Κατάρρευση στις τιμές σκληρού σιταριού στην Ιταλία – Οι αγρότες μιλούν για κερδοσκοπία και «εισαγόμενο σοκ» από τον Καναδά
Η Ιταλία βρίσκεται αντιμέτωπη με κατακόρυφη πτώση στις τιμές του σκληρού σιταριού, καθώς οι εισαγωγές από τον Καναδά αυξάνονται κατά 28% και η παραγωγή εγχωρίως υποχωρεί σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Η αγορά εισέρχεται στη σεζόν του 2025 με σοβαρές διαταραχές στην προσφορά, στις τιμές και στις αντοχές των παραγωγών, συνθέτοντας ένα σκηνικό ασύμμετρης πίεσης για την πρωτογενή παραγωγή και αβεβαιότητας για τη βιομηχανία ζυμαρικών, έναν από τους βασικούς άξονες της ιταλικής εξαγωγικής οικονομίας.
Παρά τη χαμηλότερη του αναμενόμενου συγκομιδή, η οποία σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του ISMEA δεν αναμένεται να ξεπεράσει τους 3,7 εκατομμύρια τόνους, οι τιμές κινούνται αντίρροπα, σημειώνοντας πτώση 6% σε ετήσια βάση και 15% σε σχέση με τον Φεβρουάριο του 2025. Στη Φότζια — την επαρχία που αντιπροσωπεύει περίπου το 20% της εθνικής παραγωγής σκληρού σιταριού — οι αποδόσεις υποχώρησαν κατά τουλάχιστον 20%, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, με τους αγρότες να κάνουν λόγο για πρωτοφανή πτώση εισοδημάτων εν μέσω αυξανόμενου κόστους ενέργειας, λιπασμάτων και δανεισμού.
Ωστόσο, η εγχώρια πίεση δεν προκύπτει μόνο από τις καιρικές συνθήκες ή τα αυξημένα κόστη, αλλά από μια διογκούμενη εξάρτηση από εισαγωγές. Κατά το πρώτο τετράμηνο του έτους, σύμφωνα με την Coldiretti, ο συνολικός όγκος των εισαγόμενων σιτηρών αυξήθηκε κατά 28%, ενώ οι παραδόσεις από τον Καναδά σχεδόν διπλασιάστηκαν. Το φαινόμενο έχει αποκτήσει περιοδικά χαρακτηριστικά, με συγκεντρωμένες αφίξεις κατά την έναρξη της ιταλικής συγκομιδής, δημιουργώντας τεχνητή υπερπροσφορά και διαβρώνοντας τις τιμές των τοπικών παραγωγών.
Η ένταση κορυφώθηκε στις 7 Μαΐου 2025, όταν αγρότες της Coldiretti οργάνωσαν θαλάσσια διαμαρτυρία στο λιμάνι της Manfredonia, επιχειρώντας με φουσκωτές λέμβους και μηχανοκίνητα σκάφη να εμποδίσουν την εκφόρτωση του Rooster, ενός φορτηγού πλοίου προερχόμενου από το Κεμπέκ και φορτωμένου με περίπου 24.000 τόνους καναδικού σιταριού. Ήταν η πιο ηχηρή αντίδραση απέναντι σε αυτό που οι Ιταλοί αγρότες περιγράφουν ως συστηματικό υποβιβασμό της τοπικής αγοράς από φθηνά και αμφιλεγόμενης ποιότητας εισαγόμενα σιτηρά.
Όπως καταγγέλλει η Coldiretti, το καναδικό σιτάρι υφίσταται επεξεργασία με γλυφοσάτη πριν από τη συγκομιδή — μια μέθοδο που απαγορεύεται στην Ιταλία και στην Ε.Ε. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την εκρηκτική αύξηση των εισαγωγών από τον Καναδά κατά 82% μόνο τον Ιανουάριο και τη συνολική άνοδο κατά 68% το 2024, έχει οδηγήσει σε πτώση της τιμής του σκληρού σιταριού της Απουλίας κατά 40 ευρώ ανά τόνο μέσα σε έναν χρόνο. Πρόκειται για ένα σοκ που υπονομεύει τη βιωσιμότητα των παραγωγών, αλλά και την εμπιστοσύνη των καταναλωτών στην ποιότητα της τροφικής αλυσίδας.
Η κατάσταση ενδέχεται να επιδεινωθεί περαιτέρω. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Επιτροπής Ανάπτυξης Σιταριού του Σασκάτσουαν, ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Καναδά καθιστά πιθανή τη μείωση των εξαγωγών καναδικών σιτηρών προς την αμερικανική αγορά με την Ευρώπη να αποτελεί εναλλακτικό προορισμό απορρόφησης των ποσοτήτων αυτών, γεγονός που δημιουργεί επιπλέον πίεση στις ευρωπαϊκές τιμές.
Η ασύμμετρη σχέση μεταξύ εγχώριας παραγωγής και εισαγωγών αναδεικνύει βαθύτερες στρεβλώσεις στη λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας και θέτει ερωτήματα για τον ρόλο της Ε.Ε. και της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής στην προστασία στρατηγικών καλλιεργειών. Το γεγονός ότι οι τιμές υποχωρούν ενώ η προσφορά μειώνεται συνιστά συνθήκη αγοράς που δεν ακολουθεί την κλασική αρχή προσφοράς–ζήτησης, αλλά καθοδηγείται από τις συναλλαγματικές δυναμικές του παγκόσμιου εμπορίου και από απουσία θεσμικής παρέμβασης υπέρ των παραγωγών.
Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να αντιμετωπίσει αυξανόμενες πολιτικές πιέσεις για την επαναξιολόγηση των όρων εμπορικής πρόσβασης προϊόντων που δεν συμμορφώνονται με τα πρότυπα ασφάλειας και αειφορίας της Ένωσης.
Η κατάσταση έχει ήδη μετατραπεί σε πολιτικό ζήτημα, με πιέσεις να ασκούνται στην ιταλική κυβέρνηση για την εφαρμογή πιο αυστηρών ελέγχων στις εισαγωγές και για την ενεργοποίηση εργαλείων στήριξης των παραγωγών μέσω των εθνικών και ευρωπαϊκών γεωργικών ταμείων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από την πλευρά της, αναμένεται να δεχθεί ερωτήματα για τη συνοχή του κανονιστικού πλαισίου αλλά και για την επιλεκτική εφαρμογή των όρων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής σε σχέση με τις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες.