Ένα από τα πιο εμβληματικά προϊόντα της ελληνικής γεωργίας, το ελαιόλαδο, βρίσκεται στο επίκεντρο μιας πολυδιάστατης κρίσης που συνδυάζει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, την αύξηση της εγκληματικότητας και τις στρεβλώσεις της διεθνούς αγοράς.
Σε εκτενές του αφιέρωμα, το διεθνές πρακτορείο Bloomberg φωτίζει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η ελληνική ελαιοπαραγωγή, σε μια περίοδο κατά την οποία η ζήτηση για το προϊόν παραμένει ισχυρή, αλλά η προσφορά περιορίζεται από δυσμενείς συνθήκες.
Αναπόσπαστο στοιχείο της ελληνικής ταυτότητας και παράδοσης, το ελαιόλαδο υπήρξε για αιώνες βασικός πυλώνας τόσο της διατροφής όσο και της οικονομίας. Σήμερα, παραμένει καθοριστικό για τον πρωτογενή τομέα, αντιστοιχώντας περίπου στο 25% της αγροτικής παραγωγής και στο 7% του ΑΕΠ, ενώ η κατά κεφαλήν κατανάλωση στην Ελλάδα ξεπερνά κατά πολύ τον διεθνή μέσο όρο.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει το Bloomberg, η μακραίωνη αυτή σχέση δοκιμάζεται έντονα τα τελευταία χρόνια.
Κλιματική πίεση και καταστροφή καλλιεργειών
Η κλιματική αλλαγή έχει ήδη αφήσει βαθύ αποτύπωμα στον ελαιοκομικό χάρτη της χώρας. Οι καταστροφικές πυρκαγιές σε περιοχές όπως η Εύβοια και ο Έβρος έχουν αφανίσει περισσότερα από 130.000 ελαιόδεντρα μόνο το 2023, ενώ η άνοδος της θερμοκρασίας μετατρέπει σε υποχρεωτική την άρδευση ακόμη και σε περιοχές όπου το ελαιόδεντρο ευδοκιμούσε παραδοσιακά χωρίς νερό.
Το αυξημένο κόστος παραγωγής και η μεταβλητότητα του καιρού καθιστούν πλέον την καλλιέργεια μια σύνθετη, υψηλού ρίσκου δραστηριότητα.
Η αυξανόμενη τιμή του ελαιολάδου λόγω μειωμένης παραγωγής έχει οδηγήσει σε έξαρση της εγκληματικότητας. Κρούσματα καταγράφονται σε όλη τη χώρα: από κλοπές σακιών με ελιές απευθείας από τα χωράφια, μέχρι οργανωμένες ληστείες –όπως η κλοπή 37 τόνων από ελαιοτριβείο στη Χαλκιδική– αλλά και πιο ασυνήθιστα περιστατικά, όπως η κλοπή εμφιαλωμένων ελαιολάδων από νεκροταφεία στη Μεσσηνία.
Το φαινόμενο δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό. Παρόμοια περιστατικά αναφέρονται και σε άλλες μεγάλες ελαιοπαραγωγές χώρες, όπως η Ισπανία, η Ιταλία, αλλά και στις ΗΠΑ και τον Καναδά.
Εργατικά χέρια σε έλλειψη
Σημαντικό πλήγμα δέχεται και η δυνατότητα συγκομιδής. Η έλλειψη εργατικού δυναμικού, κυρίως εξαιτίας των δυσκολιών προσέλκυσης ξένων εργατών, έχει οδηγήσει σε απώλεια έως και 30% της παραγωγής επιτραπέζιας ελιάς τη σεζόν 2022-2023, με ζημίες που υπολογίζονται σε 27 εκατ. ευρώ. Παρά την αύξηση του ημερομισθίου στα 60 ευρώ, οι ανάγκες της συγκομιδής παραμένουν ακάλυπτες.
Την ίδια ώρα, σημαντικές ποσότητες εξαιρετικής ποιότητας ελληνικού ελαιολάδου εξάγονται χύμα σε μεγάλες ιταλικές εταιρείες, οι οποίες το επανασυσκευάζουν και το διαθέτουν διεθνώς ως ιταλικό προϊόν. Παρά τη μακροχρόνια γνώση του φαινομένου, η απουσία ισχυρών ελληνικών εμπορικών σημάτων και δικτύων διανομής δυσχεραίνει τη διαφοροποίηση και ενισχύει το πρόβλημα.
Παρά τις θετικές προβλέψεις για τη φετινή παραγωγή, που εκτιμάται στους 250.000 τόνους – υπερδιπλάσια σε σχέση με το 2023 –, το μέλλον παραμένει αβέβαιο. Οι κλιματικές αβεβαιότητες, η εγκληματικότητα, η εργατική ανεπάρκεια και η παραοικονομία διαμορφώνουν ένα εξαιρετικά ασταθές περιβάλλον για τον ελαιοκομικό τομέα.
Σε μια χώρα όπου το ελαιόλαδο είναι κάτι παραπάνω από προϊόν – είναι στοιχείο πολιτισμικής ταυτότητας – η διασφάλιση της βιωσιμότητάς του αναδεικνύεται πλέον σε εθνική προτεραιότητα.
Αν επιθυμείτε, μπορώ να επεξεργαστώ το κείμενο και για δημοσίευση σε ειδησεογραφική πύλη ή περιοδικό, προσαρμόζοντας ύφος, τίτλους και δομή κατά περίπτωση.
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις