Παρακολουθούμε με οδύνη το δράμα χιλιάδων συμπατριωτών μας στη Θεσσαλία, που, χτυπημένοι ανελέητα από την πρωτοφανή πρόσφατη κακοκαιρία, βρέθηκαν χωρίς σπίτια, ρούχα, τροφή και χρήματα και, κυρίως, χωρίς τη μόνη πηγή εισοδήματός τους, που ήταν το φυτικό και το ζωικό τους κεφάλαιο.
Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι σε απόγνωση, οικογένειες στοιβαγμένες σε ξένα σπίτια και σε γήπεδα, με αγωνία για το μέλλον τους. Σε όλους αυτούς, τους δικούς μας ανθρώπους, αισθάνομαι την ανάγκη να αφιερώσω αυτές τις σκέψεις.
Αποτελέσματα της καταστροφής
Ας αναλογισθούμε τα γενικότερα απολεσθέντα μεγέθη: περίπου 5 δισ. ευρώ φυτικού και ζωικού κεφαλαίου, 14 δισ. ευρώ κτιριακών εγκαταστάσεων και εξοπλισμού, 10 δισ. ευρώ δημόσιων έργων υποδομών (εγγειοβελτιωτικών έργων, υδροδότησης, οδοποιίας, γεφυρών, δικτύων ηλεκτρισμού και τηλεφωνίας), δηλαδή μια απώλεια πάνω από 35 δισ. από το ΑΕΠ της χώρας.
Ζημιές καθαρά δομικές, καθώς η πλημμύρα έχει διαλύσει όλο το δίκτυο υποδομών με βραχυπρόθεσμες και μεσομακροπρόθεσμες συνέπειες.
Η Θεσσαλία, ο κεντρικός τροφοδότης της χώρας με 20% της συνολικής φυτικής και ζωικής παραγωγής, δεν παρέλυσε απλώς, αποδεκατίσθηκε. Και η χώρα κόπηκε στα δύο από τις ζημιές στις υποδομές.
Η εικόνα του Θεσσαλικού Κάμπου είναι τραγική: εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα έχουν γεμίσει λάσπη και αποθέσεις αργίλων.
Το 55% του βάμβακος που παράγει η Θεσσαλία καταστράφηκε καθολικά, βιομηχανικές εγκαταστάσεις (όπως π.χ. βιομηχανίες παραγωγής και μεταποίησης τροφίμων, γαλακτοβιομηχανίες, κονσερβοποιίες, μύλοι, αλευροποιίες, οινοποιεία και βιομηχανίες ζυμαρικών) έχουν πλημμυρίσει, με πρωτοφανή απώλεια παραγωγής, ξεκινώντας από εφέτος, στον πρωτογενή τομέα και στον δευτερογενή τομέα της μεταποίησης, στις υπηρεσίες και στον τουρισμό.
Ο Θεσσαλικός Κάμπος θα χρειαστεί τουλάχιστον μια πενταετία για να ξαναγίνει γόνιμος.
Και το τραγικότερο: Μίλησα με συμπατριώτες μου Θεσσαλούς γεωργούς και κτηνοτρόφους, οι οποίοι, μέσα στη δικαιολογημένη απόγνωσή τους, αντιμετωπίζουν σοβαρά το ενδεχόμενο μετανάστευσής τους σε άλλες περιοχές της χώρας για να ανασυντάξουν εκεί τα κομμάτια της ζωής τους, με αποτέλεσμα την ενδεχόμενη ερημοποίηση του Θεσσαλικού Κάμπου.
Τι έφταιξε
Είναι σαφές ότι η κακοκαιρία υπήρξε πρωτοφανής και χωρίς προηγούμενο ως προϊόν της κλιματικής αλλαγής. Κάθε έργο υποδομής, ακόμα και το τελειότερο, στη χειρότερη περίπτωση θα δοκιμαζόταν, αυτό όμως σε μια χώρα όπου:
- Υπάρχει έγκαιρη πρόβλεψη και υλοποίηση των αναγκαίων δημόσιων έργων υποδομών και ελέγχων καλής λειτουργίας τους.
- Δεν υπάρχει εκτεταμένη αυθαίρετη δόμηση από το κράτος, την τοπική αυτοδιοίκηση και τους ιδιώτες.
- Ο χωρικός σχεδιασμός (πολεοδομικός ή χωροταξικός) δεν θεωρείται αντιαναπτυξιακός.
Η Ελλάδα, όμως, δεν είναι μια τέτοια χώρα. Ιδιαίτερα, δε, για τη Θεσσαλία, θεωρούμενη ιδιαίτερα ευάλωτη, η κακοκαιρία δεν υπήρξε κεραυνός εν αιθρία, καθώς είχαν προηγηθεί μεγάλες καταστροφές από την κακοκαιρία «Ιανός» που έπληξε τη χώρα το 2020.
Να λοιπόν τι έφταιξε (μεταξύ άλλων):
- Από το 2018 δεν είχαν αναρτηθεί ούτε επικαιροποιηθεί οι χάρτες κινδύνου πλημμύρας, βάση για την κατάρτιση σχεδίων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας και εθνική υποχρέωση στο πλαίσιο οδηγίας της Ε.Ε. παρά τις προειδοποιήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
- Η παντελής έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων και η διατάραξη και αλλοίωση, μέσω παρεμβάσεων, των φυσικών οδών παροχέτευσης και διαφυγής των υδάτων, κυρίως με «καναλοποίηση» των χειμάρρων.
- Η έλλειψη υλοποίησης των αναγκαίων δημόσιων έργων υποδομών, όπως καθάρισμα δασών, ζώνες πυροπροστασίας, εμβάθυνση και διαπλάτυνση χειμάρρων, ποταμών, αποχετευτικών δικτύων, χωματερές.
- Η αδιαφορία του κράτους στις εκκλήσεις των επιστημόνων που είχαν προειδοποιήσει έγκαιρα για πύκνωση των πλημμυρικών φαινομένων λόγω κλιματικής αλλαγής.
- Η εκτεταμένη αυθαίρετη δόμηση (στένεμα κοιτών και μπάζωμα ρεμ των) και οι ανεύθυνες πολεοδομικές αδειοδοτήσεις νέων κατοικιών χωρίς πρώτα να εξετασθούν παράγοντες όπως η σαθρότητα του εδάφους.
- Οι ανεξέλεγκτες ανθρώπινες παρεμβάσεις στη φύση, όπως οι κοπές δένδρων στην κοίτη του Πηνειού.
Ολες οι παραπάνω πηγές της καταστροφής απαιτούν δραματικές αλλαγές πολιτικών, οι οποίες να οδηγούν στην άρση των αιτίων που την προκάλεσαν. Η κυβέρνηση δεν χρειάζεται να ανακαλύψει τον τροχό, αλλά να ανατρέξει στην παραπάνω παράθεση και να σχεδιάσει και να υλοποιήσει αντίδοτα μέτρα.
Πέραν των ανωτέρω, είναι ανάγκη να εκλογικευθούν οι συναρμοδιότητες, να γίνει βίωμα η λογοδοσία, να αξιοποιηθούν οι δυνάμεις της κοινωνίας και να εκπαιδευθούν οι Ενοπλες Δυνάμεις στην αντιμετώπιση καταστάσεων φυσικών καταστροφών.
Ιδιαίτερα σε σχέση με τη λογοδοσία, να βρίσκονται υπόλογοι όλοι εκείνοι που καταστρατηγούν τις προδιαγραφές των δημόσιων έργων, αλλά και να μην εμφανίζεται το θλιβερό φαινόμενο αρμόδιοι υπουργοί απλώς να μεταθέτουν τις ευθύνες σε προκατόχους τους, αντί να επιτελούν το ουσιαστικό έργο στον τομέα που τους αναθέτει ο εκάστοτε πρωθυπουργός.
Ο δήμαρχος Λάρισας Απόστολος Καλογιάννης, σε συνομιλία μας, μου ανέφερε τρία σημεία για τη διαχείριση των υδάτων τόσο στον δήμο Λαρισαίων όσο και γενικότερα στον Θεσσαλικό Κάμπο:
- Ανασχεδιασμός των αντιπλημμυρικών έργων με βάση τα νέα δεδομένα που προκύπτουν από την κλιματική κρίση, όπως π.χ. η δημιουργία και νέας κοίτης του Πηνειού.
- Ταμίευση υδάτων στους πρόποδες των βουνών σε θέσεις που έχουν υποδειχθεί εδώ και χρόνια, ώστε να ελεγχθούν, μεταξύ άλλων, οι ανεξέλεγκτες ροές των υδάτων.
- Σύσταση φορέα διαχείρισης καθενός θεσσαλικού ποταμού και του παραποτάμιου συστήματος, από τις πηγές έως τις εκβολές του, για την αντιμετώπιση ζητημάτων που σχετίζονται είτε με τη μόλυνση των υδάτων, είτε με πλημμυρικά φαινόμενα.
Πέρα από τα άμεσα μέτρα στήριξης των πληγέντων συμπατριωτών μας που ήδη λαμβάνει η κυβέρνηση και πέρα από το επιχειρησιακό σχέδιο για τις απειλές σε θέματα δημόσιας υγείας που ήδη υλοποιείται, θα πρέπει να συστήσει από το μηδέν έναν Οργανισμό Ανασυγκρότησης του Θεσσαλικού Κάμπου για τη διαχείριση των κοινοτικών και εθνικών κονδυλίων και με έργο -τοπικό σχέδιο Marshal- την κατάστρωση στρατηγικής, οδικού χάρτη και υλοποίησης της αποκατάστασης των υποδομών, τη δημιουργία μιας σειράς κρίσιμων έργων με έμφαση στην πρόληψη, στην ανασύσταση της παραγωγικής διαδικασίας και, τέλος, στη γενικότερη ορθολογική και καινοτόμο ανάπτυξη του Θεσσαλικού Κάμπου, ώστε να παίξει και πάλι τον σημαντικό του ρόλο.
*Ο Γιάννος Γραμματίδης είναι διακεκριμένο μέλος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Συμβουλίων Ανταγωνιστικότητας (GFCC)
Πηγή: Real.gr
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις