιχειρήσεις με πετυχημένη ρύθμιση κάθε μέρα.

Αν λοιπόν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, χρειαζόμαστε ένα μηχανισμό που θα μπορεί να κάνει ουσιαστική δουλειά χωρίς περιττές καθυστερήσεις. Και εδώ δημιουργείται το πρώτο μεγάλο πρόβλημα, γιατί ο μηχανισμός που προτείνετε είναι δυσκίνητος και σε πολλές περιπτώσεις αναποτελεσματικός. Αναφέρομαι σε συγκεκριμένες περιπτώσεις τις οποίες σας έχουμε επισημάνει επανειλημμένα:

• τις επιχειρήσεις που οφείλουν πάνω από το 85% των υποχρεώσεών τους σε έναν πιστωτή, τις οποίες παραπέμπετε σε διμερή διαπραγμάτευση.
• τον περιορισμένο αριθμό των 320 συντονιστών
• την ανυπαρξία μιας ουσιαστικής διαδικασίας διαμεσολάβησης και
• την χρονοβόρα διαδικασία δικαστικής επικύρωσης.

Αν δεν ξεπεράσουμε τα εμπόδια αυτά, ούτε τους δικαιούχους που περιλαμβάνει το νομοσχέδιο θα βοηθήσουμε, ούτε θα καταφέρουμε να βοηθήσουμε και όσους αφήνετε εκτός. Και αναφέρομαι κυρίως στους ελεύθερους επαγγελματίες, τους αγρότες, τους κτηνοτρόφους και τους αλιείς, οι οποίοι με το παρόν νομοσχέδιο δεν μπορούν να ρυθμίσουν ολιστικά τα χρέη τους προς τις τράπεζες, το δημόσιο, τα ταμεία και τους πιστωτές.

Για το λόγο αυτό καταθέσαμε 10 ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ οι οποίες πιστεύουμε ότι θα συμβάλουν θετικά στο νομοσχέδιο. Και για να μην μείνουμε στα λόγια, καταθέσαμε και τροπολογία με τις προτάσεις μας, την οποία σας καλούμε να κάνετε δεκτή.

Επαναλαμβάνω, λοιπόν, τα 10 σημεία της πρότασής μας.

1. Για την ένταξη μιας επιχείρησης στον εξωδικαστικό συμβιβασμό προτείνουμε να χρειάζεται μία κερδοφόρα χρήση – αναφέρομαι στα λειτουργικά κέρδη – τα τελευταία 5 χρόνια και να λαμβάνεται υπόψη και η εξέλιξη του κύκλου εργασιών σε περίπτωση που η επιχείρηση δεν είχε κερδοφορία.

Κατά τη γνώμη μας η πρόβλεψη που υπάρχει στο νομοσχέδιο για μία κερδοφόρα χρήση τα τελευταία 3 χρόνια, χωρίς κανένα άλλο κριτήριο, θα αποκλείσει ένα πολύ μεγάλο μέρος επιχειρήσεων που μπορούν πράγματι να εξυγιανθούν και να προχωρήσουν. Δεν μπορείτε να βάζετε τόσο αυστηρούς περιορισμούς σε μια οικονομία βυθισμένη στην ύφεση, μια οικονομία με τις τράπεζες ουσιαστικά κλειστές.

2. Προτείνουμε την δημιουργία Ειδικού Ακατάσχετου Λογαριασμού για επιχειρήσεις, επαγγελματίες και αγρότες.

Και επιτέλους κ. Υπουργέ, η Κυβέρνηση πρέπει να απαντήσει γιατί δεν υιοθετεί αυτή την πρόταση. Κάποιος πρέπει να απαντήσει. Όχι απλά να το ακούει και να το ξεπερνά. Αν θέλουμε να μιλάμε για επανεκκίνηση της οικονομίας και πραγματικό εξωδικαστικό συμβιβασμό, θα πρέπει να υπάρχουν και οι απαραίτητες προϋποθέσεις που θα προστατεύουν την επιχείρηση. Δεν είναι δυνατόν ο επιχειρηματίας να πηγαίνει σε διαπραγμάτευση με την θηλιά στο λαιμό. Εμείς, λοιπόν, ζητάμε έναν Ακατάσχετο Επιχειρηματικό Λογαριασμό φυσικών και νομικών προσώπων, μέσω του οποίου θα πραγματοποιείται η διαχείριση:

• των εσόδων από συναλλαγές μέσω POS ή μέσω ηλεκτρονικών συναλλαγών
• η καταβολή της μισθοδοσίας των εργαζομένων
• η πληρωμή των ασφαλιστικών εισφορών και των υποχρεώσεων προς το Δημόσιο
• η πληρωμή ενοικίων, λογαριασμών ΔΕΚΟ, προμηθευτών κ.λπ. και
• οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης.

3. Προτείνουμε να συμπεριληφθεί στο Μητρώο Συντονιστών το σύνολο των Διαπιστευμένων Διαμεσολαβητών του Υπουργείου Δικαιοσύνης.

4. Προτείνουμε να εισαχθεί διαδικασία Διαμεσολάβησης με εκτελεστό και δεσμευτικό για τα μέρη περιεχόμενο, ώστε να αποκτήσει νόημα, μεταξύ άλλων, και η διμερής διαπραγμάτευση μεταξύ πιστωτή και οφειλέτη, όταν ο τελευταίος οφείλει πάνω από το 85% των υποχρεώσεών του σε έναν και μόνο πιστωτή.

Οι οφειλέτες αυτοί είναι συνήθως μικροεπαγγελματίες που είχαν συναλλαγή ή ένα κεφάλαιο κίνησης σε μία τράπεζα, αλλά εξαιτίας των συγχωνεύσεων των τραπεζών πάρα πολλοί επιχειρηματίες βρέθηκαν να έχουν δάνεια σε διαφορετικές τράπεζες αλλά μετά τις συγχωνεύσεις να βρίσκονται δανεισμένοι από μία τράπεζα και νομίζω ότι πρέπει να βρεθεί απαραίτητα τρόπος ρύθμισης αυτής της εξέλιξης.

Αν τα πράγματα ήταν τόσο απλά και ήταν μόνο ζήτημα κατεύθυνσης να τα βρουν πιστωτής και οφειλέτης, τότε ήδη με το συγκεκριμένο πλαίσιο που ισχύει θα είχαν λυθεί αυτά τα ζητήματα με μια διμερή διαπραγμάτευση των οφειλετών και των δανειστών. Και να μην ξεχνάμε κύριε Υπουργέ ότι σε αυτή την κατηγορία είναι οι μικρές και οι περισσότερες μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

5. Προτείνουμε να επικυρώνεται το πρακτικό συμφωνίας με απλή κατάθεση στην γραμματεία του δικαστηρίου, ή έστω με διάταξη δικαστή, όπως γίνεται για τη σύσταση σωματείου και την έκδοση κληρονομητηρίου.

Είναι μια διαδικασία που προβλέπεται στο δίκαιό μας και θα απλοποιήσει ιδιαίτερα αυτές τις διαδικασίες.
Διότι αν μείνουμε στη διαδικασία του Πολυμελούς Πρωτοδικείου, ούτε σε 6 χρόνια δεν θα ολοκληρώνονται αυτές οι διαδικασίες.

6. Προτείνουμε να υπάρχει ειδική μέριμνα για τους συνοφειλέτες και εγγυητές δανείων οι οποίοι δεν σχετίζονται με την λειτουργία της επιχείρησης.

Είναι άδικο για κάποιους οι οποίοι δεν είχαν συμμετοχή στις επιχειρηματικές αποφάσεις, να έχουν την ίδια αντιμετώπιση με αυτούς που ευθύνονται για την πορεία της επιχείρησης.

7. Προτείνουμε να δοθεί δυνατότητα ένταξης στον Εξωδικαστικό Συμβιβασμό – με την κανονική διαδικασία – στους ελεύθερους επαγγελματίες, ώστε να μπορούν να ρυθμίσουν το σύνολο των οφειλών τους προς πιστωτές, προμηθευτές, δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία.

Αυτή τη στιγμή, έτσι όπως είναι η διάταξη, μιλάμε για ευχολόγια. Θα πρέπει να περιμένουμε στο μέλλον μια Υπουργική Απόφαση της οποίας κανείς δεν γνωρίζει το περιεχόμενο. Και βέβαια, ακόμα κι αν αυτό γίνει, θα αφορά μόνο δημόσιο και ταμεία. Καμία δυνατότητα δεν θα υπάρχει για δάνεια και πιστωτές.

8. Προτείνουμε να δοθεί η δυνατότητα ένταξης στον Εξωδικαστικό Συμβιβασμό και σε αγρότες – κτηνοτρόφους – αλιείς, σύμφωνα με την πρότασή μας για τους ελεύθερους επαγγελματίες.

Οι αποκλεισμοί δεν λύνουν το πρόβλημα. Μόνο να το διογκώσουν μπορούν.

9. Προτείνουμε να δοθεί η δυνατότητα ένταξης στον Εξωδικαστικό Συμβιβασμό και για όσες επιχειρήσεις έχουν προχωρήσει σε ρυθμίσεις οφειλών πριν την 01.07.2016.

Σας το έχουν επισημάνει και οι φορείς, ότι αυτός ο αποκλεισμός είναι άδικος. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην μπουν και αυτοί οι άνθρωποι στον εξωδικαστικό συμβιβασμό.

10. Τέλος, προτείνουμε να δοθεί η δυνατότητα ένταξης στον Εξωδικαστικό Συμβιβασμό και σε όσες επιχειρήσεις προχώρησαν από το 2009 και μετά σε διακοπή εργασιών, είναι εγγεγραμμένες ακόμα στο ΓΕΜΗ και τα φυσικά πρόσωπα – ιδιοκτήτες αυτών εξυπηρετούν ακόμα τη ρύθμιση των οφειλών τους.

Αν θέλουμε να μιλάμε για πραγματική δεύτερη ευκαιρία σε έντιμους επιχειρηματίες που πάλεψαν αλλά δεν τα κατάφεραν, τότε ρυθμίσεις όπως αυτή μπορούν να δώσουν ένα πολύ σημαντικό και θετικό μήνυμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Επαναλαμβάνω, κ. Υπουργέ, ότι αν κάνετε δεκτές τις προτάσεις μας εμείς θα ψηφίσουμε το νομοσχέδιο. Θέλω, όμως, πριν κλείσω την ομιλία μου να θέσω ορισμένα ερωτήματα.

• Σε περίπτωση που ένας δανειολήπτης είχε λάβει δάνεια από τράπεζες που συγχωνεύτηκαν με βάση το νομοσχέδιο που εντάσσεται;

Θα μπει στην κανονική διαδικασία ή στην διμερή διαπραγμάτευση που αφορά όσους οφείλουν πάνω από το 85% των υποχρεώσεών τους σε ένα πιστωτή;

• Ένα δεύτερο ερώτημα, αφορά τα Κοινωφελή Ιδρύματα τα οποία δεν περιλαμβάνονται στις διατάξεις του παρόντος νομοσχεδίου.

Αυτή τη στιγμή, τα ιδρύματα που έχουν οφειλές δεν μπορούν να πάρουν φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητα, κατά συνέπεια δεν μπορούν να αξιοποιήσουν την περιουσία τους. Θέλω να μας πει ο κ. Υπουργός αν θα υπάρξει κάποια μέριμνα προς αυτή την κατεύθυνση.

Θέλω επίσης να πω, κλείνοντας, ότι είναι σε θετική κατεύθυνση και η τροπολογία που κατέθεσε ο Ανεξάρτητος Βουλευτής ο κ. Γιώργος Καρράς, σχετικά με τον διαχωρισμό του συνοφειλέτη από τον εγγυητή, ώστε οι τελευταίοι να τύχουν ευρύτερης προστασίας.

Κύριε Υπουργέ, θέλω να σας πω κλείνοντας ότι αν δεν κάνετε αλλαγές ώστε να υπηρετηθούν οι στόχοι που θέτει το νομοσχέδιό σας, τότε το νομοσχέδιο αυτό απλά θα εκφράζει τη βούληση του νομοθέτη και δεν θα επιλύσει κανένα απολύτως πρόβλημα.