Οι κυκλοδεξτρίνες και η χρήση τους σε διάφορους τομείς

OI ΚΥΚΛΟΔΕΞΤΡΙΝΕΣ ΚΑΙ  Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥΣ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ

Οι κυκλοδεξτρίνες πρόκειται για κυκλικούς ολιγοσακχαρίτες οι οποίοι προέρχονται απο υδρόλυση της αμυλόζης. Έχουν σχήμα κοίλου κόλουρου κώνου και έχουν την ιδιότητα να δημιουργούν σύμπλοκα με διάφορα άλλα μόρια. Οι κυκλοδεξτρίνες βρίσκουν εφαρμογή στην:  

1.      Βιοτεχνολογία. Xαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η επίτευξη καλλιέργειας σε συνθήκες  in vitro του βακτηρίου της λέπρας πράγμα που μας επιτρέπει να αισιοδοξούμε οτι θα υπερπηδηθούν οι ανάλογες δυσκολίες σε παρομοιες μικροβιακές καλλιέργειες, ο μείωση της βανιλλίνης πάνω σε ζύμη, η δυνατότητα υποκατάστασης του ορρού των θηλαστικων σε καλλιέργεια ιστών με διάλυμα συμπλόκων κυκλοδεξτρινών και λιπαρών οξέων,    

2.      Κοσμετολογία και προσωπική υγιεινή. Η χρήση των κυκλοδεξτρινών στην κοσμετολογία σχετίζεται κυρίως με την προστασία των αρωμάτων, των αποσμητικων και απορρυπαντικων έτσι ώστε οι αρωματικοί παράγοντες να εκλύονται ελεγχόμενα απο σχηματιζόμενα σύμπλοκά τους. Η συμπλοκοποιήση επιβάλλει στους αρωματικούς παράγοντες  που παρασκευάζονται με τον τρόπο αυτό, να έχουν άρωμα που διαρκεί περισσότερο. Τα βασικά οφέλη της συμπλοκοποίησης είναι η προστασία και σταθεροποίηση των αρωμάτων, ο έλεγχος των διάφορων οσμών και η βελτίωση της διαδικασίας μετατροπής ενός υγρού συστατικού σε στερεά μορφή.

3.      Τρόφιμα, αρωματικά και αρτύματα. Οι κυκλοδεξτρίνες δρούν ως μοριακοί κλωβοί προστατεύοντας πλήρως τα διάφορα αρωματικά που προέρχονται στα τρόφιμα κατα τα διάφορα στάδια επεξεργασίας οπως είναι η κατάψυξη, η τήξη ή η χρήση μικροκυμάτων προσδίδοντας σε αυτά μεγαλύτερη διάρκεια ζωής από ότι άλλες ουσίες που χρησιμοποιούνται για παγίδευση και προστασία. Η συμπλοκοποίηση γλυκαντικών ουσιών οπως είναι η ασπαρτάμη , τις σταθεροποιεί , βελτιώνει την γεύση τους και επιπλέον αφαιρεί την πικρή επίγευση άλλων γλυκαντικών υλών που εμφανίζουν αυτό το ελάττωμα. Ήδη οι βιομηχανίες αρχίζουν να βλέπουν τις μή συμπλοκοποιημένες κυκλοδεξτρίνες ως πολλά υποσχόμενες μελλοντικά γλυκαντικές ουσίες. Η επικρατέστερη χρήση των κυκλοδεξτρίνων στις διαδικασίες μεταποιήσης και παρασκευής τροφίμων είναι η απομάκρυνση της χοληστερόλης απο τα ζωικά προιόντα οπως είναι τα αυγά και τα γαλακτοκομικά. Κατεργασία αυτών με κυκλοδεξτρίνες, απομακρύνουν την χοληστερολη κατα 80%. Έτσι παραλαμβάνουμε κρέατα χαμηλής χοληστερόλης. Φρούτα και λαχανικά που υφίστανται κατεργασία με κυκλοδεξτρίνες, απαλλάσονται απο φαινολικες ουσίες που προκαλούν ενζυμική καστάνωση. Η φαινοοξειδάση που περιέχεται στους χυμούς μετατρέπει τις άχροες πολυφαινόλες σε έγχρωμες ενωσεις αλλά  με την προσθήκη κυκλοδεξτρίνων , συμπλοκοποιείται και απομακρύνεται. Τα φλαβονοειδή και τερπενοειδή θεωρούνται πολύ καλά αντιοξειδωτικά για τον οργανισμό αλλα δεν χρησιμοποιούνται στα τρόφιμα λόγω της χαμηλής τους υδατοδιαλύτοτητας και της πικρής τους γεύσης. Τελευταία προσπάθεια αφορούν την συμμετοχή τους σε τσίχλες και συντηρητικά τροφίμων.  

4.      Φαρμακευτική. Ένα φάρμακο οφείλει να είναι επαρκώς υδατοδιαλυτό για να φθάσει στις κυτταρικές μεμβράνες αλλα και τόσο υδροφοβικό ώστε να διέλθει απο αυτές. Μία απο τις μοναδικές ιδιότητες των κυκλοδεξτρινών είναι η ικανότητα τους να διαβιβάζουν φάρμακα μέσω των βιολογικων τους μεμβρανών. Η δράση τους έχει σημαντική εφαρμογή στα υδατικά διαλύματα για το δέρμα , σε διαλύματα για στοματικές πλύσεις , σε ρινικά εκνεφώματα και οφθαλμικές σταγόνες. Πειραματικά βρέθηκε η βελτίωση της πρόσληψης ινσουλίνης δια της πνευμονικής οδού άν χρησιμοποιηθεί κυκλοδεξτρίνη ως βελτιωτικό. Αποτελούν εναν απο τους καλύτερους εν χρήση βελτιωτικούς παράγοντες που έχουμε αυτήν την στιγμή σε φαρμακευτικα σκευάσματα αλλα επιβάλλεται η περαιτέρω έρευνα προς αυτή την κατεύθυνση προκειμενου να εξασφαλισθεί το επιθυμητό επίπεδο τοξικότητας που θα επιτρέπει μακροχρόνια χρήση του.

Γραμματεα Αναστασία

Γεωπόνος ΓΠΑ

[email protected]