Εδώ και δύο εβδομάδες, ο ΟΠΕΚΕΠΕ βρίσκεται στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης και σίγουρα όχι με θετικό τρόπο. Η αποκάλυψη ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) διερευνά δεκάδες καταγγελίες για απάτες σχετιζόμενες με τις αγροτικές επιδοτήσεις στην Ελλάδα έχει προκαλέσει πολιτικό σεισμό, αναταράξεις σε θεσμικά επίπεδα και έναν άτυπο ανταγωνισμό εντυπώσεων στα πρωτοσέλιδα του Τύπου.
Πώς τρία πρωτοσέλιδα εφημερίδων αποτυπώνουν το μέγεθος και τις πολιτικές διαστάσεις του σκανδάλου στον ΟΠΕΚΕΠΕ — από την αναζήτηση εμβασμάτων έως τη θεσμική αποδόμηση
Πέρα από τον θόρυβο και τους πηχυαίους τίτλους, αποκαλύπτεται μια βαθύτερη και πιο επίμονη πραγματικότητα. Εδώ και χρόνια, το ελληνικό κράτος διαχειρίζεται ένα σύστημα χωρίς επαρκείς ελέγχους, με ξεπερασμένες υποδομές και ανοχή σε χρόνιες παθογένειες. Οι αποκαλύψεις απλώς φέρνουν στο φως αυτό που γνώριζαν πολλοί και συζητούσαν χαμηλόφωνα. Και το εύλογο ερώτημα που τίθεται πλέον, όχι μόνο από αγρότες αλλά και από παρατηρητές της αγοράς και ειδικούς του χώρου με τους οποίους συνομίλησε το Agrocapital, είναι αν κάτι θα αλλάξει ουσιαστικά ή αν απλώς θα αλλάξουν ταμπέλες και διαχειριστές.
Η εξαγγελία της κυβέρνησης στις 28 Μαΐου για την ενσωμάτωση του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ παρουσιάστηκε ως τομή διαφάνειας. «Όταν ένας γόρδιος δεσμός δεν λύνεται, πρέπει να κόβεται» δήλωσε ο Πρωθυπουργός, αφήνοντας αιχμές για τις ευθύνες προηγούμενων κυβερνήσεων. Ωστόσο, σε συζητήσεις που έκανε το Agrocapital με αγρότες και αγροτικούς συλλόγους από όλη την Ελλάδα, εκφράζονται ήδη σοβαρές αμφιβολίες για την επόμενη ημέρα της όλης προσπάθειας. Πώς θα επιτύχει η ΑΑΔΕ εκεί όπου απέτυχαν διαδοχικές κυβερνήσεις; Με ποια εργαλεία; Ποιο θεσμικό πλαίσιο θα διασφαλίσει ότι η αλλαγή δεν θα είναι απλώς για "τα μάτια του κόσμου";
Παραγωγοί από διαφορετικές περιφέρειες λένε χαρακτηριστικά «Πώς μπορούμε να παράγουμε και να είμαστε ανταγωνιστικοί, όταν το ίδιο μας το κράτος μάς έσκαβε τον λάκκο τόσα χρόνια»
Η ουσία είναι ότι πίσω από τα πρωτοσέλιδα παραμένει η σκληρή αλήθεια. Το ελληνικό κράτος δεν διαθέτει τις στοιχειώδεις σύγχρονες υποδομές ελέγχου που απαιτούνται για ένα σύστημα διαχείρισης άνω των 3 δισ. ευρώ ετησίως σε ευρωπαϊκές ενισχύσεις. Το Κτηματολόγιο είναι ημιτελές. Το Δασολόγιο λειτουργεί αποσπασματικά, χωρίς διασύνδεση με άλλα μητρώα. Τα Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης βρίσκονται ακόμη στο στάδιο προκηρύξεων. Οι Κτηνιατρικές Βάσεις Δεδομένων παραμένουν ελλιπείς.
Κι όμως, αυτά είναι τα εργαλεία που θα έπρεπε να θωρακίζουν το σύστημα. Το πραγματικό ερώτημα που σχεδόν κανένα πρωτοσέλιδο δεν διατυπώνει ξεκάθαρα είναι ποιοι πολιτικοί και ποια συμφέροντα άφησαν το σύστημα σε αυτή την κατάσταση. Διότι, όπως λένε αγρότες και παράγοντες της αγοράς, το κράτος ήξερε. Η Κομισιόν ήξερε. Οι αρμόδιοι υπουργοί όλων των κυβερνήσεων ήξεραν.
Και την ίδια ώρα που αυτό συνέβαινε, funds αγοράζουν ελληνική γη, στρατηγικές καλλιέργειες όπως η ζάχαρη έχει σχεδόν εγκαταληφθεί και εισάγουμε τρόφιμα που άλλοτε παρήγαγε επαρκώς η χώρα. Το ερώτημα που ακούγεται πλέον στους κύκλους των παραγωγών είναι αν όλο αυτό ήταν τυχαίο ή αν εξυπηρετούσε ένα συγκεκριμένο σχέδιο. Την αποδυνάμωση της ελληνικής αγροτικής παραγωγής και τη μετατροπή της χώρας σε πεδίο κερδοσκοπίας για διεθνή κεφάλαια και εμπορικά συμφέροντα
Η τρέχουσα κρίση, όπως τονίζουν αγρότες και εκπρόσωποι συλλόγων από κάθε γωνιά της Ελλάδας με τους οποίους μίλησε το Agrocapital, θα μπορούσε να αποτελέσει μοναδική ευκαιρία για ουσιαστική επανεκκίνηση. Ο φόβος όμως είναι επίσης υπαρκτός. Μήπως η μεταφορά του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ χρησιμεύσει τελικά ως πολιτικό άλλοθι για να κλείσει η υπόθεση στα χαρτιά, ενώ οι βασικές στρεβλώσεις παραμένουν ανέπαφες.
«Πώς μπορούμε να μιλάμε για επισιτιστική ασφάλεια» σημειώνει χαρακτηριστικά ένας παραγωγός από την Κεντρική Μακεδονία, «όταν το ίδιο το κράτος υπονομεύει την παραγωγή μας. Γι’ αυτό μας αγοράζουν τα funds. Γι’ αυτό γεμίζουμε τα ράφια με εισαγόμενα προϊόντα»
Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν αφορά μόνο προσωπικά σφάλματα ή επιλήψιμες ενέργειες υπηρεσιακών στελεχών. Είναι βαθιά πολιτικό και θεσμικό πρόβλημα. Αποτέλεσμα χρόνιας κρατικής ανεπάρκειας, πολιτικής υποκρισίας και εγκατάλειψης ενός από τους πιο στρατηγικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας.
Όσο αυτά τα ερωτήματα δεν απαντώνται, όσο οι βαθύτερες αιτίες της παθογένειας μένουν στο σκοτάδι, όσα πρωτοσέλιδα κι αν γεμίσουν τα περίπτερα, ο πυρήνας του προβλήματος θα παραμένει ανέγγιχτος.
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις