Εθνικό Διαχειριστικό Σχέδιο Λυμάτων

Την  Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου 2018, ο Υπουργός Εσωτερικών, Πάνος Σκουρλέτης, ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης, Αλέξης Χαρίτσης, και ο Αναπληρωτής Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σωκράτης Φάμελλος, παραχώρησαν κοινή συνέντευξη Τύπου για την υπογραφή της Προγραμματικής Σύμβασης για τη μελέτη, την κατασκευή και τη λειτουργία των έργων διαχείρισης λυμάτων των οικισμών Γ΄ Προτεραιότητας. Στη συνέντευξη Τύπου συμμετείχαν, επίσης, ο Πρόεδρος της ΕΝΠΕ, Κωνσταντίνος Αγοραστός, ο Πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Γιώργος Πατούλης, και ο Πρόεδρος της ΕΔΕΥΑ, Γιώργης Μαρινάκης.

 Στη συνέντευξη Τύπου τονίστηκε η αναγκαιότητα να ολοκληρώσει η χώρα αφενός τα έργα διαχείρισης λυμάτων σε 169 οικισμούς Γ’ κατηγορίας (με πληθυσμό πάνω από 2.000), για τα οποία η Κυβέρνηση εξασφάλισε πόρους ύψους 916 εκατ. ευρώ και αφετέρου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις και το χρονοδιάγραμμα της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ. Σε αυτή την κατεύθυνση κρίθηκε σκόπιμο να συγκροτηθεί και να εφαρμοστεί ένα «Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο Υποδομών Λυμάτων», που θα αφορά στους εν λόγω οικισμούς. Υπήρξε η δέσμευση όλων των εμπλεκομένων μερών να συμβάλουν εντός τους φάσματος των αρμοδιοτήτων τους για την επιτυχή ολοκλήρωση αυτής της σύμβασης.

Προκειμένου να ολοκληρώσει η χώρα τις υποδομές διαχείρισης λυμάτων των οικισμών και να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις και το χρονοδιάγραμμα της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ κρίθηκε σκόπιμο να συγκροτηθεί και να εφαρμοστεί ένα «Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο Υποδομών Λυμάτων», που θα αφορά στους οικισμούς Γ’ προτεραιότητας (άνω των 2.000 κατοίκων) . Με τον τρόπο αυτό θα επιτύχουμε προστασία της ποιότητας των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων, τα νερά ανθρώπινης κατανάλωσης και τους αντίστοιχους υδροφορείς, τα ύδατα κολύμβησης και γενικά τη δημόσια υγεία και την ποιότητα ζωής.

Η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ κρίνεται ιδιαίτερα κρίσιμη, επειδή παρέχει ένα πολύ σαφές και αυστηρό πλαίσιο υποχρεώσεων σε όλες τις χώρες της ΕΕ, που σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης προβλέπει την επιβολή προστίμων για όλους τους μη συμμορφούμενους οικισμούς.

Το Εθνικό αυτό Επιχειρησιακό Σχέδιο, το οποίο θα συντίθεται από 13 Περιφερειακά Σχέδια, θα μπορέσει να εξασφαλίσει :

·         Τη χρηματοδότηση όλων των ώριμων έργων για τους οικισμούς Γ’ προτεραιότητας και την παρακολούθηση της εκτέλεσης ώστε να ολοκληρωθούν έγκαιρα

·         Την ωρίμανση εκείνων των έργων που δεν έχουν ετοιμότητα χρηματοδότησης, μελετών και αδειοδοτήσεων.

·         Την καλή λειτουργία των ΕΕΛ και των ΔΑ, με βάση την κοινοτική Οδηγία.

Ο αποτελεσματικός συντονισμός και  η υποστήριξη του έργου εξασφαλίζεται από ένα συντονιστικό κέντρο με ευθύνη του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με τη συμμετοχή των συναρμόδιων υπουργείων Εσωτερικών και Οικονομίας & Ανάπτυξης, αλλά και τη συμμετοχή των συλλογικών φορέων των Περιφερειών (ΕΝΠΕ), δήμων (ΚΕΔΕ) και ΔΕΥΑ (ΕΔΕΥΑ). Το συντονιστικό αυτό κέντρο πήρε τη μορφή της Κοινής Επιτροπής μιας Προγραμματικής Σύμβασης.

Το συντονιστικό αυτό όργανο κρίθηκε σκόπιμο να υποστηρίζεται από μία επιχειρησιακή ομάδα, η οποία,  θα παρακολουθεί από κοντά όλες τις προγραμματισμένες ενέργειες και θα διευκολύνει ιδίως τους δικαιούχους των έργων – αρμόδιους Δήμους και ΔΕΥΑ προκειμένου να επιλύονται έγκαιρα όλα τα τυχόν προβλήματα εμπλοκών και προβλημάτων που θα έθεταν σε κίνδυνο τον τελικό στόχο. Το όργανο αυτό πήρε τη μορφή Τεχνικής Γραμματείας Λυμάτων.

Εισαγωγή

Η χώρα καταβάλλει, από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, προσπάθειες προκειμένου να ολοκληρώσει τις υποδομές διαχείρισης λυμάτων των οικισμών που επιβαρύνουν τα επιφανειακά νερά, αφενός για να διασφαλίσει την προστασία των νερών και του περιβάλλοντος γενικότερα και αφετέρου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις και το χρονοδιάγραμμα της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ του Συμβουλίου των Ε.Κ.

Επίσης σύμφωνα με την Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα 2000/60/ΕΚ πρέπει να προστατεύσει την ποιότητα και την ποσότητα των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων, τα νερά ανθρώπινης κατανάλωσης και τους αντίστοιχους υδροφορείς, τα ύδατα κολύμβησης, διασφαλίζοντας με ολιστικό τρόπο το περιβαλλοντικό απόθεμα. Δεν πρέπει να παραβλεφθεί ότι η ύπαρξη και λειτουργία υποδομών διαχείρισης υγρών αποβλήτων προάγει την ποιότητα της ζωής συνολικά. 

Η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ κρίνεται ιδιαίτερα κρίσιμη, επειδή παρέχει ένα πολύ σαφές και αυστηρό πλαίσιο υποχρεώσεων σε όλες τις χώρες της ΕΕ, που σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης προβλέπει την επιβολή προστίμων για όλους τους μη συμμορφούμενους οικισμούς. Ο κίνδυνος αυτός είναι  πραγματικός και  πρέπει να περιοριστεί στο ελάχιστο δυνατό.

Λαμβάνοντας υπ’ όψη και την εμπειρία της εφαρμογής των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων των προηγούμενων προγραμματικών περιόδων, αλλά και το γεγονός ότι οι αρμόδιοι φορείς υλοποίησης (Δήμοι και ΔΕΥΑ) ιδίως για τους οικισμούς Γ’ προτεραιότητες εμφανίζουν σημαντικές αδυναμίες στην προσπάθεια να ωριμάσουν και να εκτελέσουν έγκαιρα και αποτελεσματικά τα έργα τους, κρίθηκε σκόπιμο για τη χώρα να συγκροτηθεί και να εφαρμοστεί ένα «Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο Υποδομών Λυμάτων» που θα αφορά στους οικισμούς Γ’ προτεραιότητας.

Το Εθνικό αυτό Επιχειρησιακό Σχέδιο, το οποίο θα συντίθεται από 13 Περιφερειακά Σχέδια, θα μπορέσει να εξασφαλίσει :

• Τη χρηματοδότηση όλων των ώριμων έργων για τους οικισμούς Γ’ προτεραιότητας που δεν κατασκευάστηκαν από πόρους των προηγούμενων περιόδων και την παρακολούθηση της εκτέλεσης ώστε να ολοκληρωθούν έγκαιρα
• Την ωρίμανση εκείνων των έργων που δεν έχουν ετοιμότητα χρηματοδότησης προκειμένου να καλύψουν σε σύντομο χρόνο τις αναγκαίες διαδικασίες (μελέτες και αδειοδοτήσεις) ώστε να γίνουν ώριμα προς χρηματοδότηση.
• Την καλή λειτουργία και την κάλυψη των απαιτήσεων καλής λειτουργίας  όπως των ΕΕΚ και των ΔΑ, με βάση την κοινοτική Οδηγία.

 Η έγκριση αλλά και η εφαρμογή του Εθνικού αυτού σχεδίου, θα πρέπει να μπορέσει να καλύψει ταυτόχρονα δύο κινδύνους :

• Την ορθολογική αξιοποίηση των πόρων τόσο από το ΕΣΠΑ όσο και όπου κριθεί αναγκαίο από εθνικούς πόρους για να αντιμετωπιστούν με επάρκεια όλες οι ανάγκες.
• Την έγκαιρη ολοκλήρωση όλων των ενεργειών ώστε όλοι οι οικισμοί Γ’ προτεραιότητας να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους με βάση την Οδηγία, κάτι που συχνά απαιτεί την τήρηση εντός πολύ σφιχτού χρονικά πλαισίου.

Για το λόγο αυτό κρίθηκε ότι απαιτείται  ένας πολύ αποτελεσματικός συντονισμός και  υποστήριξη για την εφαρμογή του από ένα συντονιστικό κέντρομε ευθύνη του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με τη συμμετοχή των συναρμόδιων υπουργείων Εσωτερικών και Οικονομίας & Ανάπτυξης, αλλά και τη συμμετοχή των συλλογικών φορέων των Περιφερειών (ΕΝΠΕ), δήμων (ΚΕΔΕ) και ΔΕΥΑ (ΕΔΕΥΑ). Το συντονιστικό αυτό κέντρο πήρε τη μορφή της Κοινής Επιτροπής μιας Προγραμματικής Σύμβασης.

Το συντονιστικό αυτό όργανο κρίθηκε σκόπιμο να υποστηρίζεται από μία επιχειρησιακή ομάδα, η οποία, υπό την καθοδήγηση της  πολιτικής ηγεσίας,θα παρακολουθεί από κοντά όλες τις προγραμματισμένες ενέργειες και θα διευκολύνει ιδίως τους δικαιούχους των έργων – αρμόδιους Δήμους και ΔΕΥΑ προκειμένου να επιλύονται έγκαιρα όλα τα τυχόν προβλήματα εμπλοκών και προβλημάτων που θα έθεταν σε κίνδυνο τον τελικό στόχο. Το όργανο αυτό πήρε τη μορφή Τεχνικής Γραμματείας Λυμάτων.

Οι αρμόδιες αρχές διαχείρισης του ΥΜΕΠΕΡΑΑ και των ΠΕΠ με βάση και το συντονισμό της Εθνικής Αρχής Συντονισμού διατηρούν την αρμοδιότητά τους για την ένταξη και παρακολούθηση της υλοποίησης των αναγκαίων υποδομών με βάση τους διαθέσιμους πόρους και συμμετέχουν ως «ενεργά» μέλη στην όλη προσπάθεια.