Κείμενο – Φωτογραφίες: Σπύρος Θεοδ. Κουτσοχρήστος
Στις πλαγιές του Ολύμπου και στα περάσματα της Πίνδου, εκεί όπου ο άνεμος κουβαλά ακόμη τον ήχο των κοπαδιών, αναβιώνει κάθε φθινόπωρο ένα από τα αρχαιότερα κεφάλαια της ελληνικής υπαίθρου: η μετακίνηση των κτηνοτρόφων προς τα χειμαδιά. Ένα τελετουργικό που σμιλεύτηκε με τον χρόνο, καθοδηγούμενο από τον ρυθμό της φύσης, την ανάγκη επιβίωσης και τη σοφία των ανθρώπων που έμαθαν να ζουν σε αρμονία μαζί της.
«Να πέσω να κοιμηθώ του Άϊ Γιωργιού και να ξυπνήσω του Άϊ Δημητριού» λένε ακόμη οι Θεσσαλοί, συνοψίζοντας σε μια φράση τη μετάβαση από το καλοκαίρι στο χειμώνα, από τα ορεινά βοσκοτόπια στα πεδινά λιβάδια. Η φράση αυτή, περισσότερο από λαϊκό ρητό, είναι σύμβολο ενός τρόπου ζωής που δοκιμάζεται, αλλά δεν σβήνει.
Το οδοιπορικό του Σπύρου Θεοδ. Κουτσοχρήστου μάς μεταφέρει στον πυρήνα της νομαδικής κτηνοτροφίας, εκεί όπου οι Βλάχοι και οι Σαρακατσάνοι συνεχίζουν να βαδίζουν στα χνάρια των προγόνων τους σήμερα όμως με λιγότερα κοπάδια, περισσότερους κινδύνους και μια αίσθηση απώλειας που βαραίνει τις πλαγιές. Αν άλλοτε η αγέλη όριζε τον ρυθμό της ζωής, σήμερα η ευλογιά των αιγοπροβάτων, οι καταστροφές της κακοκαιρίας Daniel και η γραφειοκρατία των αδειών μετακίνησης απειλούν να σβήσουν ένα ολόκληρο κεφάλαιο της αγροτικής μας μνήμης.
Το παρόν ρεπορτάζ δεν είναι απλώς μια καταγραφή. Είναι φόρος τιμής στους ανθρώπους των βουνών, στους τελευταίους νομάδες της ελληνικής γης, που συνεχίζουν να ανηφορίζουν και να κατηφορίζουν με πίστη, σιωπή και αξιοπρέπεια κρατώντας ζωντανή την ψυχή της Θεσσαλίας.
Οι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι, πριν την εορτή του Αγίου Δημητρίου του Μεγαλομάρτυρος & Μυροβλύτου - 26 Οκτωβρίου, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και τις ημέρες που αρχίζουν να γεννούν τα πρόβατα , ξεκινούν από τα ορεινά βοσκοτόπια, ( που είναι και η μόνιμη κατοικία των Βλάχων ), για τα χειμαδιά.
Το ίδιο έκαναν και οι Σαρακατσάνοι κτηνοτρόφοι, που μιλούσαν μόνο Ελληνικά ( δεν είναι δίγλωσσοι όπως οι Βλάχοι ) και παλαιότερα, ήταν σκηνίτες, δεν είχαν δηλαδή μόνιμη κατοικία.
Οι Σαρακατσάνοι νομάδες, είχαν συνήθως πρόβατα, ενώ οι Βλάχοι, πρόβατα, γίδια και γελάδια.
Δεν έλειπαν φυσικά οι ποιμενικοί σκύλοι, τα υποζύγια ( γαϊδούρια, άλογα, ημίονοι - μουλάρια ) και οι κότες.
Μέχρι την δεκαετία του ΄70 , η μετακίνηση των κοπαδιών γινόταν με τα πόδια, και διαρκούσε κάποιες φορές και ένα μήνα.
Τα τελευταία χρόνια και ειδικότερα εφέτος ( 2025 ), λόγω της ευλογιάς - ζωονόσος , που έχει "αποδεκατίσει " πολλά κοπάδια προβάτων, η μετακίνηση γίνεται με ειδικά διαμορφωμένα φορτηγά οχήματα και διαρκεί μερικές ώρες.
Το 2025 δεν ανέβηκαν, όλοι οι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι ( με πρόβατα και κατσίκια - γίδια ) στους ορεινούς βοσκότοπους, καθώς δεν εκδόθηκαν Άδειες Μετακίνησης ( ανάλογα με τις Οριοθετημένες Ζώνες Προστασίας και Επιτήρησης ) από τις Διευθύνσεις Κτηνιατρικής, λόγω της ευλογιάς.
Για την νομαδική ( μετακινούμενη ) κτηνοτροφία και την ποιμενική ζωή υπάρχει σπουδαία Ελληνική βιβλιογραφία, όπως του Σαρακατσάνου Θεσσαλού πρ. Κοινοβουλευτικού κ. Νίκου Κατσαρού, του Ηπειρώτη Φιλόλογου κ. Νίκου Β. Καρατζένη, του επίσης Ηπειρώτη εκπαιδευτικού κ. Θεοδώρου Μ. Γιαννακού, του Αιτωλού λόγιου, κ. Βασίλη Λαμνάτου κ.ά.
Σε κάποια μέρη της Θεσσαλίας, " δεν πρόλαβε " να φτάσει η ευλογιά, καθώς κοπάδια με πρόβατα και κατσίκια πνίγηκαν στο νερό, κατά την εξέλιξη της κακοκαιρίας Daniel, τον Σεπτέμβριο του 2023.
Στην συνέχεια ορισμένοι κτηνοτρόφοι, αποκατέστησαν τις σταβλικές τους εγκαταστάσεις, οι οποίες όμως είναι ακόμα άδειες, χωρίς ζώα, καθώς δεν αντικαταστάθηκε ποτέ, το ζωικό τους κεφάλαιο!
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι η Τοπική Κοινότητα Αστρίτσας ( Δήμος Παλαμά ) Καρδίτσας, που πνίγηκαν δύο, από τα τρία κοπάδια με πρόβατα και οι κτηνοτρόφοι βιώνουν την απόλυτη, καταστροφή... δεν μπορούν να καλύψουν, ούτε στις καθημερινές τους ανάγκες!
Καλή στράτα, στους Μετακινούμενους κτηνοτρόφους και ο Θεός να τους προστατεύει, από κάθε " κακό "!
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις