Ευχάριστα νέα για τη φύση της Ευρώπης

Στο δίκτυο Natura 2000 προστέθηκαν σχεδόν 25.000 τετραγ. χλμ. φυσικών εκτάσεων ανεκτίμητης αξίας. Αυτό το δίκτυο προστατευόμενων περιοχών αποτελεί το βασικό εργαλείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στις προσπάθειές της για τη διατήρηση της πλούσιας ευρωπαϊκής βιοποικιλότητας.

Η Επιτροπή ενέκρινε επίσημα την ένταξη 235 νέων περιοχών στο δίκτυο, τις οποίες είχαν προτείνει τα κράτη μέλη προκειμένου να χαρακτηριστούν «τόποι κοινοτικής σημασίας». Τα κράτη μέλη διαθέτουν τώρα εξαετή προθεσμία για να θέσουν σε εφαρμογή τα αναγκαία μέτρα προστασίας των εν λόγω περιοχών. Η πλέον πρόσφατη προσθήκη αφορά 20 κράτη μέλη και καλύπτει το σύνολο των εννέα βιογεωγραφικών περιοχών του δικτύου – αλπική, ατλαντική, του Εύξεινου Πόντου, αρκτική, ηπειρωτική, μακαρονησιακή, μεσογειακή, παννονική και στεπική. Το Natura 2000 καλύπτει πλέον 768.000 τετραγ. χλμ. (17,9 %) της ξηράς και πάνω από 217.000 τετραγ. χλμ. (περίπου 4 %) των θαλασσών της ΕΕ.

Ο Επίτροπος κ. Janez Potočnik, αρμόδιος για το περιβάλλον, δήλωσε τα εξής: «Συγχαίρω αυτά τα κράτη μέλη για άλλη μια σημαντική συνεισφορά στην προστασία του φυσικού κεφαλαίου της Ευρώπης. Το δίκτυο Natura 2000 αποτελεί τον κεντρικό άξονα των προσπαθειών μας για την προστασία του φυσικού κόσμου και είναι ζωτικής σημασίας για τη βιοποικιλότητα. Επιπλέον, προσφέρει ελκυστικούς τόπους για εξερεύνηση και χαλάρωση, καθώς και πολλές ευκαιρίες για την ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων με βάση αυτούς τους μεγάλης αξίας, φυσικούς πόρους. Η επέκταση του δικτύου είναι ευχάριστο νέο και για τη φύση και για μας τους ίδιους.»

Η επέκταση αφορά κυρίως τις εξής χώρες: Ηνωμένο Βασίλειο, Ρουμανία, Λετονία, Ιταλία, Σουηδία, Βουλγαρία, Δανία, Γαλλία, Σλοβακία, Εσθονία και Μάλτα.

Η σημαντικότερη φετινή προσθήκη είναι ο χαρακτηρισμός της Dogger Bank (12.330 τετραγ. χλμ.) στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πρόκειται για αβαθή θαλάσσια περιοχή με χαρακτηριστικές υποθαλάσσιες αμμοσύρτεις, στο κέντρο της Βόρειας Θάλασσας, η οποία, σε συνδυασμό με τις παρακείμενες περιοχές της Γερμανίας και των Κάτω Χωρών, σχηματίζει έναν τεράστιο διασυνοριακό τόπο του Natura 2000 με έκταση πάνω από 18.000 τετραγ. χλμ.. Η περιοχή Dogger Bank χαρακτηρίστηκε κυρίως λόγω των εξαιρετικά παραγωγικών ενδιαιτημάτων αμμοσυρτών που φιλοξενεί, τα οποία αποτελούν σημαντικούς τόπους ωοτοκίας και ανάπτυξης των ιχθυδίων για πολλούς τύπους επαγγελματικής αλιείας. Ο χαρακτηρισμός της περιοχής θα διευκολύνει τη συντονισμένη διαχείρισή της, μεταξύ άλλων με κοινές προσπάθειες των ενδιαφερόμενων κρατών μελών για τον σχεδιασμό κατάλληλων μέτρων στον τομέα της αλιείας.

Οι σημαντικές προσθήκες στη Βαλτική Θάλασσα είναι οι 10 νέες θαλάσσιες περιοχές που χαρακτηρίστηκαν από τη Σουηδία και τη Λετονία. Οι περιοχές αυτές φιλοξενούν πλούσια σε είδη ενδιαιτήματα αμμοσυρτών και υφάλων και αποτελούν ζωτικής σημασίας τόπους διατροφής για φώκιες και αποδημητικά ψάρια. Οι 10 περιοχές καλύπτουν θαλάσσια έκταση σχεδόν 4.000 τετραγ. χλμ..

Η χώρα με τη μεγαλύτερη συνεισφορά σε σχέση με το μέγεθός της υπήρξε η Μάλτα, η οποία έχει πλέον χαρακτηρίσει 183 τετραγ. χλμ. θαλάσσιων περιοχών που δημιουργούν τη βάση ενός ισχυρού θαλάσσιου δικτύου στα περιβάλλοντα ύδατα. Οι νέες θαλάσσιες περιοχές της χώρας θα συμβάλουν στη διατήρηση των λειμώνων ποσειδωνίας και των υποθαλάσσιων υφάλων και προσφέρουν ένα ζωτικής σημασίας ενδιαίτημα για το ενδημικό γαστερόποδο της Μάλτας Gibbula nivosa, ένα θαλάσσιο σαλιγκάρι με λαμπερά χρώματα.

Η μεγαλύτερη επέκταση του δικτύου στην ξηρά σημειώθηκε στη Ρουμανία, όπου προστέθηκαν 109 περιοχές και διευρύνθηκαν πολλές υφιστάμενες, με αποτέλεσμα πλέον η συνολική έκταση των περιοχών να φθάνει σχεδόν τα 42.000 τετραγ. χλμ.. Οι προσθήκες συνίστανται σε ένα τεράστιο φάσμα ενδιαιτημάτων λειμώνων και δασών, πλούσιων σε είδη, καθώς και ενδιαιτημάτων ζωτικής σημασίας για πολλά σπάνια και απειλούμενα με εξαφάνιση είδη, μεταξύ των οποίων πολλά είδη νυχτερίδων και αμφιβίων. Σε συνδυασμό με τις επιπλέον περιοχές που προτάθηκαν από τη Βουλγαρία και τη Σλοβακία, το νέο ρουμανικό δίκτυο περιοχών Natura 2000 παρέχει επίσης καλύτερη προστασία στην πλούσια ενδημική ιχθυοπανίδα της λεκάνης απορροής του Δούναβη.

Ιστορικό

Το Natura 2000 είναι δίκτυο προστατευόμενων περιοχών, αποτελούμενο από ειδικές ζώνες διατήρησης, που καθορίζονται βάσει της οδηγίας της ΕΕ για τους οικοτόπους (ενδιαιτήματα), και από περιοχές ειδικής προστασίας, που καθορίζονται βάσει της οδηγίας της ΕΕ για τα πτηνά. Το Natura 2000 δεν αποτελεί ένα άκαμπτο πλαίσιο: δραστηριότητες όπως η γεωργία, ο τουρισμός, η δασοκομία και η αναψυχή μπορούν να συνεχίζονται εντός του δικτύου, εφόσον συνάδουν με την αειφορία και εναρμονίζονται με το φυσικό περιβάλλον.

Τα κράτη μέλη επιλέγουν, σε συνεργασία με την Επιτροπή, τους τόπους Natura 2000 που καθορίζονται στο έδαφός τους βάσει της οδηγίας για τα ενδιαιτήματα. Μετά την επιλογή αυτή, οι τόποι αναγνωρίζονται επίσημα από την Επιτροπή ως «τόποι κοινοτικής σημασίας», όπως σήμερα. Η διαδικασία αυτή επιβεβαιώνει το επίσημο καθεστώς των τόπων και παγιώνει τις υποχρεώσεις προστασίας τους. Τα κράτη μέλη διαθέτουν έπειτα εξαετή προθεσμία για να θέσουν σε εφαρμογή τα αναγκαία μέτρα διαχείρισης και να χαρακτηρίσουν τους τόπους ως ειδικές ζώνες διατήρησης. 

Η πλέον πρόσφατη επικαιροποίηση αφορά 20 κράτη μέλη και με αυτήν αυξάνεται κατά 235 ο αριθμός των «τόπων κοινοτικής σημασίας». Οι πρόσφατες προσθήκες καλύπτουν και τις εννέα βιογεωγραφικές περιοχές – αλπική, ατλαντική, του Εύξεινου Πόντου, αρκτική, ηπειρωτική, μακαρονησιακή, μεσογειακή, παννονική και στεπική.

Το φάσμα των προστατευόμενων περιοχών είναι ευρύτατο, από πλούσιους σε άνθη λειμώνες μέχρι συστήματα σπηλαίων και λιμνοθάλασσες. Οι εννέα βιογεωγραφικές περιοχές του δικτύου αντανακλούν τη μεγάλη βιοποικιλότητα της ΕΕ.

Η βιοποικιλότητα – περιορισμένος πόρος που συνιστά την ποικιλία ζωής στη γη – διέρχεται κρίση. Σημειώνεται απώλεια ειδών με πρωτοφανή ρυθμό, γεγονός που έχει ανεπανόρθωτες συνέπειες για το μέλλον μας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να αναστρέψει την εξέλιξη αυτή και πρόσφατα έθεσε ως νέο στόχο την ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας στην Ευρώπη έως το 2020, την προστασία οικοσυστημικών υπηρεσιών, όπως η επικονίαση και η αντιπλημμυρική προστασία (και την αποκατάστασή τους όπου έχουν υποβαθμιστεί), και την ενίσχυση της συμβολής της ΕΕ στην αποτροπή της πλανητικής απώλειας βιοποικιλότητας. Το Natura 2000 αποτελεί βασικό και αναγκαίο εργαλείο για την επίτευξη του εν λόγω στόχου.

Περισσότερες πληροφορίες

Περισσότερα αναλυτικά στοιχεία σχετικά με την πολιτική της ΕΕ για την προστασία της φύσης: http://ec.europa.eu/environment/nature/index_en.htm