"Αν δεν δράσουμε γρήγορα για να προστατεύσουμε τις θάλασσες από μη αειφόρες πρακτικές, η αλιεία δεν θα μπορεί πλέον να διαδραματίσει τον κρίσιμο ρόλο της όσον αφορά την εξασφάλιση του δικαιώματος εκατομμυρίων ανθρώπων στην τροφή", προειδοποιεί ο Σούτερ σε έκθεσή του που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα.
Η έκθεση αυτή επισημαίνει τις ευθύνες των μεγάλων στόλων, βιομηχανικού μεγέθους, στην υπερεκμετάλλευση των ωκεανών και ζητεί να στηριχθεί η αλιεία μικρής κλίμακας που εγγυάται ότι οι ντόπιοι θα έχουν πρόσβαση σε τρόφιμα. "Τα μεγάλα σκάφη μπορεί να εμφανίζονται ως η οικονομικότερη επιλογή, μόνο όμως επειδή οι στόλοι αυτοί λαμβάνουν σημαντικές επιδοτήσεις, λογικοποιώντας το κόστος της υπεραλίευσης και της υποβάθμισης των φυσικών πόρων", σημειώνει ο Σούτερ.
Σύμφωνα με την έκθεση, το 15% των ζωικών πρωτεϊνών που καταναλώνονται σε όλο τον κόσμο προέρχονται από τα ψάρια. Στις φτωχότερες χώρες, το ποσοστό αυτό είναι πιο υψηλό, φτάνοντας μάλιστα στο 23% στην Ασία και το 50% στη Δυτική Αφρική. Σε τουλάχιστον 30 χώρες, το ένα τρίτο των ζωικών πρωτεϊνών που λαμβάνουν οι άνθρωποι προέρχεται από την αλιεία. Επιπλέον, από το ψάρεμα ζουν σήμερα 12 εκατομμύρια μικροί αλιείς, κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Τα αλιευτικά αποθέματα πάντως κινδυνεύουν από πολλές πλευρές: από την υπεραλιεία (δεν διασφαλίζεται η ανανέωση των αποθεμάτων), τις μηχανότρατες βυθού, την μαζική απόρριψη νεκρών ψαριών, την παράνομη αλιεία (10-28 εκατομμύρια τόννοι), την οξίνιση των υδάτων και τη ρύπανση.
Η χωρητικότητα του παγκόσμιου στόλου, η οποία είναι δύο φορές μεγαλύτερη απ' όσο θα έπρεπε ώστε να ανανεώνονται τα αποθέματα αλιευμάτων, εξηγεί εν μέρει την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί. Εκτός όμως από την υπεραλίευση, η παγκοσμιοποίηση των συναλλαγών στον τομέα της αλιείας εντείνει τις απειλές για τη διατροφική ασφάλεια ορισμένων χωρών. Σήμερα, περίπου το 40% των αλιευμάτων πωλούνται στην παγκόσμια αγορά. Συγκριτικά, μόνο το 5% του παραγόμενου ρυζιού και το 20% της παραγωγής σταριού εξάγονται σε άλλες χώρες.
Η παγκόσμια ζήτηση θα μπορούσε να στερήσει τους ντόπιους πληθυσμούς από αυτούς τους διατροφικούς πόρους, χωρίς μάλιστα να επωφεληθούν από τις εξαγωγές οι ντόπιοι αλιείς. Και αυτό επειδή η Ιαπωνία, η Ρωσία, η Κίνα, οι ΗΠΑ, η Νότια Κορέα και οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαθέτουν εμπορικούς στόλους που ψαρεύουν σε πολύ απομακρυσμένα νερά.
Για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση αυτή, ο Ολιβιέ Ντε Σούτερ προτείνει μια σειρά μέτρων. Μεταξύ άλλων, ανέφερε ότι θα μπορούσαν να αναθεωρηθούν οι άδειες αλιείας που έχουν δοθεί σε μεγάλα σκάφη εκτός της οικονομικής ζώνης τους και να ενισχυθούν οι έλεγχοι, να δημιουργηθούν ζώνες αποκλειστικά για αλιεία μικρής κλίμακας (όπως έχει γίνει στη λίμνη Τόνλε Σαπ της Καμπότζης) και να στηριχθεί η δημιουργία συνεταιρισμών αλιέων. Μολονότι παραδέχεται ότι καταβάλλονται προσπάθειες σε ορισμένα μέτωπα (για παράδειγμα μειώθηκαν οι επιδοτήσεις στα πλοία-εργοστάσια), τονίζει ότι υπάρχουν δυσκολίες στην αντιμετώπιση της παράνομης αλιείας λόγω της κακής διακυβέρνησης ορισμένων παράκτιων χωρών και επειδή δεν εμπλέκονται στην προσπάθεια τα κράτη στο νηολόγιο των οποίων είναι εγγεγραμμένα τα παράνομα σκάφη.
Ο ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για το δικαίωμα στην τροφή, Ολιβιέ Ντε Σούτερ, έκανε έκκληση, στις 30 Οκτωβρίου, να σταματήσει η υπερεκμετάλλευση των ωκεανών ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο η διατροφική ασφάλεια πολλών χωρών που εξαρτώνται από την αλιεία.