Οι αγρότες μιλούν για “κήρυξη πολέμου” από την κομισιόν σάλος για τις περικοπές στις άμεσες ενισχύσεις
Η παρουσίαση του νέου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) από την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από το σύνολο σχεδόν του ευρωπαϊκού αγροτικού κόσμου. Η ανακοίνωση μείωσης κατά 86 δισεκατομμύρια ευρώ στις άμεσες ενισχύσεις προς τους αγρότες θεωρήθηκε από πολλούς όχι μόνο μια τεχνοκρατική επιλογή, αλλά μια ξεκάθαρη πολιτική δήλωση παραίτησης από την προστασία του πρωτογενούς τομέα στην Ευρώπη. Ο πρόεδρος της Confagricoltura, Massimiliano Giansanti, δεν μάσησε τα λόγια του χαρακτήρισε την επιλογή αυτή ως «κήρυξη πολέμου» και προειδοποίησε πως οδηγούμαστε σε μια ανεπίστρεπτη κρίση εμπιστοσύνης.
Ο νέος ευρωπαϊκός προϋπολογισμός προβλέπει 300 δισεκατομμύρια ευρώ για την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) για την επόμενη προγραμματική περίοδο, έναντι 386 δισεκατομμυρίων ευρώ την περίοδο 2021–2027, δηλαδή μια μείωση της τάξης του 22%. Το γεγονός αυτό δεν περνά απαρατήρητο, ιδιαίτερα όταν συνοδεύεται από αλλεπάλληλες κρίσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα, αυξήσεις στο κόστος παραγωγής και κλιματικές αβεβαιότητες που πλήττουν τους Ευρωπαίους αγρότες με σφοδρότητα.
Ο Giansanti, μιλώντας στην ιταλική τηλεόραση, υπογράμμισε ότι η Επιτροπή αναιρεί τις ίδιες της τις δεσμεύσεις, αναφερόμενος στις δηλώσεις της von der Leyen κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, όταν είχε αναγνωρίσει τη στρατηγική σημασία της γεωργίας και είχε δεσμευτεί για τη διατήρηση ενός ισχυρού πρωτογενούς τομέα. «Τα λόγια της ήταν τότε καθησυχαστικά, σήμερα είναι καταστροφικά», σχολίασε δηκτικά.
Η κοινωνική και πολιτική διάσταση αυτής της επιλογής δεν μπορεί να υποτιμηθεί. Η μείωση των ενισχύσεων δεν πλήττει απλώς τις αγροτικές οικονομίες, αλλά προκαλεί αλυσιδωτές επιπτώσεις στην ασφάλεια των τροφίμων, στην ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων, καθώς και στη δυνατότητα των πολιτών να έχουν πρόσβαση σε επαρκή και ασφαλή διατροφή. Όπως σημειώνει ο Giansanti, η μη επένδυση στη γεωργία ενδέχεται να οδηγήσει σε εκχώρηση της διατροφικής μας αυτάρκειας σε τρίτες χώρες, την ίδια στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση διακηρύσσει ως στρατηγικό στόχο την αυτονομία και την ανθεκτικότητα.
Η χθεσινή διαμαρτυρία στις Βρυξέλλες, όπως τονίζει ο ίδιος, ξεπέρασε κάθε προσδοκία, ενώ αναμένεται πως τον Σεπτέμβριο οι κινητοποιήσεις θα λάβουν πανευρωπαϊκό χαρακτήρα. Το αγροτικό σώμα δεν φαίνεται διατεθειμένο να παραμείνει σιωπηλό. Μετά τις χειμερινές εξεγέρσεις των τρακτέρ και τη μερική υποχώρηση της Επιτροπής, η νέα πρόταση προϋπολογισμού αναζωπυρώνει το ήδη εύφλεκτο πολιτικό τοπίο.
Αναλυτές φοβούνται πως πρόκειται για την αρχή της αποσύνθεσης του κοινού οράματος της ΕΕ, καθώς ο πρωτογενής τομέας υπήρξε ο ακρογωνιαίος λίθος πάνω στον οποίο οικοδομήθηκε η ενωμένη Ευρώπη. Η εγκατάλειψη αυτού του συμβολικού και ταυτόχρονα ουσιαστικού θεσμικού πυλώνα εγείρει βαθιά ερωτήματα για το μέλλον της ίδιας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Αν η ΚΑΠ, η οποία επί έξι δεκαετίες εξασφάλιζε σταθερότητα και ανάπτυξη στην ύπαιθρο, μετατρέπεται πλέον σε λογιστικό περιττό βάρος, τότε τι απομένει από το κοινωνικό και πολιτικό συμβόλαιο ανάμεσα στους πολίτες και την ΕΕ;
Η απουσία ενός ξεκάθαρου σχεδίου για το πώς θα διασφαλιστεί η αγροτική παραγωγή υπό αυτές τις συνθήκες προκαλεί ανασφάλεια. Οι Ευρωπαίοι αγρότες ήδη νιώθουν ότι γίνονται οι αποδιοπομπαίοι τράγοι μιας «πράσινης μετάβασης» που προχωρά με τεχνοκρατικό αυταρχισμό, χωρίς αντιστάθμισμα για τις απώλειες και τα κόστη που καλούνται να επωμιστούν.
Το πολιτικό μήνυμα που εκπέμπεται είναι ηχηρό αν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιμείνει σε αυτή την κατεύθυνση, τότε δεν θα πρόκειται απλώς για έναν κακό προϋπολογισμό, αλλά για μια ιστορική ρήξη με την ίδια τη θεμελιώδη υπόσχεση της Ευρώπης προς τους πολίτες της — την υπόσχεση τροφής, ασφάλειας και αλληλεγγύης.