Αν οι πληρωμές ενεργοποιούνται μόνο όταν η κοινωνική πίεση κορυφώνεται, τότε ποιος πραγματικά καθορίζει την αγροτική πολιτική; Το Υπουργείο, ο ΟΠΕΚΕΠΕ ή ο δρόμος;
Για ακόμη μία χρονιά, η ελληνική ύπαιθρος βρέθηκε αντιμέτωπη με το ίδιο επώδυνο ερώτημα: πρέπει να προηγηθούν οι αγροτικές κινητοποιήσεις για να ακολουθήσουν οι πληρωμές; Το μοτίβο επαναλαμβάνεται με τέτοια ακρίβεια, ώστε πλέον περισσότερο θυμίζει δυσλειτουργία παρά συγκυριακή αστοχία. Οι δρόμοι γεμίζουν τρακτέρ, οι πλατείες μετατρέπονται σε σκηνικά διαμαρτυρίας και λίγο αργότερα το αρμόδιο Υπουργείο ανακοινώνει ότι «οι εκκρεμότητες τακτοποιούνται».
Οι πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ, που αποτελούν την οικονομική σπονδυλική στήλη χιλιάδων παραγωγών, δεν θα έπρεπε να εξαρτώνται από την πίεση του δρόμου. Κι όμως, χρόνια καθυστερήσεων, διαδοχικά λάθη στους ελέγχους και ένα διοικητικό περιβάλλον που μεταβάλλεται διαρκώς καλλιεργούν μια κρίση εμπιστοσύνης. Η χώρα έχει αλλάξει πέντε υπουργούς Αγροτικής Ανάπτυξης σε λίγα μόνο χρόνια, χωρίς να έχει καταφέρει να προσφέρει το στοιχειώδες: μια σταθερή, προβλέψιμη διαδικασία.
Στη φετινή συγκυρία, το παράδοξο έγινε ακόμη πιο οξύ το ερώτημα «πότε θα πληρωθούμε;» εξελίχθηκε σε κάτι βαθύτερο, ποιος καθορίζει το χρονοδιάγραμμα των πληρωμών η διοίκηση ή τα μπλόκα; Την ίδια στιγμή, γεννήθηκε και άλλη απορία: Πώς γίνεται ορισμένοι παραγωγοί, που φέρονται να εμπλέκονται σε διαδικασίες που συνέβαλαν στις καθυστερήσεις, να βρίσκονται σήμερα στην πρώτη γραμμή των κινητοποιήσεων; Το αποτέλεσμα είναι ένα τοπίο όπου η αγανάκτηση συνυπάρχει με αδιευκρίνιστες ευθύνες.
Παράλληλα, η δυναμική των μπλόκων άλλαξε και ο παραδοσιακός έλεγχος από κόμματα, συνεταιρισμούς ή συνδικαλιστές έχει αποδυναμωθεί, ενώ στο προσκήνιο εμφανίζονται πλέον οι κτηνοτρόφοι, οι οποίοι μετά τις μεγάλες απώλειες κοπαδιών δηλώνουν πως «δεν έχουν τίποτα να χάσουν». Παρά την καταστροφή που υπέστη ο κλάδος, καμία παραίτηση δεν καταγράφηκε, ούτε αναλήφθηκε δημόσια ευθύνη από υπηρεσίες που όφειλαν να προστατεύσουν τις πιο πολύτιμες φυλές της χώρας.
Το πρόβλημα, όμως, δεν σταματά εκεί. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ, κεντρικό εργαλείο του αγροτικού συστήματος, παραμένει εγκλωβισμένος σε αλλεπάλληλες αλλαγές, μεταθέσεις ευθυνών και ασυνέχεια σχεδιασμού. Η επικρατούσα αίσθηση είναι ότι το κράτος δεν αντιμετωπίζει τις πληρωμές ως σταθερή υποχρέωση, αλλά ως ανταπόκριση σε κοινωνική πίεση. Αυτό υπονομεύει την ίδια τη λογική μιας αξιόπιστης αγροτικής πολιτικής.
Οι κινητοποιήσεις, με τη σειρά τους, δεν εκδηλώνονται σε απομόνωση. Αντικατοπτρίζουν την εξάντληση ενός κόσμου που νιώθει πως κάθε χρόνο πρέπει να αγωνίζεται για το αυτονόητο: ότι οι ενισχύσεις της ΚΑΠ πρέπει να καταβάλλονται έγκαιρα, διαφανώς και χωρίς αστοχίες. Παρ’ όλα αυτά, η χώρα επιστρέφει ξανά στο ίδιο σημείο μηδέν, σαν να αδυνατεί να σπάσει έναν κύκλο που αναπαράγεται διαρκώς.
Ένα ερώτημα, λοιπόν παραμένει αν οι πληρωμές ενεργοποιούνται μόνο όταν η κοινωνική πίεση κορυφώνεται, τότε ποιος πραγματικά καθορίζει την αγροτική πολιτική; Το Υπουργείο, ο ΟΠΕΚΕΠΕ ή ο δρόμος;
Η απάντηση θα αποδειχθεί στην πράξη τους επόμενους μήνες. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η υπαίθρος δεν αντέχει άλλη μία επανάληψη του ίδιου κύκλου.