Πώς λειτουργεί η αγορά γάλακτος

Της ΒΑΣΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ

Η παραγωγή γάλακτος στη χώρα μας εκτός του ότι είναι ιδιαίτερα αξιόλογη, διαθέτει και υψηλά ποιοτικά χαρακτηριστικά. Το αγελαδινό ή αιγοπρόβειο γάλα, είτε ως φρέσκο προϊόν προς κατανάλωση, είτε ως πρώτη ύλη για παραγωγή γιαουρτιού, παγωτού ή τυροκομικών προϊόντων αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα του πρωτογενούς τομέα της χώρας και ανοίγει δρόμους για σημαντικές επιχειρηματικές επενδύσεις.

Κάθε κτηνοτρόφος ανά την επικράτεια, μεμονωμένα ή συλλογικά, παραδίδει καθημερινά την παραγωγή του σε γάλα, σε κάποια γαλακτοβιομηχανία ή τυροκομική εταιρεία που δραστηριοποιείται στην περιοχή του, προκειμένου αυτό να εμφιαλωθεί σε χάρτινες, διαφανείς ή γυάλινες συσκευασίες ή να μεταποιηθεί σε κάποιο εκλεκτό γαλακτοκομικό προϊόν.

Η εγχώρια παραγωγή σε αριθμούς

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ελληνικού Οργανισμού Γάλακτος και Κρέατος (ΕΛΟΓΑΚ), κατά το πρώτο 8μηνο το 2015, η ποσότητα αγελαδινού γάλακτος που παράχθηκε ήταν 406.606 τόνοι. Στοιχεία για το ίδιο έτος που αφορούν την παραγωγή αιγοπρόβειου γάλακτος δεν έχουν δημοσιοποιηθεί. Για το 2014, ωστόσο, η παραγωγή τόσο του γίδινου γάλακτος ήταν αυξημένη σε σχέση με το 2013 (123.398 τόνοι) και ανήλθε σε 126.494 τόνους. Αυξητική τάση είχε και το πρόβειο γάλα που πλησίασε τους 538.164 τόνους σε σχέση με τους 520.173 τόνους της εγχώριας παραγωγής το 2013.

Η διαδρομή του γάλακτος

Ο γεωπόνος- γεωργοοικονομολόγος Msc., Ph.D, Θανάσης Ράγκος, μας εξηγεί όχι μόνο τη διαδρομή των πρώτων υλών, αλλά και τον τρόπο που οι κτηνοτρόφοι συνεργάζονται με τις εκάστοτε γαλακτοκομικές επιχειρήσεις.

«Το αγελαδινό γάλα, οδηγείται στην αγορά κυρίως για να καταναλωθεί νωπό, ενώ το αιγοπρόβειο, πηγαίνει κυρίως για τυροκόμηση. Λόγω της ευπαθούς φύσης του προϊόντος, απαιτείται μια συνεχής συνεργασία παραγωγού και μεταποιητή, γεγονός που σημαίνει ότι, εξ αρχής, θα πρέπει να υπάρχει ανάμεσά τους ένα συμβόλαιο συνεργασίας.

Με την σύναψη της συμφωνίας, ο μεταποιητής παραδίδει στους κτηνοτρόφους, ειδικές παγολεκάνες συλλογής. Με τον τρόπο αυτό διαφυλάσσονται τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά του, μία ή δύο ημέρες μέχρι να συλλεχθεί και να μεταφερθεί στις εγκαταστάσεις των εταιρειών.

Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του γάλακτος

«Η ποιότητά του αιγοπρόβειου γάλακτος καθορίζεται από τη χημική του σύσταση, δηλαδή κατά κύριο λόγο, την περιεκτικότητά του σε λιπαρά και πρωτεΐνη, τα οποία ουσιαστικά, χαρακτηρίζουν την ποιότητα αλλά και την ποσότητα του προϊόντος που θα παραχθεί. Οσο περισσότερο λίπος περιέχει το γάλα, τόσο περισσότερο τυρί θα παραχθεί και όσο περισσότερη είναι η πρωτεΐνη που περιέχει, τόσο ευκολότερα θα μεταποιηθεί το γάλα σε τυρί. Ενδεικτικά, το γάλα των ορεινών όγκων της Ελλάδας συνήθως είναι πιο παχύ, συνεπώς είναι και πλουσιότερο σε λιπαρά. Οι δε ελληνικές φυλές αιγοπροβάτων, έχουν καλύτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά, είναι όμως λιγότερο γαλακτοπαραγωγικές σε σύγκριση με κάποιες εισαγόμενες φυλές», εξηγεί ο κ. Ράγκος.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα χημικών αναλύσεων αγελαδινού, πρόβειου και κατσικίσιου γάλακτος από τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, η περιεκτικότητα τους σε λιπαρά, ανά την επικράτεια για το έτος 2014 και 2013, κατά μέσο όρο, ήταν 3.96 - 3.94g/100g για το αγελαδινό, 6.50 -6.49 g/100g για το πρόβειο και 4.71- 4.53 g/100 g για το κατσικίσιο. Η περιεκτικότητα τους σε πρωτεΐνες ήταν 3.32 - 3.29g/100g (αγελαδινό), 5.64 -5.56 g/100g (πρόβειο), 3.70 -3.60 g/100g (κατσικίσιο), ενώ η λακτόζη κυμαινόταν αντίστοιχα στα 4.75 -4.78 g/100g,4.75 - 4.76 g/100g, 4.50 - 4.46 g/100g.

Πληρώνεται το γάλα βάση την ποιότητά του;

«Στη χώρα μας, υπάρχει ένα κατώτατο όριο λιπαρών, που δέχονται ως ελάχιστη προϋπόθεση οι γαλακτοβιομηχανίες προκειμένου να συνεργαστούν με τον συγκεκριμένο κτηνοτρόφο. Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλές χιλιάδες εκμεταλλεύσεις με αιγοπρόβατα, ενώ υπάρχουν μόνο 1.500 δυνατές εκμεταλλεύσεις βοοειδών, για την παραγωγή αγελαδινού γάλακτος. Και επειδή η ποσότητα που παράγεται ανά εκμετάλλευση είναι πολύ μεγαλύτερη, διαφέρει και ο τρόπος με τον οποίο καθορίζονται οι τιμές. Γι' αυτό τον λόγο, η τιμή καθορίζεται συχνά, κατά μήνα, προκειμένου ο παραγωγός να μπορέσει να ανταποκριθεί στις ανάγκες της μονάδας του.

Αντίθετα, ο εκτροφέας προβάτων, υπάρχει πιθανότητα να αποπληρώνεται στο τέλος της γαλακτικής περιόδου, μόλις δηλαδή καθορισθεί η τιμή του γάλακτος στην αγορά, παίρνοντας όμως κατά την διάρκεια του έτους προκαταβολές από την γαλακτοβιομηχανία ή τον συνεταιρισμό προκειμένου και αυτός να μπορέσει να καλύψει τις ανάγκες της μονάδας του κατά την διάρκεια της χρονιάς. Η τιμή αγοράς όμως, δεν αλλάζει από το είδος της κτηνοτροφίας που ασκεί κανείς (εντατική ή εκτατική). Οσοι δε παραγωγοί, ενώνονται σε συνεταιρισμούς, επιδιώκουν η τιμή να καθορίζεται από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά και όχι από την ποσότητα», επισημαίνει ο κ. Θανάσης Ράγκος.

Τιμές πώλησης

Σύμφωνα με τον ΕΛΟΓΑΚ, ο μέσος όρος τιμής πώλησης για τον παραγωγό το 2015 για το αγελαδινό γάλα, διαμορφώθηκε στα 0.4352 € το κιλό, για το κατσικίσιο στα 0.47235 € και για το πρόβειο γάλα στα 0.9224 € αντίστοιχα.

Συμβολαιακή κτηνοτροφία

Οπως γίνεται σαφές η ενασχόληση με την γαλακτοπαραγωγή απαιτεί κεφάλαιο και σταθερές συνεργασίες καθόλη την διάρκεια του έτους. Στον τομέα αυτό τα τελευταία χρόνια έχουν αλλάξει τα δεδομένα με την είσοδο στο χώρο της πρωτογενούς παραγωγής τραπεζικών Ομίλων που λειτουργούν ως συνδετικός κρίκος μεταξύ κτηνοτρόφων και συνεταιρισμών ή γαλακτοβιομηχανίων, διασφαλίζοντας στους συμβαλλομένους ρευστότητα, αλλά και υψηλή ποιότητα παραγωγής.

H χρηματοδοτική πρόταση της Τράπεζας Πειραιώς στον τομέα του γάλακτος αναφέρεται ουσιαστικά στην ορθολογική οργάνωση και την οικονομική στήριξη της παραγωγικής διαδικασίας, καλύπτοντας ολόκληρη την αλυσίδα, από τον κτηνοτρόφο μέχρι την επεξεργασία και την πώληση των προϊόντων από την εταιρεία. Μέσω του προγράμματος Συμβολαιακής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας της Τράπεζας Πειραιώς, ο κτηνοτρόφος έχει στη διάθεσή του την απαιτούμενη ρευστότητα με άκρως ανταγωνιστικούς όρους τη στιγμή που τη χρειάζεται, καθώς και εγγυημένη πληρωμή της παραγωγής που έχει συμφωνήσει να παραδώσει στην εταιρεία, γεγονός που ενισχύει τη φροντίδα της συνεργαζόμενης με την Τράπεζα Πειραιώς εταιρείας προς τους συνεργάτες της κτηνοτρόφους. Το πρόγραμμα καλύπτει όλη την παραγωγική, εφοδιαστική και μεταποιητική αλυσίδα του αγροτικού προϊόντος υποστηρίζοντας την επωφελή συνεργασία κτηνοτρόφων και επιχείρησης. Παράλληλα, η συγκεκριμένη συνεργασία ενισχύει τους παραγωγούς με στόχο την παραγωγή κορυφαίας ποιότητας ελληνικών προϊόντων που θα κατακτήσουν τους καταναλωτές στην εθνική και στη διεθνή αγορά. Ενδεικτικά, ορισμένες από τις εταιρείες, που έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα της Συμβολαιακής Γεωργίας της Τράπεζας Πειραιώς και ασχολούνται με την μεταποίηση του γάλακτος είναι οι INAXOS ΑΒΕΕ, ΤΥΡΑΣ, ΔΕΛΤΑ, ΕΒΡΟΦΑΡΜΑ, ΚΡΙ ΚΡΙ και ΕΑΣ Νάξου.