Πόσα δημητριακά πηγαίνουν στην παραγωγή ζωοτροφών;

Τα δημητριακά διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις ζωοτροφές, αλλά τα περισσότερα δημητριακά που χρησιμοποιούνται στις ζωοτροφές είναι "δημητριακά ποιότητας ζωοτροφών", δηλαδή δεν έχουν την ίδια ποιότητα με τα δημητριακά που χρησιμοποιούνται στην ανθρώπινη διατροφή. 

Αυτό περιλαμβάνει δημητριακά που καλλιεργήθηκαν για σκοπούς ανθρώπινης διατροφής αλλά, τελικά, δεν έχουν την απαιτούμενη ποιότητα τροφίμων, για παράδειγμα, όσον αφορά την περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες ή γλουτένη για την παραγωγή ψωμιού.

Εάν τα δημητριακά ποιότητας τροφίμων χρησιμοποιούνται σε ζωοτροφές, αποτελούν συνήθως πλεόνασμα της αγοράς που δεν απορροφάται από το σημείο πώλησης τροφίμων που αγοράζεται σε χαμηλότερη τιμή. 

Σε παγκόσμιο επίπεδο, μόνο το 13% της διατροφής των ζώων που παράγουν τρόφιμα βασίζεται σε δημητριακά, τα περισσότερα από τα οποία είναι κτηνοτροφικά δημητριακά. Στην ΕΕ, τα δημητριακά αντιπροσωπεύουν το 25% της διατροφής των ζώων. 

Ωστόσο, ένα μεγάλο μέρος αυτών των δημητριακών δεν τρώγεται- αυτό που τρώγεται είναι το πλεόνασμα που δεν χρησιμοποιείται από τον άνθρωπο. 

Λαμβάνοντας υπόψη τις ζωοτροφές γενικά, το 86% της πρόσληψης ζωοτροφών προέρχεται από πόρους που δεν τρώγονται από τον άνθρωπο και αποτελούνται κυρίως από φυτικά υλικά πλούσια σε κυτταρίνη.

Τα ζώα καταναλώνουν μια ποικιλία άλλων πηγών ζωοτροφών, συμπεριλαμβανομένων των χόρτων, των χορτονομών, των χόρτων και των  συμπροϊόντων από την επεξεργασία τροφίμων. Οι τρεις κύριες πρώτες ύλες ζωοτροφών είναι το γρασίδι και τα φύλλα, ακολουθούμενες από υπολείμματα καλλιεργειών όπως τα άχυρα, τα υπολείμματα, τα φύλλα και τα στελέχη ή οι κορυφές ζαχαροκάλαμου. Η συνολική γεωργική γη που χρησιμοποιείται σήμερα παγκοσμίως για την κτηνοτροφία είναι 2,5 δισεκατομμύρια εκτάρια, που αντιστοιχεί στο 50% περίπου της παγκόσμιας γεωργικής έκτασης και στο 20% περίπου της επιφάνειας της γης. Το σημαντικότερο μέρος αυτής της γης, 2 δισεκατομμύρια εκτάρια, αποτελείται από λιβάδια που χρησιμοποιούνται από τα ζώα.

Αροτραίες εκτάσεις για ζωοτροφές

Η συνολική καλλιεργήσιμη γη που χρησιμοποιείται για ζωοτροφές είναι περίπου 0,55 δισεκατομμύρια εκτάρια, δηλαδή το 40% της παγκόσμιας καλλιεργήσιμης γης. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της γης χρησιμοποιείται για την καλλιέργεια δημητριακών, ενώ τα δύο τρίτα καταναλώνουν τα μονογαστρικά ζώα, όπως οι χοίροι και τα πουλερικά. 

Τα κτηνοτροφικά ζώα μπορούν επίσης να λαμβάνουν τροφή από συμπαράγωγα προϊόντα που προέρχονται από τη σύνθλιψη ελαιούχων σπόρων (π.χ. κέικ ελαιούχων σπόρων) ή δημητριακών (π.χ. άχυρο), συγκομίζοντας περίπου 0,13 δισεκατομμύρια εκτάρια γης το καθένα. 

Μόνο 0,06 δισεκατομμύρια εκτάρια γης προορίζονται για την παραγωγή σιλό σιτηρών, μηδικής και ζωοτροφών τεύτλων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά για ανθρώπινη διατροφή.

Εν ολίγοις, ο ανταγωνισμός για τη χρήση της γης μεταξύ των ζωοτροφών και της ανθρώπινης διατροφής είναι περιορισμένος και μπορεί να μειωθεί περαιτέρω με την αύξηση της κυκλικότητας των συστημάτων διατροφής των ζώων, βελτιστοποιώντας την περιφερειακή χρήση των ζωοτροφών ή των συμπροϊόντων που προέρχονται από την επεξεργασία των δημητριακών και άλλης γεωργικής βιομάζας σε τρόφιμα ή βιοενέργεια. 

Ωστόσο, η ΕΕ δεν παράγει αρκετές πρωτεΐνες για να καλύψει τις ανάγκες των ζώων. Έτσι, σήμερα, το έλλειμμα αυτό αντισταθμίζεται μέσω εισαγωγών σόγιας και προϊόντων που προέρχονται από σόγια.

Αυτάρκεια της ΕΕ σε πηγές πρωτεϊνών

Η τελευταία έκδοση του αναθεωρημένου ισοζυγίου πρωτεϊνών ζωοτροφών της ΕΕ που δημοσιεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Νοέμβριο του 2022 δείχνει ότι η αυτάρκεια της ΕΕ για όλες τις πηγές πρωτεϊνών είναι σταθερή στο 77% περίπου τα τελευταία τρία χρόνια. 

Ωστόσο, η ΕΕ εισάγει περίπου 28 εκατομμύρια τόνους αλεύρι σόγιας ετησίως. Ο αριθμός αυτός είναι αρκετά σταθερός τα τελευταία 30 χρόνια, με μια μικρή μείωση τα τελευταία χρόνια λόγω της υψηλότερης χρήσης συμπροϊόντων. 

Τα προϊόντα σόγιας έχουν καταστεί η κύρια εμπορεύσιμη πηγή πρώτων υλών ζωοτροφών πλούσιων σε πρωτεΐνες παγκοσμίως, θέτοντας το σημείο αναφοράς για όλες τις άλλες πηγές φυτικών πρωτεϊνών, κυρίως συμπροϊόντα από άλλους ελαιούχους σπόρους, όπως η ελαιοκράμβη και ο ηλίανθος.

Οι καλλιέργειες σόγιας σημειώνουν μοναδικά υψηλή βαθμολογία στα βασικά διατροφικά χαρακτηριστικά που καθιστούν μια υψηλής ποιότητας πηγή πρωτεϊνών για την παρασκευή ζωοτροφών για πολλά αγροτικά ζώα: προφίλ αμινοξέων, συγκέντρωση πρωτεϊνών, πυκνότητα θρεπτικών συστατικών, πεπτικότητα και γευστικότητα. 

Ωστόσο, η προσιτή τιμή, η συνέπεια και η καθολική διαθεσιμότητά τους, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας χρήσης εργαλείων αντιστάθμισης τιμών, την καθιστούν την πρώτη επιλογή για τους διατροφολόγους ζώων και τους αγοραστές ζωοτροφών.

Η πρωτοβουλία της ΕΕ για την ενίσχυση της τοπικής παραγωγής φυτικών πρωτεϊνών αποσκοπεί στην αύξηση της αυτάρκειας των πλούσιων σε πρωτεΐνες πρώτων υλών ζωοτροφών που η ΕΕ πρέπει να εισάγει. 

Πρόκειται επίσης για μια ευπρόσδεκτη πρωτοβουλία από την άποψη της αγρονομικής εναλλαγής. Ωστόσο, η προσδοκία είναι ότι η Ευρώπη θα παραμείνει εξαρτημένη από τις εισαγωγές σόγιας, ακόμη και μακροπρόθεσμα. 

Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να υπάρχουν πρωτοβουλίες βιώσιμης προμήθειας για τον ιδιωτικό τομέα, όπως οι κατευθυντήριες γραμμές της FEFAC για την προμήθεια σόγιας.