Η επίδραση στα Ελληνικά νοικοκυριά από την αύξηση του ΦΠΑ στα τρόφιμα

Η ανάλυση που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών αποσκοπεί στην καταγραφή της εκτιμώμενης επίδρασης στα Ελληνικά νοικοκυριά από την αύξηση του ΦΠΑ στα τρόφιμα όπως έχει κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή στο σχέδιο νόμου της 14ης Ιουλίου 2015 με τίτλο "Επείγουσες ρυθμίσεις για τη διαπραγμάτευση και σύναψη συμφωνίας με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (Ε.Μ.Σ.)".

Πριν την παρουσίαση της ανάλυσης θα πρέπει να αναφερθεί ότι οι ετήσιες αγορές τροφίμων των Ελληνικών νοικοκυριών ανέρχονται ετησίως σε 19,5 δισ. Ευρώ. Η τάση είναι πτωτική την τελευταία 5ετία αν και σταθεροποιήθηκε μετά το 2012. Οι μηνιαίες αγορές σε τρόφιμα κατά μέσο όρο ανά νοικοκυριό υπολογίζονται σε 390 Ευρώ.

Επίσης, θα πρέπει να σημειωθεί ότι αν και σήμερα για τα περισσότερα προϊόντα τροφίμων ο ΦΠΑ είναι στο 13%, το 2009 ο ΦΠΑ ήταν στο 9% και με διαδοχικές αυξήσεις (4/2010 αύξηση στο 10%, 7/2010 αύξηση στο 11%, 1/2011 αύξηση στο 13%, 9/2011 αύξηση για συγκεκριμένα είδη-αναψυκτικά στο 23%). Συνολικά δηλαδή με τις αλλαγές που προβλέπονται στο σχέδιο νόμου θα υπάρξουν είδη με αύξηση του ΦΠΑ σε μία 5ετία από το 9% στο 23%.

Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, συνοπτικά, τα τρόφιμα που εξαιρούνται της αύξησης και παραμένουν στον μεσαίο συντελεστή 13% είναι τα εξής:

    Κρέας νωπό ή κατεψυγμένο
    Ψάρια, καλαμάρια, χταπόδια, σουπιές νωπά ή κατεψυγμένα
    Γάλα Γιαούρτι χωρίς προσθήκη ζάχαρης, χωρίς αρώματα, χωρίς φρούτα
    Τυριά (όχι τριμμένα, λιωμένα, με λιπαρά 72%)
    Αυγά
    Μέλι
    Λαχανικά - φρούτα
    Δημητριακά
    Αλεύρια
    Ελαιόλαδο
    Ζάχαρη
    Παιδικές τροφές
    Ζυμαρικά (όχι ψημένα- παραγεμισμένα)
    Ψωμί (όχι φρυγανιές, όχι προσθήκη άλλων ουσιών)
    Νερά (μη αεριούχα)
    Ξύδια
    Ζωοτροφές (όχι για κατοικίδια)
    Αλάτι

Τα προϊόντα αυτά αντιπροσωπεύουν το 57% σε αξία των αγορών, κάτι που σημαίνει ότι η αύξηση ΦΠΑ αφορά το 43% των προϊόντων σε αξία.

Σύμφωνα με λεπτομερείς υπολογισμούς και με την βασική υπόθεση ότι η κατανάλωση θα παραμείνει στα επίπεδα του 2013 και ότι η αύξηση του ΦΠΑ θα μεταφερθεί στις τιμές των προϊόντων τότε:

-    Η αναμενόμενη συνολική ετήσια επιβάρυνση για το σύνολο των νοικοκυριών είναι 650 εκατ. €.
-    Η αναμενόμενη συνολική ετήσια επιβάρυνση ανά νοικοκυριό για τα τρόφιμα είναι 157 € ανά νοικοκυριό, δηλαδή επιπλέον 3,5% κατά μέσο όρο.

Όσον αφορά επιμέρους βασικά είδη ακολουθούν παραδείγματα:

Σε κάθε περίπτωση, η επιβάρυνση ανά νοικοκυριό αναμένεται να είναι σημαντική, κάτι που σε βάθος χρόνου θα επηρεάσει τις καταναλωτικές και αγοραστικές συνήθειες του κοινού οδηγώντας εκ νέου τον καταναλωτή σε έξυπνες επιλογές, όπως έχουν καταγραφεί σε πρόσφατες έρευνες του ΙΕΛΚΑ.