Παραπληροφόρηση και γεωργική ασφυξία πώς η Γαλλία, τα Βαλκάνια και η Ελλάδα συγκρούονται στην πιο καυτή καλλιέργεια της χρονιάς
Η ψήφιση του νόμου Duplomb στη Γαλλία στις 8 Ιουλίου δεν αποτέλεσε απλώς ένα ακόμα επεισόδιο στον μακρόσυρτο διάλογο περί βιώσιμης γεωργίας μετατράπηκε σε μια πολιτική αστραπή που αποκάλυψε με σαφήνεια τις ρωγμές ανάμεσα στα φιλοπεριβαλλοντικά οράματα των αστικών ελίτ και τις πιεστικές ανάγκες του ευρωπαϊκού αγροτικού κόσμου. Η πρόβλεψη για επανέγκριση της δραστικής ουσίας acetamiprid, ενός νεονικοτινοειδούς που είχε περιοριστεί λόγω των επιπτώσεών του στις μέλισσες, ενεργοποίησε αμέσως ένα πρωτοφανές κύμα αντιδράσεων, με πάνω από ένα εκατομμύριο υπογραφές κατά της διάταξης μέσα σε λίγες ημέρες. Όμως αυτό που ξεκίνησε ως τεχνική νομοθετική παρέμβαση εξελίχθηκε γρήγορα σε κοινωνικό σύμβολο της αγωνίας για το μέλλον της γεωργίας στην Ευρώπη, ιδίως εκείνης που βασίζεται σε καλλιέργειες υψηλής εντατικότητας όπως το καλαμπόκι.
Η περίπτωση της Duplomb ανέδειξε το φαινόμενο Brandolini σε όλη του τη δραματική ισχύ: η ταχύτητα διάδοσης της παραπληροφόρησης ξεπερνά κατά πολύ τη δυνατότητα αποδόμησής της. Η παρανόηση ότι «οι Γάλλοι φέρνουν πίσω τα απαγορευμένα φυτοφάρμακα» έγινε viral πολύ πριν ξεκινήσει ο δημόσιος διάλογος για τις επιστημονικές γνωμοδοτήσεις που στηρίζουν την απόφαση. Η δυσκολία του να τεκμηριωθούν επιστημονικά σύνθετες αποφάσεις μέσα σε ένα περιβάλλον έντονου συναισθηματισμού και ριζοσπαστικής οικολογικής ρητορικής καθιστά σχεδόν αδύνατο τον ουσιαστικό διάλογο, ιδίως όταν η γεωργική πολιτική συγκρούεται με τις προσδοκίες του καταναλωτικού ακτιβισμού.
Την ίδια στιγμή, η υπόλοιπη Ευρώπη παρακολουθεί και αντιδρά με τρόπους που αντανακλούν τα εθνικά της συμφραζόμενα. Η Ελλάδα, η Ρουμανία, η Βουλγαρία, η Ουγγαρία και η Σερβία έχουν ήδη θέσει στο προσκήνιο την ανάγκη για ευελιξία στους κανονισμούς έγκρισης δραστικών ουσιών, επικαλούμενες τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, της αυξημένης πίεσης από εντομολογικούς πληθυσμούς και της ανάγκης διατήρησης της ανταγωνιστικότητας των καλλιεργειών τους. Στην περίπτωση της Ελλάδας, μάλιστα, αγρότες απο πολλες περιοχες της Ελλάδος έχουν ζητήσει επισήμως αναθεώρηση του εθνικού πλαισίου για τα εγκεκριμένα σκευάσματα σε καλαμπόκι, επικαλούμενος τις εκτεταμένες ζημιές από την πυραλίδα και τις υψηλές απώλειες παραγωγής σε περιοχές της Θεσσαλίας και της Κεντρικής Μακεδονίας.
Η ένταση του διαλόγου εντείνεται σε μια περίοδο κατά την οποία οι τιμές των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης στο Euronext (Maize Futures) αποτυπώνουν τη νευρικότητα της αγοράς. Για τον Ιούλιο του 2025, η τιμή αναφοράς κυμαίνεται γύρω στα 222 ευρώ ανά τόνο, εμφανίζοντας σχετική σταθερότητα σε σχέση με τον Ιούνιο, αλλά με αυξημένη μεταβλητότητα λόγω των ανησυχιών για την ευρωπαϊκή συγκομιδή, ιδίως σε Γαλλία, Ουγγαρία και Νότια Ιταλία. Η ξηρασία του Μαΐου, οι καθυστερημένες σπορές και η αβεβαιότητα για την επάρκεια φυτοπροστασίας καθιστούν τις προβλέψεις για τη φθινοπωρινή συγκομιδή εξαιρετικά επισφαλείς.
Η Ελλάδα, αν και δεν ανήκει στους μεγάλους παραγωγούς καλαμποκιού της ΕΕ, διατηρεί σταθερή παρουσία με εκτάσεις που ξεπερνούν τα 900.000 στρέμματα, κυρίως σε Θεσσαλία, Σέρρες και Ημαθία. Οι παραγωγοί αντιμετωπίζουν ένα συνδυασμό πιέσεων: υψηλό κόστος λιπασμάτων και σπόρων, μειωμένη υδατική διαθεσιμότητα, καθώς και επανεμφάνιση επιβλαβών εντόμων, ενισχυμένων από την κλιματική μεταβλητότητα. Οι ίδιοι, όπως σημειώνει ένας αλλός αγρότης απο τηνπεριοχή της Λάρισας νιώθουν ότι οι συζητήσεις στις Βρυξέλλες και στο Παρίσι τούς αφορούν έμμεσα αλλά καθοριστικά. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε στο Agrocapital αγρότης απο την περιοχή της Ημαθίας «Αποφασίζουν για το μέλλον μας χωρίς εμάς. Μιλάμε για πράσινη μετάβαση, αλλά μας στερούν τα βασικά εργαλεία για να προστατέψουμε την καλλιέργεια μας».
Το ερώτημα που αναδύεται με ένταση είναι εάν μπορεί να υπάρξει σύγκλιση μεταξύ των φιλοδοξιών της Πράσινης Συμφωνίας και της πραγματικότητας του ευρωπαϊκού αγρού. Η νομοθεσία Duplomb απέδειξε ότι οι μεταρρυθμίσεις δεν αξιολογούνται μόνο με επιστημονικά κριτήρια, αλλά φορτίζονται πολιτικά και ιδεολογικά. Το Brandolini effect υπενθυμίζει πως, σε ένα τοπίο γεμάτο πληροφοριακό θόρυβο, η προσπάθεια ερμηνείας αντικαθίσταται εύκολα από την ανάγκη ταύτισης ή απόρριψης.
Σε αυτή τη νέα Ευρώπη της ανθεκτικότητας, της κρίσης και των πολλαπλών αφηγήσεων, το καλαμπόκι δεν είναι απλώς μια καλλιέργεια είναι το πεδίο πάνω στο οποίο συγκρούονται η επιστήμη, η πολιτική και η κοινωνία. Και αυτή η σύγκρουση, όπως δείχνουν οι αγορές, οι διαδηλώσεις και οι νομοθεσίες, απέχει πολύ από το να έχει επιλυθεί.