Οι αγροτικές κινητοποιήσεις που εξελίσσονται το τελευταίο διάστημα σε όλη τη χώρα συνιστούν τη μαζικότερη και πιο εκτεταμένη κινητοποίηση του αγροτικού κόσμου από το 1996, όταν τα μπλόκα είχαν λάβει πανεθνικά χαρακτηριστικά και είχαν αναγκάσει την πολιτεία να επανατοποθετηθεί συνολικά απέναντι στο αγροτικό ζήτημα. Η σύγκριση με εκείνη την περίοδο δεν αφορά μόνο τον όγκο και τη διάρκεια των κινητοποιήσεων, αλλά κυρίως το γεγονός ότι, όπως και τότε, τίθεται εκ νέου υπό αμφισβήτηση το οικονομικό και πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο καλείται να επιβιώσει ο πρωτογενής τομέας.
Η σημερινή εικόνα δεν περιορίζεται σε μια συγκυριακή αντιπαράθεση γύρω από το ύψος των ενισχύσεων ή σε τεχνικές ρυθμίσεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ). Πίσω από τα μπλόκα διαμορφώνεται ένα ευρύτερο πλαίσιο αιτημάτων, που αγγίζει τη βιωσιμότητα της αγροτικής δραστηριότητας και, σε δεύτερο επίπεδο, το μέλλον της ελληνικής υπαίθρου ως χώρου παραγωγής και κατοικίας.
Ωστόσο, η δημόσια συζήτηση συχνά περιορίζεται σε μια απλουστευτική ανάγνωση, που ταυτίζει τις κινητοποιήσεις σχεδόν αποκλειστικά με το αίτημα για περισσότερες επιδοτήσεις. Οι τοποθετήσεις των ίδιων των αγροτών σκιαγραφούν μια διαφορετική πραγματικότητα. Όπως επισημαίνουν εκπρόσωποι των μπλόκων, το πρόβλημα δεν αφορά μόνο τη μείωση του εισοδήματος, αλλά τη σταδιακή απώλεια καλλιεργειών, τη συρρίκνωση της παραγωγικής βάσης και την αποδυνάμωση των αγροτικών κοινοτήτων.
Στο οικονομικό επίπεδο, οι παραγωγοί περιγράφουν μια σταθερά διευρυνόμενη απόκλιση ανάμεσα στο κόστος παραγωγής και στις τιμές πώλησης. Η αύξηση σε ενέργεια, καύσιμα, λιπάσματα και ζωοτροφές έχει περιορίσει δραστικά τα περιθώρια βιωσιμότητας, την ώρα που οι τιμές παραγωγού παραμένουν πιεσμένες. Το φαινόμενο αυτό συνυπάρχει με αυστηρότερες περιβαλλοντικές απαιτήσεις και με τη συμμετοχή της ελληνικής γεωργίας σε ανοιχτές και ιδιαίτερα ανταγωνιστικές αγορές, δημιουργώντας ένα περιβάλλον υψηλής αβεβαιότητας για τις εκμεταλλεύσεις.
Την ίδια στιγμή, η κλιματική αστάθεια παύει να αντιμετωπίζεται ως μεμονωμένο γεγονός. Πλημμύρες, παρατεταμένες ξηρασίες και ακραία καιρικά φαινόμενα επηρεάζουν επαναλαμβανόμενα την παραγωγή. Οι αποζημιώσεις μέσω του ΕΛΓΑ αποτελούν σταθερό σημείο αναφοράς στις κινητοποιήσεις, με τους αγρότες να επισημαίνουν καθυστερήσεις και αποκλίσεις ανάμεσα στις καταγεγραμμένες ζημιές και στα τελικά ποσά αποζημίωσης. Για πολλές εκμεταλλεύσεις, μια αρνητική χρονιά δεν μεταφράζεται απλώς σε απώλεια εισοδήματος, αλλά σε αδυναμία συνέχισης της δραστηριότητας.
Πέρα από τα οικονομικά δεδομένα, τα μπλόκα αναδεικνύουν και μια ευρύτερη κοινωνική διάσταση. Σε πολλές αγροτικές περιοχές, η αποχώρηση βασικών υπηρεσιών όπως τραπεζικά καταστήματα, ταχυδρομεία, δημόσιες υπηρεσίες και δομές υγείας ενισχύει το αίσθημα εγκατάλειψης και συνδέεται άμεσα με τη δημογραφική συρρίκνωση της υπαίθρου.
Σύμφωνα με τις επίσημες τοποθετήσεις των μπλόκων, το βασικό αίτημα δεν είναι η άμεση και καθολική επίλυση όλων των προβλημάτων. Εκείνο που τίθεται στο επίκεντρο είναι η ανάγκη για σταθερό και πολυετή σχεδιασμό, που να συνδέει την αγροτική παραγωγή με υποδομές, ενέργεια, υγεία και λειτουργία της περιφέρειας. Χωρίς ένα τέτοιο πλαίσιο, όπως επισημαίνεται, οι χρηματοδοτικές παρεμβάσεις λειτουργούν περισσότερο ως προσωρινή ανακούφιση παρά ως εργαλείο αναστροφής των τάσεων αποδυνάμωσης.
Πώς απαντούν οι αγρότες στις κυβερνητικές εξαγγελίες
Μετά τις πρόσφατες κυβερνητικές ανακοινώσεις, το Agrocapital επικοινώνησε με εκπροσώπους των αγροτικών μπλόκων, θέτοντας το ερώτημα κατά πόσο θεωρούν ότι τα αιτήματά τους καλύπτονται από τις εξαγγελίες του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Η κυβερνητική θέση αποτυπώθηκε στη δημόσια δήλωση του Υπουργού Κώστα Τσιάρα, ο οποίος ανέφερε ότι η κυβέρνηση αντιμετωπίζει τα ζητήματα του αγροτικού κόσμου με σοβαρότητα και εξετάζει παρεμβάσεις εντός των δημοσιονομικών δυνατοτήτων και του ευρωπαϊκού πλαισίου. Ο Υπουργός αναγνώρισε ότι μέρος των αιτημάτων είναι δικαιολογημένο, καθώς συνδέεται με το αυξημένο κόστος παραγωγής, τις διεθνείς συνθήκες και τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
Στις ανακοινώσεις έγινε αναφορά στην ομαλοποίηση των πληρωμών του ΟΠΕΚΕΠΕ, σε παρεμβάσεις για το αγροτικό ρεύμα και το αγροτικό πετρέλαιο, καθώς και σε αλλαγές στον κανονισμό του ΕΛΓΑ, με στόχο την πληρέστερη κάλυψη των ζημιών. Ειδική μνεία έγινε στην ενίσχυση της κτηνοτροφίας και συγκεκριμένων καλλιεργειών μέσω της αξιοποίησης αδιάθετων πόρων της βασικής ενίσχυσης της ΚΑΠ, που προέκυψαν από ελέγχους και διαδικασίες εξορθολογισμού στον ΟΠΕΚΕΠΕ και την ΑΑΔΕ.
Η απάντηση των αγροτών, ωστόσο, εμφανίζεται συγκρατημένη. Όπως μεταφέρουν εκπρόσωποι των μπλόκων στο Agrocapital, οι κυβερνητικές τοποθετήσεις καταγράφονται, αλλά δεν θεωρούνται επαρκείς για να καλύψουν το σύνολο των ζητημάτων που έχουν τεθεί. Οι παρεμβάσεις για το κόστος παραγωγής, την ενέργεια και τον ΕΛΓΑ κινούνται, όπως σημειώνουν, σε κατευθύνσεις που έχουν συζητηθεί και στο παρελθόν, χωρίς σαφές χρονοδιάγραμμα ή συγκεκριμένο πλαίσιο εφαρμογής.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις εξαγγελίες για αλλαγές στον κανονισμό του ΕΛΓΑ και στην πρόβλεψη για κάλυψη του 100% της ασφαλιζόμενης ζημίας. Οι αγρότες επισημαίνουν ότι το κρίσιμο ζήτημα δεν αφορά μόνο το ποσοστό κάλυψης, αλλά τον χρόνο καταβολής των αποζημιώσεων και τη διαδικασία εκτίμησης των ζημιών, καθώς οι καθυστερήσεις επηρεάζουν άμεσα τη δυνατότητα συνέχισης της παραγωγής.
Σε ό,τι αφορά την αξιοποίηση των αδιάθετων πόρων της ΚΑΠ, οι εκπρόσωποι των μπλόκων δηλώνουν ότι αναμένουν συγκεκριμένες διευκρινίσεις για τα κριτήρια, τα ποσά και τους δικαιούχους. Χωρίς αυτές, όπως σημειώνουν, είναι δύσκολο να εκτιμηθεί ο πραγματικός αντίκτυπος των μέτρων στις εκμεταλλεύσεις.
Παρά τις επιφυλάξεις, οι αγρότες δηλώνουν ότι παραμένουν ανοιχτοί στον διάλογο, υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει σαφήνεια ως προς το αντικείμενο της συζήτησης και συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα. Η στάση τους, όπως τονίζουν, θα επανεκτιμηθεί το επόμενο διάστημα, ανάλογα με το αν οι εξαγγελίες θα μετατραπούν σε συγκεκριμένες πολιτικές παρεμβάσεις.
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις