Γιατί οι μικροί "κόβονται" πρώτοι; Ποιος ελέγχει αν οι περικοπές εφαρμόζονται με διαφάνεια;
Σε έναν λόφο έξω από μικρό χωριό της Θεσσαλίας, ένας κτηνοτρόφος τρίτης γενιάς διαβάζει απορημένος τα μηνύματα που καταφθάνουν στο κινητό του από τον διαχειριστή του συστήματος. Το μικρό φωτοβολταϊκό που είχε στήσει στην άκρη του στάβλου του — επένδυση ζωής που άλλοτε του απέφερε 100 ευρώ τον μήνα — σήμερα παραμένει σχεδόν αδρανές.
«Μας λένε να το απενεργοποιήσουμε, και μετά βλέπουμε τον λογαριασμό του ρεύματος να ανεβαίνει. Ποιος κοροϊδεύει ποιον;», λέει με πίκρα.
Δεν είναι μόνος. Χιλιάδες μικροπαραγωγοί φωτοβολταϊκών έως 500 kW βρίσκονται σήμερα στο περιθώριο της ενεργειακής αγοράς, θύματα ενός αθέατου μηχανισμού περικοπών στην απορρόφηση της παραγόμενης ενέργειας. Οι επενδύσεις τους, χρηματοδοτημένες με προσωπικά δάνεια και εγγυήσεις, απειλούνται με οικονομική κατάρρευση.
Γιατί όμως οι μικροί "κόβονται" πρώτοι; Ποιος ελέγχει αν οι περικοπές εφαρμόζονται με διαφάνεια; Ποια είναι τα πραγματικά κριτήρια πίσω από την επιλεκτική απορρόφηση της πράσινης ενέργειας;
Η ίδρυση του νέου Πανελλήνιου Συνδέσμου Φωτοβολταϊκών Ελλάδος, με έδρα τη Λάρισα, σηματοδοτεί την πρώτη οργανωμένη προσπάθεια μικροπαραγωγών να διεκδικήσουν ίση μεταχείριση και καθαρούς κανόνες στην αγορά. Όπως καταγγέλλουν τα μέλη του:
«Η αγορά είναι στρεβλωμένη. Οι μικροί κόβονται πρώτοι και χωρίς διαφάνεια, ενώ τα μεγάλα πάρκα μένουν ανέγγιχτα».
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας, οι φετινές απορρίψεις πράσινης παραγωγής αγγίζουν ήδη τις 895 Γιγαβατώρες, πλησιάζοντας το περσινό ρεκόρ. Ένα σημαντικό μέρος της ενέργειας που παράγουν οι μικροί σταθμοί δεν φτάνει ποτέ στο δίκτυο, ενώ οι ιδιοκτήτες καλούνται να καλύπτουν κόστος δανείων, συντηρήσεων και φορολογικών υποχρεώσεων με μηδενικά έσοδα.
Την ίδια ώρα, οι καταναλωτές βλέπουν τους λογαριασμούς του ρεύματος να εκτοξεύονται, παρά την υπερπροσφορά. Το φαινόμενο αποδίδεται σε ένα ολιγοπωλιακό παιχνίδι προμηθευτών, που αγοράζουν φθηνά από μικρούς παραγωγούς και μεταπωλούν ακριβά στους τελικούς πελάτες, ενίοτε ενσωματώνοντας και την κρατική επιδότηση.
Πώς είναι δυνατόν, ενώ παράγεται φθηνή ενέργεια, οι πολίτες να πληρώνουν ολοένα και ακριβότερα; Γιατί δεν αποτυπώνεται η πτώση του κόστους παραγωγής στους τελικούς λογαριασμούς; Ποιος επωφελείται από αυτή τη στρέβλωση;
«Μας στραγγαλίζουν», λέει χαρακτηριστικά άλλος μικροπαραγωγός από την περιφέρεια. «Πουλάμε φθηνό ρεύμα και το πληρώνουμε πανάκριβα πίσω. Αυτό δεν είναι αγορά, είναι φαύλος κύκλος».
Μέσα σε αυτό το τοπίο, το προσωρινό Δ.Σ. του Συνδέσμου συναντήθηκε πρόσφατα με κυβερνητικούς παράγοντες, θέτοντας επί τάπητος τα καυτά προβλήματα του κλάδου και καταθέτοντας συγκεκριμένες προτάσεις για:
Κυβερνητικοί κύκλοι αναγνωρίζουν τη σοβαρότητα της κατάστασης και δηλώνουν ότι εξετάζονται κεντρικές πρωτοβουλίες για την επίλυση του προβλήματος.
Όμως, θα υπάρξει πολιτική βούληση να "σπάσει" αυτό το αδιαφανές σύστημα; Θα διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των μικρών παραγωγών, ή η αγορά ενέργειας θα συνεχίσει να είναι παιχνίδι για λίγους και ισχυρούς;
Για τον κτηνοτρόφο της Θεσσαλίας και για χιλιάδες άλλους μικρούς παραγωγούς σε όλη τη χώρα το διακύβευμα είναι πλέον ζωτικό.
«Κάποτε με αυτό το μικρό πάρκο πλήρωνα το φως του στάβλου και έβαζα και κάτι στην άκρη για τα παιδιά μου», μας λέει. «Τώρα δεν ξέρω αν θα έχω φως ούτε για τον στάβλο» δηλώνει κτηνοτρόφος στο Agrocapital
Σε μια χώρα που διακηρύσσει την πράσινη μετάβαση ως στρατηγικό στόχο, πόσο "πράσινη" μπορεί να είναι μια μετάβαση που αφήνει πίσω τους μικρούς; Και τελικά, ποιος προστατεύει τον μικρό παραγωγό στο ενεργειακό μέλλον της Ελλάδας;