Η νέα καταγραφή της γεωγραφικής κατανομής των αμπελώνων διεθνώς φωτίζει την αμπελουργία όχι ως οικονομική δραστηριότητα μόνο, αλλά ως πράξη πολιτισμικής συνέχειας. Η αναλογία των αμπελώνων στη συνολική καλλιεργήσιμη γη δεν περιγράφει απλώς το μέγεθος κάθε κλάδου∙ δείχνει τον τρόπο που μια κοινωνία επιλέγει να σταθεί απέναντι στο παρελθόν της και στον τρόπο που θέλει να παράγει αξία στο μέλλον. Στον κατάλογο αυτό, οι αποκλίσεις δεν είναι τυχαίες.
Στην κορυφή βρίσκεται η Γεωργία, με 11,3% της γεωργικής της γης να παραμένει αμπελώνας. Η χώρα στηρίζεται σε μια αδιάλειπτη παράδοση χιλιάδων ετών, όπου το κρασί λειτουργεί ως καθημερινό στοιχείο ταυτότητας, όχι ως εξαγώγιμο προϊόν πρώτης ανάγκης. Η Πορτογαλία, με 10,7%, αποτελεί ένα διαφορετικό παράδειγμα: μικρές οικογενειακές εκμεταλλεύσεις παράγουν κρασιά με γεωγραφική αναγνωρισιμότητα, συχνά σε περιοχές όπου ο αμπελώνας λειτουργεί ως αντίβαρο στην αγροτική συρρίκνωση.
Η Χιλή (8,4%) και η Ιταλία (7,8%) δείχνουν ότι η εμπορική εξωστρέφεια μπορεί να συνδυαστεί με σταθερή καλλιεργητική ταυτότητα. Στη Μολδαβία (7,2%) και στη Νέα Ζηλανδία (6,8%), ο αμπελώνας λειτουργεί ως μοχλός τοπικής οικονομικής αναδιάρθρωσης, ενισχύοντας περιοχές που διαφορετικά θα βρίσκονταν σε πληθυσμιακή και παραγωγική κάμψη.
Μερίδιο Αμπελώνων στο Σύνολο της Γεωργικής Γης (2021/2022)
Ποσοστό (%) της καλλιεργήσιμης γης που καταλαμβάνουν οι αμπελώνες ανά χώρα. Πηγή: Anderson, K. & Pinilla, V. (2023), Annual Database of Global Wine Markets, 1835–2022.
Σημ.: Τα δεδομένα αντιστοιχούν στο ποσοστό της συνολικής γεωργικής έκτασης που είναι φυτεμένη με αμπέλια. Η τιμή «World» αποτυπώνει τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Από την άλλη, οι χώρες με μακρά παράδοση, όπως η Γαλλία (4,2%) και η Ισπανία (5,8%), δεν υποχωρούν. Αντιθέτως, οι αριθμοί τους αντικατοπτρίζουν την ευρύτητα του γεωργικού τους μωσαϊκού. Η αμπελουργία αποτελεί έναν μόνο από τους ισχυρούς πυλώνες των αγροτικών τους οικονομιών, χωρίς να χάνει την ποιότητά της ή τη διεθνή επιρροή της.
Η Ελλάδα, στους 3%, κινείται ανάμεσα σε δύο αντιφατικές πραγματικότητες. Από τη μία, μια παράδοση που ενσωματώνει το αμπέλι στον πολιτισμό και στην καθημερινή ζωή. Από την άλλη, μια παραγωγική δομή με έντονες περιφερειακές ανισορροπίες και περιορισμένη στρατηγική εξαγωγικής ταυτότητας. Η σχέση με την αμπελουργία παραμένει ισχυρή σε επίπεδο συμβολισμού, αλλά λιγότερο συστηματική σε επίπεδο γεωργικής πολιτικής και οργάνωσης.
Οι «χαμένοι» δεν είναι όσοι έχουν μικρό αμπελουργικό αποτύπωμα, αλλά όσοι το αντιμετωπίζουν αποσπασματικά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα, η Ρωσία και η Βραζιλία, παρά το οικονομικό τους μέγεθος και τις διευρυνόμενες καταναλωτικές αγορές, διατηρούν ποσοστά κάτω από 1%. Η καλλιέργεια στην περίπτωσή τους δεν είναι ενσωματωμένη σε τοπική γεωργική κουλτούρα, αλλά σε επενδυτικές επιλογές που μεταβάλλονται με την αγορά.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η συμμετοχή του αμπελιού στη γεωργική γη ανέρχεται μόλις στο 0,5%. Αυτή η λεπτή, σχεδόν ασύμμετρη γραμμή ανάμεσα στο μικρό μέγεθος και στη μεγάλη σημασία δείχνει κάτι περισσότερο από κλαδικές τάσεις δείχνει ότι το κρασί παραμένει προϊόν που δεν μπορεί να βιομηχανοποιηθεί χωρίς να χάσει αυτό που το καθιστά πολύτιμο.
Δεν πρόκειται, επομένως, για αγώνα με νικητές και ηττημένους με την κλασική έννοια. Πρόκειται για το ποιοι διατηρούν ζωντανή την έννοια του τόπου, της ιστορίας και της καλλιέργειας ως στοιχείου συλλογικής ταυτότητας. Και αυτό, στη γεωργία, παραμένει ίσως η σπανιότερη και πιο ανθεκτική μορφή αξίας.
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις