Οι ηγέτες της ευρωπαϊκής γεωργίας και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις προετοιμάζονται για μια μακρά και σκληρή μάχη μετά την αιφνιδιαστική πρόταση της Επιτροπής για τον νέο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό και την Κοινή Αγροτική Πολιτική, λίγο πριν τις θερινές διακοπές.
Μοιράζονται δύο φόβους επιστρέφοντας στις Βρυξέλλες: ότι η χρηματοδότηση απειλείται και ότι τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να ακολουθήσουν δραστικά διαφορετικές προσεγγίσεις στη διανομή των χρημάτων.
Σύμφωνα με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα κράτη μέλη θα χρειαστεί να διαθέσουν τουλάχιστον 294 δισ. ευρώ σε εισοδηματική στήριξη για τους αγρότες την περίοδο 2028-2034. Το μειωμένο αυτό πακέτο περιλαμβάνει επιδοτήσεις βάσει μεγέθους εκμετάλλευσης, κίνητρα για φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές, στήριξη νέων και νεοεισερχόμενων αγροτών, καθώς και μια σειρά άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων.
«Ο ανταγωνισμός εντός κάθε κράτους μέλους ανάμεσα σε αυτές τις προτεραιότητες θα είναι πραγματικά πολύ υψηλός», προέβλεψε ο Μάρκο Κοντιέρο, διευθυντής αγροτικής πολιτικής Ε.Ε. στη Greenpeace.
Ο Κοντιέρο δεν ήταν αισιόδοξος ότι τα περιβαλλοντικά μέτρα θα επικρατήσουν: «Ο προϋπολογισμός που αφιερώνεται στα περιβαλλοντικά μέτρα και στη δράση για το κλίμα — εκεί έχει γίνει σφαγή, δυστυχώς».
«Εναπόκειται στα κράτη μέλη», συνέχισε. «Αν υπάρχει βούληση, μπορούν να αυξήσουν τεράστια τις δράσεις για να κάνουν τη γεωργία μας πιο βιώσιμη… Αλλά βλέποντας την ιστορία των αποφάσεων των κρατών μελών, αυτό είναι εξαιρετικά απίθανο».
Η πρόταση μεταρρύθμισης έρχεται μετά από μια περίοδο αγροτικής δυσαρέσκειας σε όλη την Ευρώπη το προηγούμενο έτος, με τρακτέρ να παρατάσσονται στους δρόμους σε ένδειξη οργής για τις περικοπές στις επιδοτήσεις καυσίμων, το υψηλό κόστος και τις φθηνές εισαγωγές. Οι ευρωεκλογές που ακολούθησαν έφεραν μια πολιτική στροφή πιο φιλική προς τους αγρότες, και οι νομοθέτες μαζί με τα αγροτικά λόμπι αντέδρασαν έντονα στις προτάσεις της Επιτροπής.
Η Copa-Cogeca, το ισχυρό αγροτικό λόμπι της Ε.Ε., χαρακτήρισε με ανακοίνωσή της τη νέα προτεινόμενη αγροτική πολιτική και τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό ως την «Μαύρη Τετάρτη της ευρωπαϊκής γεωργίας», δεσμευόμενη να «παραμείνει σε πλήρη κινητοποίηση».
Υπό πίεση
Η αναδιάρθρωση του αγροτικού προϋπολογισμού της Ε.Ε. δυσκολεύει τις άμεσες συγκρίσεις με την περίοδο 2021-2027 — αλλά ανάλυση του Άλαν Μάθιους, ομότιμου καθηγητή αγροτικής πολιτικής στο Trinity College Δουβλίνου, δείχνει ότι το νέο σχέδιο ισοδυναμεί με μείωση 15%. Και αυτό πριν υπολογιστεί ο πληθωρισμός.
Το νέο ταμείο για την ΚΑΠ, όπως είναι ευρύτερα γνωστή, εγγυάται περίπου 300 δισ. ευρώ στις τσέπες των αγροτών μέσω διαφόρων χρηματορροών που θα καλυφθούν από την Ε.Ε. και συγχρηματοδότηση από τα κράτη μέλη. Το βάρος της χρηματοδότησης για κίνητρα υπέρ του κλίματος θα είναι μοιρασμένο, ενώ η στήριξη ανά εκτάριο θα προέρχεται από τα ταμεία της Ε.Ε.
«Αν μου λέτε "περισσότερα κίνητρα και λιγότεροι κανόνες", και δεν μου δίνετε έναν αξιοπρεπή, δεσμευμένο προϋπολογισμό για να υπάρχουν αυτά τα κίνητρα, τότε στην ουσία κόβετε τους κανόνες χωρίς να παρέχετε κίνητρα», είπε ο Κοντιέρο. «Και αυτή είναι η συνολική παγίδα της νέας πρότασης».
Παράλληλα, οι νέοι αγρότες ανησυχούν ότι τα συμφέροντά τους θα παραμεριστούν χωρίς έναν νομικά δεσμευτικό στόχο που θα διασφαλίζει το μερίδιό τους. Στο πλαίσιο της τρέχουσας ΚΑΠ, το 3% της χρηματοδότησης κατευθύνεται σε αυτή την ομάδα. Το φθινόπωρο θα ανακοινωθεί ένας «φιλόδοξος» στόχος 6% — κάτι που δεν εντυπωσιάζει το Συμβούλιο Νέων Αγροτών της Ευρώπης.
Ένας στόχος φιλοδοξίας μέσα σε περιορισμένο προϋπολογισμό σημαίνει ότι τα μέλη του «θα πρέπει να παλέψουν για τα χρήματα των νέων αγροτών, αντί για τη σημερινή κατάσταση όπου έχουν μια βεβαιότητα του 3%», εξήγησε ο πρόεδρος της οργάνωσης, Πέτερ Μίντεντορπ.
Ένας αξιωματούχος της Επιτροπής, που μίλησε ανώνυμα, απέρριψε αυτές τις ανησυχίες, τονίζοντας ότι η νομοθεσία απαιτεί από τα κράτη μέλη να «δώσουν προτεραιότητα» στους νέους αγρότες στα εθνικά τους σχέδια, κάτι που σημαίνει πως δεν μπορούν να αγνοηθούν.
Παρόλα αυτά, η βιομηχανία του κρασιού μοιράζεται παρόμοιες ανησυχίες. Οι παρεμβάσεις στήριξης του κλάδου στο παρελθόν είχαν ξεχωριστούς προϋπολογισμούς. Τώρα, η στήριξη αυτή είναι απλώς ένα στοιχείο στη λίστα μέτρων εισοδηματικής ενίσχυσης που παρέχουν τα κράτη μέλη στους αγρότες από το συνολικό ταμείο της ΚΑΠ.
«Η Επιτροπή πετάει την καυτή πατάτα στα κράτη μέλη», είπε ο Ιγνάθιο Σάντσεθ Ρεκάρτε, γενικός γραμματέας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Εταιρειών Οίνου. Υποστηρίζει ότι το σχέδιο θέτει σε κίνδυνο τον ισότιμο ανταγωνισμό και μια ενιαία προσέγγιση για την πολιτική κρασιού σε επίπεδο μπλοκ.
Στην άμυνα
Για να τηρήσει τις υποσχέσεις καλύτερης στόχευσης στήριξης προς νέους ή μικρούς αγρότες, ο Επίτροπος Γεωργίας της Ε.Ε. Κριστόφ Χάνσεν έχει στο στόχαστρό του τους μεγαλοϊδιοκτήτες. Παραδοσιακά, οι μεγάλες εκμεταλλεύσεις απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος των πληρωμών της ΚΑΠ: τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι το 20% των δικαιούχων λαμβάνει το 80% των άμεσων ενισχύσεων.
Σύμφωνα με τη νέα πρόταση, τα κράτη μέλη μπορούν να πληρώνουν τους αγρότες κατά μέσο όρο 130 έως 240 ευρώ ανά εκτάριο — έως ένα όριο 100.000 ευρώ, με προοδευτικές μειώσεις στις πληρωμές μέχρι αυτό το σημείο.
Ο Γιούργκεν Τάκ, γενικός γραμματέας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ιδιοκτητών Γης, δήλωσε ότι η πρόταση να περιοριστούν οι επιδοτήσεις κινδυνεύει να αγνοήσει τους επαγγελματίες αγρότες, που συμβάλλουν σημαντικά στην ευρωπαϊκή επισιτιστική ασφάλεια, προς όφελος λιγότερο κερδοφόρων και παραγωγικών εκμεταλλεύσεων.
Ο νέος προϋπολογισμός της ΚΑΠ είναι «ακριβώς το αντίθετο από αυτό που θα έπρεπε να στηρίξουμε. Γιατί αυτό που βλέπουμε είναι ότι δεν πρόκειται πλέον για παραγωγικότητα, αλλά γίνεται όλο και περισσότερο μια κοινωνική στήριξη στις εκμεταλλεύσεις», υποστήριξε.
Πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις στηρίζουν τον περιορισμό των πληρωμών προς τις μεγάλες εκμεταλλεύσεις, ώστε να ενθαρρυνθεί δικαιότερη κατανομή πόρων και να απελευθερωθούν χρήματα για περιβαλλοντικά έργα. Σε απάντηση, ο Τάκ αντέτεινε ότι η κερδοφορία και η βιωσιμότητα πάνε χέρι-χέρι: όσο περισσότερα χρήματα έχει μια εκμετάλλευση, τόσο περισσότερα μπορεί να επενδύσει σε βιώσιμες πρακτικές μεγάλης κλίμακας.
Αυτή η διαμάχη μπορεί να αποδειχθεί άνευ σημασίας, καθώς πολλές προηγούμενες προσπάθειες της Επιτροπής να εισαγάγει τέτοιους περιορισμούς από τη δεκαετία του 1990 απέτυχαν λόγω της αντίστασης βασικών χωρών της Ε.Ε. με μεγάλες εκμεταλλεύσεις. Η πιο πρόσφατη απόπειρα να εισαχθούν τέτοιοι περιορισμοί επέζησε στη νομοθετική διαδικασία μόνο ως προαιρετικό μέτρο.
Ο Κοντιέρο της Greenpeace δεν ήταν αισιόδοξος για την τύχη των προτάσεων περιορισμού επιδοτήσεων προς μεγάλες εκμεταλλεύσεις τα επόμενα δύο χρόνια διαπραγματεύσεων: «Αυτό θα περάσει από την αλυσοπρίονα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Όλοι περιμένουν να δουν πόσο φρικτή θα είναι αυτή η σφαγή».
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις