Μια δεκαετία μετά το Παρίσι: COP30 και το επόμενο κεφάλαιο της παγκόσμιας διακυβέρνησης του κλίματος

Η ευρωπαϊκή στάση, η χρηματοδότηση του κλίματος και η δίκαιη μετάβαση θα βρεθούν στο επίκεντρο

Κάθε διάσκεψη για το κλίμα μοιάζει να αποκτά ιστορική βαρύτητα. Έτσι συνέβη με την COP29 στο Μπακού, όπου υιοθετήθηκε ο νέος Συλλογικός Ποσοτικοποιημένος Στόχος (NCQG), ένα ορόσημο στην ιστορία της διεθνούς χρηματοδότησης για το κλίμα. Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για την COP28 στο Ντουμπάι, όπου εγκρίθηκε η πρώτη παγκόσμια απογραφή προόδου, υπογραμμίζοντας την ανάγκη σταδιακής κατάργησης των αναποτελεσματικών επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα. Και για την COP27 στο Σαρμ ελ-Σέιχ, η οποία κατέληξε στη δημιουργία του πολυαναμενόμενου Ταμείου για τις Απώλειες και τις Ζημίες.

Αναμφίβολα, η COP30 στη Βραζιλία, που θα πραγματοποιηθεί με αφορμή τη δέκατη επέτειο της Συμφωνίας του Παρισιού, αναμένεται να αποτελέσει επίσης ιστορική στιγμή, τόσο λόγω της τρέχουσας πίεσης στο πολυμερές σύστημα όσο και εξαιτίας της αναμενόμενης απουσίας των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο ρόλος της ευρωπαϊκής κοινωνίας των πολιτών υπήρξε πάντα καθοριστικός στο πλαίσιο αυτών των διασκέψεων για το κλίμα. Εκπροσωπούμε όσους εργάζονται επί τόπου για τη μετάβαση σε ένα μέλλον μηδενικών καθαρών εκπομπών, χωρίς αποκλεισμούς. Και αυτή τη φορά, θα κληθούμε ξανά να διασφαλίσουμε ότι οι στόχοι για το κλίμα θα παραμείνουν προστατευμένοι, σε ένα διεθνές περιβάλλον ολοένα και πιο ασταθές και ανταγωνιστικό.

Στην COP30 θα παρουσιαστούν οι νέες Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές (NDCs) για το 2035. Η εξέλιξη αυτή συμπίπτει με το έτος κατά το οποίο το Διεθνές Δικαστήριο (ICJ) εξέδωσε γνωμοδότηση σχετικά με τις κλιματικές υποχρεώσεις των κρατών, υπογραμμίζοντας ότι οι NDCs πρέπει να αντικατοπτρίζουν «τον μέγιστο δυνατό βαθμό φιλοδοξίας» κάθε χώρας. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο και θα πρέπει να λειτουργήσει ως σήμα αφύπνισης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία εξακολουθεί να αδυνατεί να συμφωνήσει σε μια πιο φιλόδοξη NDC, διακινδυνεύοντας τον ιστορικό ηγετικό ρόλο της στις διαπραγματεύσεις.

Η χρηματοδότηση για την κλιματική αλλαγή, η δίκαιη μετάβαση και η προσαρμογή θα αποτελέσουν επίσης κεντρικά θέματα. Η COP30 θα υιοθετήσει τον Οδικό Χάρτη Μπακού–Μπελέμ, ο οποίος πρέπει να καθορίσει τον τρόπο με τον οποίο θα κινητοποιηθεί το ποσό των 1,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ που έχει συμφωνηθεί στο πλαίσιο του NCQG. Η διαδικασία αυτή αναπόφευκτα απαιτεί τη συμμετοχή ιδιωτικών φορέων, πέρα από τις κυβερνήσεις.

Παράλληλα, τα μέρη θα κληθούν να δώσουν σαφέστερη εικόνα για τις δίκαιες μεταβάσεις, δηλαδή για το πώς οι κοινότητες που πλήττονται από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις κοινωνικές και οικονομικές αναταράξεις. Σημαντική θα είναι και η υιοθέτηση δεικτών παρακολούθησης για την πρόοδο ως προς τον παγκόσμιο στόχο προσαρμογής.

Δέκα χρόνια μετά την ιστορική στιγμή στο Παρίσι, έχει πλέον φτάσει η ώρα μετάβασης από τη δέσμευση στην εφαρμογή. Οι στόχοι για τον μετριασμό και την προσαρμογή είναι πλέον νομικά δεσμευτικοί, όπως επιβεβαιώνει το Διεθνές Δικαστήριο. Η ευρωπαϊκή κοινωνία των πολιτών, για ακόμη μία φορά, θα υπενθυμίσει ότι ο χρόνος για καθυστερήσεις έχει τελειώσει και ότι η επιστήμη απαιτεί άμεσα, ουσιαστικά βήματα.