Από τα 4,297 δισ. ευρώ του ΕΛΕΓΕΠ, πόσα θα φτάσουν πραγματικά στο χωράφι;
Στην καρδιά της αγροτικής οικονομίας, εκεί όπου η πολιτική μεταφράζεται σε ρευστότητα και στήριξη για τον παραγωγό, βρίσκεται ο Ειδικός Λογαριασμός Εγγυήσεων Γεωργικών Προϊόντων (ΕΛΕΓΕΠ). Πρόκειται για το βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο μέσα από το οποίο περνούν οι πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ, οι ενισχύσεις προς τους παραγωγούς και τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ 2023–2027).
Πίσω όμως από τα νούμερα του νέου προϋπολογισμού, διαγράφεται ένα διακριτικό αλλά ουσιαστικό μετασχηματισμό οι κοινοτικές απολήψεις μειώνονται, οι εθνικές χρηματοδοτήσεις ενισχύονται, και η δημοσιονομική πειθαρχία αποκτά κεντρικό ρόλο στη διαχείριση των αγροτικών πόρων, ένα πεδίο όπου κάθε ευρώ συνδέεται πλέον με την αξιοπιστία του συστήματος πληρωμών και τη σταθερότητα της αγροτικής παραγωγής.
Η Α΄ τροποποίηση του προϋπολογισμού του ΕΛΕΓΕΠ για το 2025 αποκαλύπτει πώς θα κατανεμηθούν 4,297 δισ. ευρώ σε αγροτικές πληρωμές, επενδυτικά προγράμματα και εθνικά μέτρα στήριξης. Μείωση κοινοτικών απολήψεων, ενίσχυση εθνικών πόρων και προσεκτική δημοσιονομική ισορροπία συνθέτουν το νέο τοπίο.
Με την υπογραφή του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κωνσταντίνου Τσιάρα, εγκρίθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2025 η Α΄ τροποποίηση του προϋπολογισμού του Ειδικού Λογαριασμού Εγγυήσεων Γεωργικών Προϊόντων (ΕΛΕΓΕΠ) για το οικονομικό έτος 2025, που καλύπτει το διάστημα 16 Οκτωβρίου 2024 – 15 Οκτωβρίου 2025.
Το συνολικό ύψος των πόρων ανέρχεται σε 4.297.111.752,93 ευρώ, ποσό ισοσκελισμένο μεταξύ εσόδων και εξόδων, το οποίο αποτελεί τη ραχοκοκαλιά των χρηματορροών προς τον ΟΠΕΚΕΠΕ, τις ενισχύσεις των παραγωγών και τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της νέας ΚΑΠ.
Η απόφαση, τροποποιεί τον αρχικό προϋπολογισμό του ΕΛΕΓΕΠ μειώνοντας το συνολικό ύψος του κατά περίπου 675 εκατ. ευρώ σε σχέση με την προηγούμενη έγκριση (4,97 δισ. ευρώ). Η μείωση αυτή προκύπτει κυρίως από τις περικοπές των απολήψεων από τα ευρωπαϊκά ταμεία και από την αναπροσαρμογή των εθνικών χρηματοδοτήσεων.
Από το συνολικό ποσό των 4,297 δισ. ευρώ, τα 2,73 δισ. ευρώ προέρχονται από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ) και το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), ενώ 95 εκατ. ευρώ κατευθύνονται από τον Τακτικό Προϋπολογισμό για προγράμματα ήσσονος σημασίας.
Επιπλέον, 1,39 δισ. ευρώ θα αντληθούν μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, κυρίως για έργα συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αν και ο ΕΛΕΓΕΠ αποτελεί θεσμικά τον λογαριασμό από τον οποίο περνούν οι πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ, η τρέχουσα τροποποίηση σηματοδοτεί μια ανακατανομή των πηγών χρηματοδότησης, με μειωμένες απολήψεις από το ΕΓΤΑΑ (από 1,313 δισ. σε 850 εκατ. ευρώ) και ενισχυμένη συμμετοχή εθνικών πόρων.
Στην πλευρά των εξόδων, το μεγαλύτερο μέρος των κονδυλίων 1,88 δισ. ευρώ — προορίζεται για γεωργία, κτηνοτροφία και δάση, δηλαδή για δράσεις που σχετίζονται με την εφαρμογή των προγραμμάτων της ΚΑΠ.
Ακολουθούν οι συγχρηματοδοτούμενες επενδύσεις του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) με 1,39 δισ. ευρώ, ενώ 95 εκατ. ευρώ προβλέπονται για εθνικά προγράμματα ήσσονος σημασίας, όπως παρεμβάσεις για αγορές ζωοτροφών, προγράμματα βελτίωσης παραγωγής ή μέτρα έκτακτης στήριξης.
Οι τόκοι, χρεολύσια και τραπεζικές προμήθειες απορροφούν 44,56 εκατ. ευρώ, ενώ οι αποδόσεις υπέρ τρίτων και λοιπών φορέων ανέρχονται σε περίπου 875 εκατ. ευρώ.
Σημαντικό είναι ότι, σύμφωνα με τη σχετική απόφαση, δεν προκαλείται επιπλέον δαπάνη για τον κρατικό προϋπολογισμό, γεγονός που δείχνει μια προσπάθεια δημοσιονομικής ισορροπίας εντός των ορίων της ΚΑΠ.
Η απόφαση εντάσσεται σε μια περίοδο αυξημένου ελέγχου των ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων που διαχειρίζεται ο ΟΠΕΚΕΠΕ. Μετά τις επισκέψεις των ελεγκτών της OLAF και τις εσωτερικές εκθέσεις του ΥπΑΑΤ για την αποτελεσματικότητα των πληρωμών, η τροποποίηση του προϋπολογισμού λειτουργεί και ως μηχανισμός προσαρμογής στις νέες απαιτήσεις διαφάνειας και παρακολούθησης.
Η συμμετοχή των ευρωπαϊκών ταμείων κυρίως του ΕΓΤΕ παραμένει κυρίαρχη, ωστόσο η μείωση της κοινοτικής ροής από το ΕΓΤΑΑ προμηνύει μια πιο σφιχτή χρονιά για έργα αγροτικής ανάπτυξης, ιδιαίτερα σε επενδυτικά μέτρα και υποδομές.
Για τους παραγωγούς, το κρίσιμο ερώτημα παραμένει το πότε και το πώς θα φτάσουν τα χρήματα στην αγορά. Οι μεταβολές στον ΕΛΕΓΕΠ, αν και λογιστικού χαρακτήρα, αποτυπώνουν την πραγματικότητα ενός περιορισμένου δημοσιονομικού χώρου, όπου κάθε πληρωμή περνά πλέον από πολλαπλούς ελέγχους.
Η αξιοπιστία των πληρωμών του 2025 θα εξαρτηθεί από την ταχύτητα του ΟΠΕΚΕΠΕ και την ικανότητα του ΥπΑΑΤ να διασφαλίσει ότι τα κονδύλια αυτά θα φτάσουν στους αγρότες χωρίς νέες καθυστερήσεις.
Το τελικό ερώτημα είναι εάν το ποσό των 4,3 δισ. ευρώ, όσο εντυπωσιακό κι αν ακούγεται, αρκεί για να στηρίξει έναν τομέα που δοκιμάζεται από υψηλά κόστη, θεομηνίες και επενδυτική αβεβαιότητα. Για την ώρα, η κυβέρνηση δηλώνει πως «κανένα ευρώ δεν θα μείνει αναξιοποίητο» η πράξη όμως θα δείξει αν αυτό θα μεταφραστεί σε πραγματική ενίσχυση της αγροτικής οικονομίας.
Τα δάνεια πίσω από τις πληρωμές και το κρυφό κόστος του ΕΛΕΓΕΠ
Μέσα στον συνολικό προϋπολογισμό των 4,297 δισ. ευρώ, το κεφάλαιο που αφορά τη «Κίνηση Κεφαλαίων» μπορεί να φαίνεται μικρό μόλις 44,56 εκατ. ευρώ μετά την τροποποίηση όμως έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί αποτυπώνει την πιστωτική εξάρτηση και τη διαχειριστική δομή του Ειδικού Λογαριασμού Εγγυήσεων Γεωργικών Προϊόντων (ΕΛΕΓΕΠ).
Το ποσό αυτό, που μειώθηκε από 55 εκατ. ευρώ στον αρχικό προϋπολογισμό, αφορά τόκους, χρεολύσια και τραπεζικά έξοδα.
Συγκεκριμένα
– 8,58 εκατ. ευρώ προορίζονται για τόκους δανείων εσωτερικού,
– 21,76 εκατ. ευρώ για χρεολύσια, δηλαδή αποπληρωμές υφιστάμενων δανείων, και
– 14,22 εκατ. ευρώ για τραπεζικές προμήθειες και έξοδα εξυπηρέτησης δανείων.
Η κατανομή αυτή δείχνει ότι σχεδόν το 32% των κεφαλαιακών δαπανών του ΕΛΕΓΕΠ κατευθύνεται όχι σε παραγωγική δραστηριότητα, αλλά στην εξυπηρέτηση του δανεισμού. Πρόκειται για ένα δομικό βάρος που επιβαρύνει διαχρονικά τον οργανισμό, περιορίζοντας τον καθαρό χώρο για πληρωμές προς τους παραγωγούς .
Αν συγκριθούν τα ποσά με τον συνολικό όγκο των άμεσων πληρωμών (περίπου 1,7 δισ. ευρώ), το κόστος χρηματοδότησης ισοδυναμεί με 2,6% των συνολικών πληρωμών ποσοστό που δεν είναι υπερβολικό, αλλά φανερώνει μόνιμη ανάγκη ρευστότητας και περιστασιακή προσφυγή σε δανεισμό για την κάλυψη καθυστερήσεων ή εκκρεμοτήτων πληρωμών.
Το γεγονός ότι το Υπουργείο προβλέπει μείωση κατά 10,44 εκατ. ευρώ στη συνολική «Κίνηση Κεφαλαίων» σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό δείχνει προσπάθεια εξορθολογισμού και σταδιακής απομόχλευσης. Ωστόσο, η ύπαρξη δανειακών εξόδων αυτού του μεγέθους καταδεικνύει ότι το σύστημα πληρωμών του αγροτικού τομέα εξακολουθεί να λειτουργεί με προκαταβολική χρηματοδότηση και όχι με πλήρως αυτοτελή ταμειακή ροή.
Με απλά λόγια, ο ΕΛΕΓΕΠ συνεχίζει να στηρίζεται έστω και περιορισμένα σε εσωτερικό δανεισμό για να διατηρήσει τη ρευστότητα των πληρωμών. Το κόστος αυτό, αν και τεχνικά διαχειρίσιμο, αφαιρεί πόρους από τον αγρότη και λειτουργεί ως ένδειξη του πόσο «σφιχτό» παραμένει το δημοσιονομικό πλαίσιο της ελληνικής γεωργίας.