Σενάρια διαθεσιμότητας και χρήσεων νερού, όπως και αλλαγή γης στη Θεσσαλία το 2027 καταρτίστηκαν στο πλαίσιο μίας εκ των δράσεων του πιλοτικού προγράμματος νέων τεχνολογιών για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας i-adapt.
Παγκόσμια σενάρια κλιματικής και κοινωνικο-οικονομικής αλλαγής (που συνεπάγονται και αλλαγές στις χρήσεις γης) χρησιμοποιούνται συχνά- αναφέρεται από τους ερευνητές του προγράμματος- για την πρόβλεψη των μελλοντικών διαθέσιμων πόρων και της ζήτησης νερού, με κατάλληλο υποβιβασμό της χωρικής και χρονικής κλίμακας.
Τα κοινωνικο-οικονομικά σενάρια (GEO4) κινούνται σε δύο άξονες: παγκόσμια-τοπικά και οικονομικά-περιβαλλοντικά. Το σενάριο "Μarkets First" (προτεραιότητα στις Αγορές) εξετάστηκε ως προς την ερμηνεία του στην ελληνική πραγματικότητα και την περιοχή της Θεσσαλίας. Με βάση το κλιματικό σενάριο SRES Α1Β δημιουργήθηκαν μελλοντικές χρονοσειρές βροχόπτωσης και θερμοκρασίας (που επηρεάζουν την εξάτμιση) μέχρι το έτος 2027, για την αποτίμηση των μελλοντικών διαθέσιμων. Επιπλέον, βάσει του κοινωνικο-οικονομικού σεναρίου "Σίγουρη και Ανταγωνιστική Ελλάδα" κατά την περίοδο 2011-2027, οι τομείς της γεωργίας, της κτηνοτροφίας, της αλιείας και της ιχθυοκαλλιέργειας ωθούνται σε ριζικές αλλαγές, σε σχέση με το ισχύον καθεστώς.
Tα σενάρια για τον αγροτικό κλάδο ως το 2027, όπως εξηγεί ένας εκ των ερευνητών, ο Δρ. Χρίστος Τσαντήλας, έχουν ως εξής:
-2011-2013: Η διάρθρωση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας παραμένει σε γενικές γραμμές ως έχει, παρά τις πιέσεις που δημιουργούνται από την οικονομική κρίση και τις εξελίξεις που κυοφορούνται από την αναθεώρηση της ΚΑΠ. Η παρατηρούμενη αδράνεια οφείλεται στη συνέχιση της αυξημένης στήριξης των αγροτών από την ισχύουσα ΚΑΠ, στην έλλειψη έγκαιρης προετοιμασίας των αρμόδιων κρατικών υπηρεσιών και στην αμεριμνησία των παραγωγών.
-Από το 2014: Η ΕΕ αναπροσαρμόζει την ΚΑΠ στους κανόνες της αγοράς. Υπό την πίεση πολλών χωρών της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης, μειώνει τον προϋπολογισμό της ΚΑΠ (αν και μοιράζεται ανάμεσα σε περισσότερα κράτη-μέλη), μεταφέρει κονδύλια από τον πρώτο στον δεύτερο πυλώνα (από τις άμεσες ενισχύσεις στην αγροτική ανάπτυξη) και συρρικνώνει το χάσμα ανάμεσα στις ενισχύσεις που λαμβάνουν τα διάφορα προϊόντα και κράτη-μέλη.
Σταδιακά, περιορίζει τα προστατευτικά μέτρα στα αγροτικά προϊόντα και θεσπίζει ειδικό ορισμό για τον ενεργό αγρότη, με αποτέλεσμα την μείωση του αριθμού των δικαιούχων ενισχύσεων.
Επιπλέον, διαχωρίζει τις επιδοτήσεις σε τέσσερα σκέλη, θέτοντας πολύ αυστηρές προϋποθέσεις για τη χορήγησή τους.
-2015-2027: Η προσαρμογή στις κατευθύνσεις της νέας ΚΑΠ και η εφαρμογή του Σχεδίου Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης είναι ταχεία. Ο κίνδυνος κατάρρευσης του αγροτικού εισοδήματος, αν δεν εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις, λειτουργεί ως μοχλός πίεσης προς αυτήν την κατεύθυνση.
Με βάση τη νέα φιλοσοφία αυτής της περιόδου, οι παραγωγικές και εξαγωγικές προσπάθειες επικεντρώνονται σε προϊόντα που έχουν τη δυνατότητα να διαφοροποιηθούν σε τιμή και ποιότητα από τα ανταγωνιστικά και σε προϊόντα που έχουν υψηλότερη προστιθέμενη αξία από τα εισαγόμενα.
Επίσης, δίνεται έμφαση στην "πράσινη" παραγωγή, στην καινοτομία, στην επιχειρηματικότητα και στην εξωστρέφεια.
Η σκοπιά αυτού του σεναρίου, όπως αναφέρουν οι ερευνητές του προγράμματος, είναι παγκόσμια. Εκφράζει έναν κόσμο που συγκλίνει οικονομικά, κοινωνικά, τεχνολογικά και πολιτισμικά, ενώ η λήψη των αποφάσεων διαμορφώνεται σε επίπεδα υψηλότερα από το εθνικό.
Το παγκόσμιο εμπόριο, οι μεταφορές και οι επικοινωνίες διευκολύνονται και επιταχύνονται με την κατάργηση των περιορισμών και των προστατευτικών μέτρων.
Βασική επιδίωξη της χώρας καθίσταται η άνοδος της ανταγωνιστικότητάς της, σε όσους παραγωγικούς τομείς διαθέτει ή μπορεί εύκολα να αποκτήσει συγκριτικά πλεονεκτήματα.
Στην όλη προσπάθεια κινητοποιείται ένα ευρύ φάσμα Ελλήνων τόσο από το εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό και συγκροτείται ένα Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης με στόχο τη διαμόρφωση μακροπρόθεσμων, συναινετικών πολιτικών σε κρίσιμους παραγωγικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας.
Το πρόγραμμα
Το ερευνητικό πρόγραμμα i-adapt «Καινοτόμες προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση της ερημοποίησης στον Πηνειό: Πιλοτική παρουσίαση τεχνολογιών» (innovative approaches to halt desertification in Pinios: Piloting emerging technologies) αποσκοπεί να παρουσιάσει ένα συγκεκριμένο και λειτουργικό σχέδιο για την καταπολέμηση της ερημοποίησης στην λεκάνη απορροής του Πηνειού ποταμού, με τη χρήση των νέων τεχνολογιών που θα παρουσιασθούν πιλοτικά στην περιοχή και σχετίζονται κυρίως με τη διαχείριση των υδατικών πόρων που χρησιμοποιεί η γεωργία. Όπως και να ποσοτικοποιήσει τις αναμενόμενες επιπτώσεις του προτεινόμενου σχεδίου στη λεκάνη απορροής του Πηνειού ποταμού.
Φορέας υλοποίησης του προγράμματος είναι το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και συντονίστρια του έργου η καθηγήτρια του Εργαστηρίου Υδρολογίας της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών Δρ. Μαρία Μιμίκου. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν, μεταξύ άλλων, το Εθνικό Ίδρυμα Γεωργικής Έρευνας με το Ινστιτούτο Χαρτογράφησης και Ταξινόμησης Εδαφών Λάρισας (Ι.Χ.Τ.Ε.Λ) και επιστημονικά υπεύθυνο τον Δρα Τσαντήλα. Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται στα 710.000€. Το έργο χρηματοδοτείται κατά 75% από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και κατά 25% από ιδία συμμετοχή των εταίρων του έργου.
