Παρότι η πρόσφατη Σύνοδος Κορυφής στον Λευκό Οίκο προσέφερε την εικόνα μιας αναγεννημένης αμερικανικής ηγεσίας και μιας Ευρώπης ενωμένης υπέρ της ειρήνης, η διπλωματία της πραγματικότητας δεν κρύβεται πίσω από τις δηλώσεις. Η συνάντηση του Προέδρου Ντόναλντ Τζ. Τραμπ με τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και τους βασικούς Ευρωπαίους ηγέτες σηματοδότησε, κατά κοινή ομολογία, την αρχή μιας νέας φάσης. Αλλά εκεί που τα φώτα της κάμερας εστίαζαν στον συμβολισμό, μια σύντομη αλλά ουσιαστική αναφορά της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θύμισε σε όλους τη διαρκή δυστοκία που παραμένει στα θεμέλια της διατλαντικής σχέσης.
«Συμφωνήσαμε για τη μεγαλύτερη εμπορική συμφωνία που υπήρξε ποτέ», ανέφερε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. «Και τώρα είμαστε εδώ για να συνεργαστούμε μαζί σας για μια διαρκή ειρήνη στην Ουκρανία». Ωστόσο, το “τώρα” αυτό απέχει παρασάγγας από την υλοποίηση, καθώς έχουν περάσει σχεδόν δύο εβδομάδες από τη συμφωνία για τους δασμούς, χωρίς να έχει επιτευχθεί οριστικοποίηση των όρων ή καν υπογραφή της κοινής δήλωσης.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση συνεχίζει να αντιτάσσεται σθεναρά στις πιέσεις της Ουάσιγκτον για ευελιξία στον Νόμο για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA), ο οποίος θεσμοθετεί αυστηρούς όρους για τις μεγάλες τεχνολογικές πλατφόρμες. Οι ΗΠΑ, από την πλευρά τους, θεωρούν τις ευρωπαϊκές ρυθμίσεις μη δασμολογικά εμπόδια, συνδέοντας τις υποχωρήσεις στον ψηφιακό τομέα με την εφαρμογή μειωμένων δασμών στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα – από 27,5% σε 15%. Η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία παρακολουθεί με αγωνία τις εξελίξεις, ενώ η Ουάσιγκτον δεν κρύβει ότι η σχετική εκτελεστική απόφαση παραμένει “παγωμένη” χωρίς προηγούμενη συμφωνία.
Παράλληλα, οι Ηνωμένες Πολιτείες απαιτούν επιτάχυνση στην πρόσβαση των αμερικανικών αγροτικών προϊόντων στην ευρωπαϊκή αγορά, με αιχμή το κέτσαπ, το σογιέλαιο και τα επεξεργασμένα ψάρια. Η ΕΕ απαντά με αναφορές σε γραφειοκρατικά προσκόμματα και εσωτερικές διαδικασίες, αρνούμενη να επισπεύσει την άρση των δικών της εμποδίων χωρίς σαφή ανταλλάγματα. Οι Βρυξέλλες διακηρύσσουν πως η ψηφιακή κυριαρχία αποτελεί πυλώνα της στρατηγικής τους αυτονομίας και πως κάθε παρέκκλιση θα υπονόμευε τόσο την προστασία των πολιτών όσο και τη διαμόρφωση μιας ευρωπαϊκής τεχνολογικής ταυτότητας.
Το πολιτικό κόστος αυτής της στασιμότητας αυξάνεται και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Ενώ η συμφωνία είχε παρουσιαστεί ως «ιστορική επανεκκίνηση» των σχέσεων μετά την τετραετία Τραμπ, σήμερα φαίνεται να συμβολίζει περισσότερο τις αντοχές των εσωτερικών αντιφάσεων και των θεσμικών αδιεξόδων, παρά τη δυναμική μιας ενιαίας Δύσης. Στο βάθος, η γεωπολιτική σημασία της εμπορικής σχέσης ΕΕ–ΗΠΑ επανεξετάζεται υπό το φως μιας νέας συνθήκης: οι ρυθμιστικές συγκρούσεις είναι πλέον η πραγματική πρόκληση — όχι οι δασμοί, αλλά οι κανόνες.
Ας ελπίσουμε ότι, πέρα από τα φώτα της δημοσιότητας και τις δηλώσεις κορυφής, συζητήθηκαν πιο ουσιαστικά και οι λεπτομέρειες αυτής της συμφωνίας, καθώς η καθυστέρησή της προκαλεί ήδη παρενέργειες. Όπως είχαμε αναλύσει σε προηγούμενο ρεπορτάζ, αυξανόμενος αριθμός ευρωπαϊκών επιχειρήσεων αναζητά εξόδους από τα εδάφη της ΕΕ, επιλέγοντας χώρες με χαμηλότερους τελωνειακούς φραγμούς ή ακόμα και ειδικές οικονομικές ζώνες, όπως αυτές που αναπτύσσονται στον Παναμά. Η τάση αυτή δεν αποτελεί καταγγελία ούτε αποδίδεται σε πολιτική πρόθεση, αλλά αντανακλά την οικονομική πραγματικότητα: σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, το κόστος συναλλαγής και η προβλεψιμότητα των κανόνων καθορίζουν τη βιωσιμότητα της παραγωγής.
Όσο οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναγνωρίζουν την ηγετική παρέμβαση του Προέδρου Τραμπ για την ειρήνη στην Ουκρανία, τόσο πιο ηχηρή γίνεται η απουσία προόδου στο βασικό σκέλος της συμφωνίας, αυτό της οικονομικής συνεργασίας. Και η φράση της φον ντερ Λάιεν, μακριά από το διπλωματικό ευχολόγιο, ήταν η μόνη που υπενθύμισε ότι η επίδειξη ενότητας μπροστά στις κάμερες δεν αρκεί. Η συμφωνία μένει ακόμη να υπογραφεί – και η σιωπή των επόμενων ημερών θα μιλήσει δυνατότερα από τις δηλώσεις των ηγετών.
Εμείς, ως παρατηρητές, δεν θα κρίνουμε αν η συμφωνία των δασμών είναι σωστή ή λανθασμένη. Αυτό, άλλωστε, θα το δείξει η Ιστορία.
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις