Οι Μούσες ζητούν πίσω το σπίτι τους στον Ιλισό
Του Νίκου Θυμάκη (*)
Ο Γεωπόνος- Σύμβουλος Πρασίνου Νίκος Θυμάκης , μέλος των Αθηναϊκών Πολιτιστικών Δικτύων, καταθέτει το σκεπτικό της πρότασης για τον Ιλισό προς τον επόμενο δήμαρχο και όλες τις δημοτικές παρατάξεις.
Δεν είναι λίγες οι πόλεις που έχω βρεθεί, επισκεφθεί ή και συμμετάσχει σε κάποιο περιβαλλοντικό δρώμενο σε αυτές στη μέχρι τώρα επαγγελματική μου πορεία. Σαν «ανοικτό βιβλίο» κάθε φορά, παρατηρώ συγκεκριμένα πράγματα: συνήθειες κατοίκων, γεύσεις, προσβασιμότητα, φυσικά το Πράσινο, πορεία της αρχιτεκτονικής μέσα στο χρόνο, ναούς, πολιτισμό… Στο 90% αυτών των πόλεων, υπάρχει ένα ποτάμι, που διατρέχει μέρος της πόλης και όχι σπάνια, αποτελεί διαδρομή με θεματικές ενότητες στους παραποτάμιους χώρους: αναψυχή, πολιτισμό, βοτανικό περίπατο, ποδηλατόδρομο ή και διαδρομή τραμ.
Μέσα από όλες, θα ξεχωρίσω μία, με ποτάμι που περιορίστηκε: το Ααρχούς της Δανίας. Η πρόσφατη ανάπλαση έδωσε στην πόλη πνοή, σημεία εμπορικού και τουριστικού ενδιαφέροντος, αύξηση του Πρασίνου…
Δεν διάλεξα τυχαία το Ααρχούς, έναντι της Φρανκφούρτης, του Παρισιού, της Πάντοβα, του λατρεμένου Βένλο ή ακόμη και της αγαπημένης Ταϊπέι. Το Ααρχούς λοιπόν, είναι υπόδειγμα προσέγγισης αξιοποίησης του υδάτινου στοιχείου σε μία πόλη. Είναι το επίκεντρο χωρίς να είναι στο κέντρο, γύρω του «κινούνται» ροές εμπορίου, τουρισμού, πολιτισμού…
Αξιοποιήση ποταμού
Εμπορική δραστηριότητα
Αν αναφερόμασταν λοιπόν στην πόλη μας, στην Αθήνα, για ποιό ποτάμι θα μιλάγαμε;
Άντε, να «το πάρει το ποτάμι», που λέμε και παλαιότερα για την αποκάλυψη ενός μυστικού. Το «αόρατο» μα υπαρκτό υδάτινο στοιχείο της Αθήνας, το φάντασμα της μνήμης, λέγεται Ιλισός. Εκεί, γεννήθηκα και μεγάλωσα τη δεκαετία του 1970, τον άκουγα να περνά κάτω από την οδό Ιλισίων και αναρωτιόμουν, παιδάκι τότε «μητέρα, τι είναι αυτό το βουρ βουρ που ακούμε συνέχεια»; Πάνε περίπου 100 χρόνια από τότε που ο τότε Δήμαρχος Αθηναίων Σπύρος Πάτσης με τον αρχιτέκτονα Κωνσταντίνο Δοξιάδη , μιλούσαν για ανάπλαση, αξιοποίηση, σωτηρία. Σαν σε πείσμα στη ρεοταξία του ποταμού, όλοι οι επόμενοι τον έφθειραν με την ταφόπλακα να πέφτει στις αρχές της δεκαετίας του 1960…και μαζί της πήρε κάθε σκέψη και ιδέα «επανεκκίνησης» και «επανατοποθέτησης» της παρόχθιας διαδρομής ως πολιτιστικής και περιβαλλοντικής σύνδεσης των άκρων της πόλης με το ιστορικό κέντρο.
Όσο υπάρχουν όμως άνθρωποι με όραμα και δυναμική να οργανώνονται σε «δίκτυα» προκειμένου να συμμετέχουν σε προσπάθειες επικεντροποίησης του ανθρώπινου παράγοντα στον ιστό της πόλης, περιπτώσεις σαν τον Ιλισό και ιδιαίτερα της επανάκαμψης και διάσωσης του παριλίσιου τοπίου θα είναι στο προσκήνιο και δε θα χάνονται στο «καμίνι» ισολογισμών και αναξιοποίητων κατά συρροή ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Σίγουρα, οι προσπάθειες τα τελευταία χρόνια να ακουστεί το θέμα, με κύρια αυτήν του ΕΜΠ και της ομάδας του καθηγητή κ. Πολύζου, είναι σημαντικές και προς μία κατεύθυνση που επαναφέρει το υγρό στοιχείο και τα περί αυτού στο προσκήνιο της ζωής της πόλης. Σταχυολογόντας κάποιες σκέψεις, παραθέτω:
-ανάδειξη της κρήνης της Καλιρρόης και «σημειακές» κρήνες σε διάφορα σημεία της διαδρομής που δεν είναι εφικτό να «ανοιχθούν».
-ανοικτό Μουσείο Ιστορίας και εξέλιξης του Αθηναϊκού Τοπίου στα σημεία διάνοιξης
-μνημείο Σωκράτη και απεικόνιση του «ευθαλούς» πλατάνου.
-χρήση πλατάνου και δρυός ως κυρίαρχα δένδρα στις παρόχθιες διαδρομές
-παράλληλες ποδηλατοδιαδρομές και συσχετισμός με την υπάρχουσα γραμμή τραμ σε συνεργασία με τη ΣΤΑΣΥ
-δημιουργία θεματικού «κήπου των Μουσών», με είδη αναφοράς της Αττικής Χλωρίδας από την αρχαιότητα ως σήμερα. Οι Μούσες ταυτιζόντουσαν με τέχνες, άρα ταυτόχρονη ανάδειξη μικρών χώρων τεχνών.
- δημιουργία «ανοικτών» τάξεων, χώρων συνάθροισης, περιπατητικών σχολών πόλης και πολιτιστικών δρωμένων εγκιβωτισμένων στα φυσικά στοιχεία που θα αναδειχθούν αλλά και σε στοιχεία που θα δημιουργηθούν.
Τελικά, μόνο στην Ελλάδα μπαζώνουν τα ποτάμια, εκτός από κάποια που τα δημιουργούν μεγαλοεργολάβοι ξεμπαζώνοντας πληρωμένα πολιτικά γραμμάτια για αποπροσανατολισμό και σπέκουλα. Όμως, ότι κι αν κάνουν, οι διαδρομές του νερού σε μία πόλη, αναδεικνυόμενες, αποτελούν στοιχείο όμορφης καθημερινότητας και τουριστικού ενδιαφέροντος. Δηλώνουν πολιτισμό και σεβασμό στη Φύση. Στόχος κάθε δημοτικής παράταξης ή ομάδας, είναι να δημιουργεί γόνιμο διάλογο γύρω από τα θέματα και προϋποθέσεις να δοθούν προτάσεις και λύσεις εφαρμόσιμες. Τα Αθηναϊκά Πολιτιστικά Δίκτυα, έχουν τον τρόπο να φέρουν κοντά, μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες τις δυνάμεις εκείνες που θα δώσουν αποτέλεσμα.
Ένα αποτέλεσμα που θα αποκαταστήσει το έγκλημα κατά της πόλης μας και θα φέρει τις Μούσες πίσω στο σπίτι τους…
(*) Ο Νίκος Θυμάκης είναι γεωπόνος –σύμβουλος Πρασίνου, με μεγάλη εμπειρία στο περιβάλλον των ΟΤΑ. Έχει υπάρξει στέλεχος όλων των περιοδικών κηποτεχνιάς και Πρασίνου τα τελευταία 15 χρόνια καθώς και τηλεοπτικών εκπομπών με σχετικά θέματα. Έχει εκπροσωπήσει την Ελλάδα ως project manager σε εκθέσεις κηποτεχνίας σε Αυστρία (IGM TULLN 2007 με την Ανθοκομική Έκθεση Κηφισιάς), Ταϊβάν (TAIPEI FLORA EXPO 2011) και Ολλανδία (FLORIADE 2012, με την ομάδα που δημιούργησε τη ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ-HELLENIC GARDEN TEAM) και οραματίζεται μία τέτοια έκθεση και στην Ελλάδα και στην Αθήνα. Θεωρείται ένας από του πιο ειδικούς στο θέμα των φοινικοειδών και τη διαχείριση των προβλημάτων τους. Φτιάχνει θεματικούς κήπους τα τελευταία 17 χρόνια και τελευταίο του έργο είναι αυτός της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.