Το Xylella fastidiosa είναι ένα παθογόνο φυτών σε καραντίνα, ικανό να αποικίσει πάνω από 700 είδη φυτών
Μια διεθνής ομάδα ερευνητών, η οποία συγκεντρώθηκε από το χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ έργο BeXyl – Beyond $Xylella$, πέτυχε ελπιδοφόρα αποτελέσματα στην εφαρμογή θερμικής επεξεργασίας για τον έλεγχο του βακτηρίου Xylella fastidiosa σε διάφορα είδη φυτών. Αυτή η ανακάλυψη σηματοδοτεί ένα σημαντικό πρώτο βήμα προς την παροχή ασφαλών, επιστημονικά τεκμηριωμένων εργαλείων για το ασφαλές εμπόριο φυτικού υλικού.
Το Πλαίσιο
Το Xylella fastidiosa είναι ένα παθογόνο φυτών σε καραντίνα, ικανό να αποικίσει πάνω από 700 είδη φυτών, συμπεριλαμβανομένων πολλών υψηλής οικονομικής και οικολογικής αξίας. Μια επιδημία Xylella προκαλεί αυστηρούς περιορισμούς στη μετακίνηση φυτών για την αποφυγή της εξάπλωσής του, ασκώντας σοβαρή πίεση σε φυτώρια και καλλιεργητές.
Η θερμική επεξεργασία είναι μια γνωστή λύση για τη διασφάλιση του ασφαλούς εμπορίου φυτικού υλικού από μολυσμένες περιοχές. Ωστόσο, εγκεκριμένα πρωτόκολλα για το Xylella υπάρχουν επί του παρόντος μόνο για τα αμπέλια, αφήνοντας άλλα βασικά πολύτιμα είδη, όπως οι ελιές και οι αμυγδαλιές, χωρίς επικυρωμένες διαδικασίες.
Η Έρευνα
Η μελέτη, που συντονίστηκε από το CNR – Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας σε συνεργασία με την ENA – European Nurserystock Association (Ευρωπαϊκή Ένωση Φυτωρίων), επέλεξε διάφορα είδη που είχαν προσβληθεί από το Xylella για να δοκιμάσει ελεγχόμενες θερμικές επεξεργασίες. Αυτά τα είδη περιλάμβαναν τη δάφνη, τη λεβάντα, τη νεραντζιά, την πολυγαλά, την αμυγδαλιά, την ροδακινιά, την κερασιά, τη συκιά, τη μουριά, την καρυδιά και την ελιά.
Το πρωτόκολλο θεραπείας περιελάμβανε την έκθεση των φυτών σε διαφορετικές θερμοκρασίες για διαφορετικές χρονικές περιόδους, προκειμένου να δοκιμαστεί τόσο η αποτελεσματικότητα της θερμότητας στην εξουδετέρωση του παθογόνου, όσο και η ικανότητα του φυτού να ανακάμψει και να παραμείνει βιώσιμο μετά τη θεραπεία.
Ενθαρρυντικά αποτελέσματα για πολλά είδη
Ορισμένα καλλωπιστικά είδη, συμπεριλαμβανομένης της δάφνης, της λεβάντας, της νεραντζιάς και της πολυγαλά, έδειξαν υψηλή ανοχή στη θερμότητα διατηρώντας τη ζωτικότητα και την ικανότητα ριζοβολίας τους.
Οι αμυγδαλιές και οι κερασιές ανταποκρίθηκαν επίσης θετικά στις θεραπείες χωρίς να αναπτύξουν συμπτώματα μόλυνσης μετά τη θεραπεία, ενώ οι συκιές επιβεβαίωσαν τη σκοπιμότητα της θεραπείας.
Ωστόσο, ορισμένα είδη ανταποκρίθηκαν διαφορετικά. Η μουριά δεν ανέχθηκε τις υψηλές θερμοκρασίες, ενώ τα μοσχεύματα πολλαπλασιασμού της ελιάς παρουσίασαν υψηλή θνησιμότητα και δυσκολίες στη ριζοβολία. Για τις ελιές, που είναι στρατηγικής σημασίας στην περιοχή της Μεσογείου, περαιτέρω δοκιμές σε συνεργασία με εμπορικά φυτώρια θα συνεχιστούν το 2026 για τον εντοπισμό ακριβών συνδυασμών θερμοκρασίας, διάρκειας και υγρασίας που μεγιστοποιούν την αποτελεσματικότητα χωρίς να διακυβεύεται η βιωσιμότητα του μοσχεύματος.
Η παρακολούθηση μετά τη θεραπεία κάλυψε την επιβίωση και την ικανότητα ριζοβολίας, πιθανές αλλαγές στο μικροβίωμα του φυτού και μακροπρόθεσμες αλλαγές των κυτταρικών λειτουργιών και της γονιδιακής έκφρασης που συνδέονται με το θερμικό στρες.
Οι αρχικές παρατηρήσεις υποδηλώνουν ότι, όταν εφαρμόζεται σωστά, η θερμική επεξεργασία μπορεί να εξαλείψει το $Xylella$ $fastidiosa$ σε πολλά φυτά χωρίς να επηρεάσει σημαντικά τη ζωτικότητα των φυτών, ανοίγοντας το δρόμο για τυποποιημένα, επιστημονικά τεκμηριωμένα πρωτόκολλα απολύμανσης.
Μελλοντικές Προοπτικές
Κατά τους επόμενους μήνες, οι δοκιμές θα επεκταθούν για να συμπεριλάβουν και άλλα γεωργικά και καλλωπιστικά είδη. Στόχος είναι ο καθορισμός του βέλτιστου συνδυασμού θερμοκρασίας, χρόνου έκθεσης και συνθηκών λειτουργίας για κάθε είδος. Οι πληροφορίες που θα προκύψουν θα διευκολύνουν την ανάπτυξη επίσημων ευρωπαϊκών προτύπων για τη χρήση της θερμικής επεξεργασίας ως μέσου φυτοϋγειονομικής πιστοποίησης.
Ταυτόχρονα, οι ερευνητές έχουν ξεκινήσει διάλογο με τους φορείς εκμετάλλευσης φυτωρίων σε 17 ευρωπαϊκές χώρες μέσω ερωτηματολογίων και τεχνικών συναντήσεων για να διαπιστώσουν το ενδιαφέρον και την προθυμία τους να υιοθετήσουν αυτές τις τεχνικές. Αυτή η συνεργατική προσέγγιση στοχεύει να διασφαλίσει ότι τα μελλοντικά πρωτόκολλα θερμικής επεξεργασίας θα είναι τόσο επιστημονικά έγκυρα όσο και πρακτικά εφαρμόσιμα σε ολόκληρο τον τομέα των φυτωρίων.
Xylella fastidiosa
Το Xylella fastidiosa είναι ένα από τα πιο απειλητικά φυτικά παθογόνα στον κόσμο, ικανό να αποικίσει πάνω από 700 είδη φυτών. Ευθύνεται για ασθένειες που προκαλούν απώλειες γεωργίας και βιοποικιλότητας αξίας εκατομμυρίων δολαρίων στις ΗΠΑ και τη Βραζιλία. Τον Οκτώβριο του 2013, το βακτήριο εντοπίστηκε στην ΕΕ για πρώτη φορά, σε ελαιόδεντρα στην περιοχή της Απουλίας της νότιας Ιταλίας. Έκτοτε, επιδημίες έχουν εντοπιστεί και σε περιοχές της Γαλλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας.
Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στη διεύθυνση: //www.efsa.europa.eu/en/topics/topic/xylella-fastidiosa
BeXyl – Beyond Xylella
Το χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ έργο BeXyl-Beyond Xylella συγκεντρώνει πάνω από 30 εταίρους από την επιστήμη, τη βιομηχανία και τις δημόσιες αρχές. Το έργο στοχεύει στη διεξαγωγή έρευνας και στην εφαρμογή των πιο εξελιγμένων στρατηγικών διαχείρισης κατά των τρεχουσών επιδημιών $Xylella$ $fastidiosa$, καθώς και στην πρόληψη νέων εισαγωγών στην Ευρώπη.
Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε: //bexylproject.org