Το σύστημα ETS έχει στόχο τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στη βιομηχανία. Μάθετε πώς λειτουργεί και γιατί χρειάζεται μεταρρύθμιση.
Τι είναι το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ);
Η ΕΕ είναι ο τρίτος σε σειρά μεγαλύτερος ρυπαντής διοξειδίου του άνθρακα στο κόσμο, ωστόσο έχει θέσει φιλόδοξο στόχο μείωσης των εκπομπών έως το 2030 και την επίτευξη μιας κλιματικά ουδέτερης οικονομίας έως το 2050.
Το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών (ΣΕΔΕ) της ΕΕ θεσπίστηκε το 2005 με στόχο να ενθαρρυνθεί η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου με τρόπο οικονομικά αποδοτικό και αποτελεσματικό.
Πώς λειτουργεί;
Το σύστημα EST, υποχρεώνει περισσότερες από 10.000 μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και εργοστάσια να εκδίδουν άδεια για κάθε τόνο διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπουν. Αυτό από μόνο του θα πρέπει να αποτελεί οικονομικό κίνητρο για μολύνουν λιγότερο, γιατί όσο λιγότερη ρύπανση προκαλεί μια βιομηχανία τόσο λιγότερα πληρώνει. Οι άδειες αγοράζονται μέσω δημοπρασίας και η τιμή επηρεάζεται από τη ζήτηση και την προσφορά.
Ωστόσο, υπάρχουν και κάποιες άδειες που χορηγούνται δωρεάν, ιδίως σε τομείς που κινδυνεύουν να μεταφέρουν τις μονάδες παραγωγής τους σε άλλα μέρη του κόσμου, με λιγότερους περιορισμούς στις εκπομπές.
Ρυθμίζοντας την τιμή του άνθρακα
Μετά την οικονομική κρίση του 2008, μειώθηκε η ζήτηση των αδειών και έτσι η τιμή του μειώθηκε σημαντικά, ενώ ταυτόχρονα η ζήτηση παρέμεινε υψηλή.
Η ύπαρξη μεγάλου πλεονάσματος και χαμηλών τιμών, αποθαρρύνει τις εταιρείες από επενδύσεις στην πράσινη ενέργεια και παρεμποδίζει την αποτελεσματικότητα του προγράμματος για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Κατά συνέπεια δημιουργήθηκε το αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς (ΑΣΑ) για την καλύτερη ευθυγράμμιση της προσφοράς και της ζήτησης δικαιωμάτων μέσω της μεταφοράς των μη κατανεμημένων δικαιωμάτων σε αποθεματικό από το οποίο μπορούν να απελευθερωθούν σε περίπτωση έλλειψης.
Μεταρρύθμιση του ΣΕΔΕ στα πλαίσια της Πράσινης Συμφωνίας
Η ΕΕ επεξεργάζεται την αναθεώρηση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών προκειμένου να ευθυγραμμιστεί με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Η Επιτροπή προτείνει τη μείωση των εκπομπών του τομέα κατά 61% έως το 2030.
Οι προτεινόμενες αλλαγές συμπεριλαμβάνουν τη μείωση του ανώτατου ορίου ετήσιων εκπομπών στον τομέα, την αναθεώρηση των κανόνων για τα δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπής και το αποθεματικό ΑΣΑ, τη συμπερίληψη των θαλάσσιων μεταφορών στο σύστημα ΣΕΔΕ και τη δημιουργία ενός ξεχωριστού συστήματος για τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές.
Τι θέλει το Κοινοβούλιο;
Οι ευρωβουλευτές θέλουν να θέσουν ακόμα πιο φιλόδοξους στόχους, μειώνοντας περαιτέρω τον αριθμό διαθέσιμων ετήσιων δικαιωμάτων έως το 2030. Ζητούν επίσης τη συμπερίληψη της αποτέφρωσης αστικών αποβλήτων στον τομέα από το 2026.
Τα δωρεάν δικαιώματα πρέπει να έχουν καταργηθεί μέχρι το 2030, όταν ο Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (ΜΣΠΑ) θα είναι πλήρως λειτουργικός, σύμφωνα με τους ευρωβουλευτές. Ο μηχανισμός αποσκοπεί στην πρόληψη της "διαρροής άνθρακα" (που προκύπτει με την μετατόπιση της παραγωγής ρυπογόνων βιομηχανιών σε χώρες με λιγότερο αυστηρούς κανόνες για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου) μέσω της επιβολής εισφοράς σε εισαγωγές προϊόντων που προέρχονται από λιγότερο κλιματικά φιλόδοξες χώρες.
Για να προστατεύσει τους πολίτες από πρόσθετες ενεργειακές δαπάνες, το Κοινοβούλιο ζητά το νέο ΣΕΔΕ να καλύπτει μόνο εμπορικές οδικές μεταφορές και κτίρια. Οι ιδιωτικές μεταφορές και τα ιδιωτικά κτίρια θα μπορούν να προστεθούν μετά το 2029 και μόνο κατόπιν σχετικής πρότασης της Επιτροπής.
Όλα τα έσοδα του ΣΕΔΕ πρέπει να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τη κλιματική δράση τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, τονίζουν οι ευρωβουλευτές.
Επόμενα βήματα
Το Κοινοβούλιο θα ψηφίσει για τη μεταρρύθμιση κατά τη σύνοδο ολομέλειας του Ιουνίου κι έπειτα οι ευρωβουλευτές θα μπορούν να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις επί των τελικών κανόνων με τα κράτη μέλη.
Προσπάθειες της ΕΕ για τον περιορισμό των εκπομπών άνθρακα
Υπάρχουν κι άλλα μέτρα που βοηθούν την ΕΕ να τηρήσει τις δεσμεύσεις της βάσει της Συμφωνίας του Παρισίου για την κλιματική αλλαγή, συμβάλλοντας στον περιορισμό των εκπομπών σε όλους τους κλάδους της οικονομίας:
- Ο κανονισμός περί επιμερισμού των προσπαθειών που προβλέπει τη μείωση των εκπομπών για τους κλάδους που δεν καλύπτονται από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ, όπως είναι οι μεταφορές, οι κατασκευές, τα απόβλητα και η γεωργία.
- Αυστηρότερα πρότυπα εκπομπών CO2 από αυτοκίνητα
- Ο κανονισμός για τη χρήση της γης, την αλλαγή της χρήσης γης και τη δασοκομία (LULUCF)