Το Μέτρο 11- το στοίχημα των 700 Εκατ. και η βόμβα του οικολογικου σχήματος - ΒΙΟ
Με τις δεσμεύσεις του Μέτρου 11 για τη βιολογική γεωργία, που ξεκίνησε με την πρόσκληση του 2022, να ολοκληρώνονται εντός των πρώτων ημερών του Ιουλίου, η αγωνία στον αγροτικό κόσμο εντείνεται. Χιλιάδες βιοκαλλιεργητές, οι οποίοι εντάχθηκαν σε ένα από τα μεγαλύτερα αγροπεριβαλλοντικά προγράμματα της χώρας, βρίσκονται σήμερα στο σταυροδρόμι της αβεβαιότητας: θα συνεχιστεί το πρόγραμμα ή θα χαθεί η στήριξη που αποτέλεσε πυλώνα εισοδήματος για την ελληνική βιολογική παραγωγή;
Η πρόσκληση του 2022 για το Μέτρο 11, με συνολικό προϋπολογισμό 700 εκατ. ευρώ, ήρθε ως ισχυρή ενίσχυση για παραγωγούς και κτηνοτρόφους που ακολούθησαν βιολογικές πρακτικές. Σύμφωνα με τις τότε προκηρύξεις αλλά και τα ποσά που μεταφέρθηκαν από γεωπόνους στο Agrocapital, οι ενισχύσεις κινούνταν σε εύρος 28–30 ευρώ το στρέμμα σε βοσκότοπους (Δράση 11.2) και πολύ υψηλότερα σε αροτριαίες και δενδρώδεις καλλιέργειες, ανάλογα με τη δράση, τη ζώνη και την παραγωγική κατεύθυνση.
Όμως, το πρόβλημα δεν είναι μόνο λογιστικό είναι συστημικό. Όπως μας εξηγούν έμπειροι γεωτεχνικοί και αγρότες, η ολοκλήρωση των τριετών δεσμεύσεων των ενταγμένων στο Μέτρο 11 σημαίνει ότι από το 2025, ανοίγει για αυτούς η δυνατότητα να ενταχθούν στο Οικολογικό Σχήμα - ΒΙΟ του Πυλώνα Ι της νέας ΚΑΠ. Και αυτό, δημιουργεί την επόμενη πρόκληση.
«Το 2023 καταργήθηκε το πρασίνισμα και, αντί γι’ αυτό, μπήκαν τα Οικολογικά Σχήματα. Το ΥΠΑΑΤ τότε μάς έλεγε: “Όποιος δεν πάει στο Οικολογικό Σχήμα ΒΙΟ, θα χάσει λεφτά.” Και είχαν δίκιο. Μπήκαμε, αλλά πήραμε μόλις 19 ευρώ το στρέμμα για βοσκοτόπια, δηλαδή λιγότερα και από το παλιό πρασίνισμα», αναφέρει στο Agrocapital παραγωγός από την Ελασσόνα.
Και εδώ είναι η διαφορά όσοι ήταν ενταγμένοι στο Μέτρο 11 δεν είχαν δικαίωμα συμμετοχής στο Οικολογικό Σχήμα ΒΙΟ, λόγω των δεσμεύσεων. Από το 2025 όμως, χιλιάδες από αυτούς θα διεκδικήσουν ξανά ένταξη – αυτή τη φορά μέσω του Πυλώνα Ι – και μαζί τους και νέοι υποψήφιοι. Το ερώτημα λοιπόν γίνεται πιο πιεστικό:
Υπάρχει προϋπολογισμός για να πληρωθούν όλοι; Ή θα δημιουργηθεί νέο δημοσιονομικό κενό;
Σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, αν όλοι οι πρώην ενταγμένοι του Μέτρου 11 προσπαθήσουν να περάσουν στο Οικολογικό Σχήμα ΒΙΟ, το κόστος μπορεί να προσεγγίσει εκ νέου τα 700 εκατομμύρια ευρώ – ποσό που δύσκολα μπορεί να καλυφθεί χωρίς ενίσχυση από τον εθνικό προϋπολογισμό ή ανακατανομή κονδυλίων από άλλα οικοσχήματα.
«Μιλάμε για το φαινόμενο της “μετατόπισης πίεσης”: ολοκληρώνεται ένα πρόγραμμα και όλη η μάζα των δικαιούχων μεταφέρεται σε άλλο. Αλλά τα χρήματα δεν είναι απεριόριστα. Ποιος σχεδίασε τη συνέχεια;», μας λέει γεωπόνος σε περιφέρεια με υψηλό ποσοστό βιοκαλλιεργειών.
Από την άλλη πλευρά, δεν υπάρχει προς το παρόν νέο ΦΕΚ για το 2025 που να καθορίζει τα ποσά ενίσχυσης του Οικολογικού Σχήματος ΒΙΟ αλλά ούτε χάρτης επιλέξιμων ζωνών, ούτε οδηγίες για την υποβολή αιτήσεων. Οι παραγωγοί βρίσκονται ξανά στο σκοτάδι, ακριβώς τη στιγμή που θα έπρεπε να οργανώνουν τις δηλώσεις και τις επενδύσεις τους.
Η έλλειψη επίσημων τοποθετήσεων από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων εντείνει την ανησυχία. Το Agrocapital, μεταφέροντας αυτούσια τη φωνή των αγροτών, θέτει ορισμένα βασικά ερωτήματα:
Ποιος είναι ο διαθέσιμος προϋπολογισμός για την κάλυψη των υποχρεώσεων του Οικολογικού Σχήματος ΒΙΟ από το 2025;
Υπάρχει πρόβλεψη για την ένταξη τόσο των πρώην ενταγμένων του Μέτρου 11 όσο και νέων παραγωγών;
Θα εκδοθεί έγκαιρα ΦΕΚ με σαφή καθορισμό ενισχύσεων ανά τύπο καλλιέργειας;
Τι σχεδιάζεται σε επίπεδο μεταφοράς πόρων, ώστε να αποφευχθεί φαινόμενο υπερδέσμευσης και αποκλεισμών;
Οι παραγωγοί δεν ζητούν χάρη ζητούν συνέπεια. Καλύπτουν προδιαγραφές, τηρούν δεσμεύσεις, λειτουργούν εντός πλαισίου. Τώρα αναμένουν από την πολιτεία να φανεί αντάξια των δικών της δεσμεύσεων.
Γιατί, όπως μας λέει ένας βιοκαλλιεργητής από τη Φθιώτιδα «Μπήκαμε στα βιολογικά επειδή το κράτος μάς το ζήτησε. Τώρα, θα είναι ντροπή να μας πει ότι δεν έχει λεφτά.»
Όσο το Υπουργείο τηρεί σιγή, τόσο το ρήγμα εμπιστοσύνης μεγαλώνει. Οι παραγωγοί, κουρασμένοι από το διοικητικό αλαλούμ των τελευταίων ετών, ζητούν ένα πράγμα: σαφήνεια, διαφάνεια και δίκαιες πληρωμές.
Γιατί αυτή τη φορά, δεν αρκούν οι υποσχέσεις. Χρειάζεται πράξη και πολιτική ευθύνη.