Τα συμβατικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα θα γνωρίσουν μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο κατά την «πράσινη επανάσταση» ημέρες δόξας. Συνθετικές, πολύπλοκες, ενεργοβόρες και τοξικές χημικές ουσίες, για τις περισσότερες από τις οποίες δεν υπάρχουν στη φύση μηχανισμοί αποδόμησης, θα διαδραματίσουν βασικό ρόλο στην αντιμετώπιση των εχθρών, των ασθενειών και των αγριόχορτων των καλλιεργούμενων φυτών , στην επίτευξη της αυτάρκειας στα βασικά γεωργικά είδη διατροφής με την αύξηση της παραγωγής , στη μείωση του κόστους παραγωγής από το 40 στο 18% και στην αύξηση του αριθμού των διατρεφομένων από ένα αγρότη πολιτών από 6 το 1960 στους 30 το 1990.
Η ευκολία εφαρμογής και η θεαματική αποτελεσματικότητά τους θα οδηγήσουν τους καλλιεργητές στην τελετουργική διασύνδεση μαζί τους και σε ένα είδος εθισμού, που απολήγει στην καταχρηστική χρησιμοποίησή τους. Η ολότητα των συμβατικών καλλιεργητών πιστεύει σήμερα πως χωρίς τα φυτοφάρμακα, που σκόπιμα οι παραγωγοί – εταιρίες τα βάφτισαν φυτοπροστατευτικά προϊόντα για να «φκιασιδωθεί» και να παρασιωπηθεί η δυσμενής επίδρασή τους στο περιβάλλον, η παραγωγή και η ποιότητα των γεωργικών προϊόντων θα μειωθεί στο ελάχιστο. Ακόμα και ο Διεθνής Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (Food and Agriculture Organization- FAO) πίστευε, πως χωρίς τη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, η απώλεια της παγκόσμιας παραγωγής θα έφτανε στο 30-40%, ενώ ταυτόχρονα θα διαπιστώνονταν αύξηση της τιμής των παραγόμενων προϊόντων μέχρι και 100%. Αυτές οι απόψεις υποκινούμενες από το ιμπεριαλιστικό μοντέλο της γεωργικής ανάπτυξης που επιδιώκει την αύξηση της παραγωγής και όχι τη βελτίωση της παραγωγικότητας, από το «δοξακυνηγητό» των συμβατικών επιστημόνων και από την αισχροκέρδεια των πολυεθνικών, πέρα από κάθε οικολογική ευαισθησία, οδήγησαν στην αλόγιστη χρησιμοποίηση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, η οποία έφτασε στο επικίνδυνο ποσοστό των 300-500% των απαιτούμενων. Αλήθεια για ποια βελτίωση της ποιότητας γίνεται λόγος, όταν τα παραγόμενα προϊόντα της συμβατικής γεωργίας «βρίθουν» από υπολείμματα φυτοφαρμάκων; Γι’ αυτούς τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα εξακολουθούν να είναι «ευλογία». Βέβαια δεν θέλουν να ακούσουν ούτε κουβέντα για τις βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου και στο περιβάλλον. Η τραγωδία όμως στο Bihar της Ινδίας στις 16 Ιουλίου 2013, όπου έχασαν τη ζωή τους 23 μαθητές μετά το φαγητό στο κυλικείο που περιείχε το επικίνδυνο οργανοφωσφορικό εντομοκτόνο monocrotophos, αναγκάζει τον FAO να υπενθυμίσει την επείγουσα ανάγκη να επιταχυνθεί η απομάκρυνση των τοξικών παρασιτοκτόνων από αγορές αναπτυσσόμενων χωρών.
Δυστυχώς όμως τα πράγματα δεν είναι έτσι. Η οικοτοξικολογία , μια νέα σχετικά επιστήμη, που ασχολείται με τη μελέτη και την αξιολόγηση των οικολογικών και τοξικολογικών επιδράσεων των διάφορων ουσιών – ρύπων στους πληθυσμούς, στα φυτά, στα ζώα και στα οικοσυστήματα «ξεσκεπάζει» μέρα με τη μέρα ό,τι κρύβουν οι πολυεθνικές εταιρίες παραγωγοί των φυτοφαρμάκων για τις δευτερεύουσες επιδράσεις των προϊόντων αυτών στη βιόσφαιρα του πλανήτη. Σοβαρές μελέτες και έρευνες από εξειδικευμένους στην οικοτοξικολογία επιστήμονες, που δεν υποτάσσονται στις φιλόδοξες προκλήσεις και κλείνουν τα αυτιά τους στις «σειρήνες» των πολυεθνικών οίκων, αποδεικνύουν περίτρανα πως τα συμβατικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα κάθε άλλο παρά «ευλογία» είναι. Είναι πραγματικά «κατάρα», η οποία πρέπει να εκλείψει. Προτρέπουν δε στις ευνομούμενες πολιτείες να καταβάλουν κάθε προσπάθεια για να ενημερώσουν σχετικά τους χρήστες των φυτοπροστατευτικών μέσων και τους καταναλωτές αγροτικών προϊόντων και να ξεκινήσουν την επιχείρηση αποαγιοποίησης και κατάργησής τους, με την προώθηση του αειφόρου αγροδιατροφικού συστήματος της οικολογικής ή βιολογικής ή οργανικής γεωργίας.
Δεν είναι μακριά από την αλήθεια να ισχυριστεί κανείς πως δεν υπάρχει συμβατικό χημικό φυτοπροστατευτικό σκεύασμα χωρίς αρνητική επίδραση στην υγεία του ανθρώπου και στο περιβάλλον. Υπολείμματα φυτοπροστατευτικών προϊόντων μπορεί να βρει κανείς σε πολλά τρόφιμα και ποτά. Κι αισθάνεται «ευτυχής» που η συγκέντρωσή τους δεν υπερβαίνει τα καθορισμένα νομοθετικά ασφαλή ανώτατα όρια!!!. Ωστόσο όμως τα ασφαλή αυτά όρια είναι προϊόντα εθνικών στρατηγικών και πολλές φορές αυξομειώνονται. Πάντοτε βέβαια υποτιμάται ο ενδεχόμενος κίνδυνος για την υγεία στην περίπτωση συνεργιστικών επιδράσεων από την ταυτόχρονη παρουσία δύο ή περισσοτέρων φυτοπροστατευτικών προϊόντων.
Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (European Food Safety Athotity-EFSA) κάθε χρόνο κάνει 70000 αναλύσεις τροφίμων για να διαπιστώσει την παρουσία φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Θα μείνει έκπληκτος κανείς αν δει τα αποτελέσματα αυτά, όπως συνοψίζονται στο βιβλίο “ manger bio,c est mieux” (το να τρως βιολογικά είναι το καλύτερο) των Γάλλων Claude Aubert, Denis lairon και Andre Levebvre . Στα λαχανικά υπάρχουν υπολείμματα από 338 φυτοπροστατευτικά προϊόντα, στα φρούτα 319, στα σιτηρά 93 και στα ζωικά προϊόντα 34.
Σε μια έρευνα του ελληνικού γραφείου της Greenpeace ανιχνεύτηκαν 27 ουσίες επικίνδυνων φυτοπροστατευτικών προϊόντων στα φρούτα και στα λαχανικά. Πιο αναλυτικά σε ένα δείγμα από μήλα Στάρκιν βρέθηκαν 13 , από Φούτζι 8 και από εισαγόμενα από την Ισπανία αχλάδια 6 φυτοπροστατευτικά προϊόντα. Στις ελληνικές πατάτες η συγκέντρωση του εντομοκτόνου-νηματωδοκτόνου oxamyl ήταν 2,5 φορές μεγαλύτερη από το μέγιστο επιτρεπόμενο επίπεδο. Η συγκέντρωση όλων αυτών των δραστικών ουσιών ήταν χαμηλότερη από το ανώτερο επιτρεπόμενο όριο θα απαντήσει το αρμόδιο Υπουργείο. Το ουσιώδες όμως είναι ότι βρέθηκαν φυτοφάρμακα μυκητοκτόνα, εντομοκτόνα και χορτοκτόνα των οποίων η χρήση είχε απαγορευτεί και το χρονικό περιθώριο εξάντλησης των αποθεμάτων είχε λήξει. Ακόμα διαπιστώθηκε η παρουσία φυτοφαρμάκων που δεν είχαν άδεια χρησιμοποίησης σε ορισμένες καλλιέργειες.
Η αγροτική οικογένεια και τα φυτοφάρμακα
Οι άνθρωποι εκτίθενται σε «κοκτέιλ» φυτοφαρμάκων μέσα από τα τρόφιμα που καταναλώνουν καθημερινά. Στις πόλεις επιπλέον και εξαιτίας του ψεκασμού των χώρων αναψυχής. Η αγροτική όμως οικογένεια ζει «μια κόλαση» σε ένα περιβάλλον «φορτωμένο» με διάφορα παρασιτοκτόνα. Γι΄ αυτό και θεωρείται μια από τις πλέον ευάλωτες ομάδες στην έκθεση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Είναι πράγματι οδυνηρή η εικόνα που βλέπει κανείς στις περιοχές με εκτός εποχής καλλιέργειες οι κατοικίες να «ξεφυτρώνουν» ανάμεσα στα θερμοκήπια. Η τοξική ομίχλη από τους ψεκασμούς αποτελεί πραγματικό εφιάλτη για την αγροτική οικογένεια. Ακόμα και αν παίρνουν τις απαραίτητες προφυλάξεις οι αγρότες είναι πάντα περισσότερο εκτεθειμένοι στα φυτοφάρμακα. Οι οικογένειες των αγροτών έχουν υψηλότερο επίπεδο υπολειμμάτων από το μέσο όρο λόγω της σκόνης των παρασιτοκτόνων που μετακινείται και γιατί φέρνουν τα ρυπασμένα παπούτσια και ρούχα στο σπίτι. Κι αυτό είναι πολύ ανησυχητικό ιδιαίτερα για τα παιδιά που είναι πιο ευάλωτα από τους ενήλικες.
Δεν είναι τυχαίο πως ένα μεγάλο ποσοστό των αγροτών υποφέρει από κεφαλαλγίες, όταν υποτίθεται πως ζει σε ένα αξιοζήλευτο φυσικό περιβάλλον. Ούτε μπορεί να δικαιολογηθεί το γεγονός πως το 1.5% των αγροτών υποφέρει από καρκίνο.
Οι γεωργοί και οι εφαρμοστές των φυτοφαρμάκων, ιδιαίτερα οι εργαζόμενοι σε θερμοκήπιο εκτίθενται σε μεγάλο βαθμό. Οι θερμοκηπιούχοι είναι εκτεθειμένοι στα συμβατικά φυτοφάρμακα 10 και 100 φορές περισσότερο από τον απλό έλληνα αγρότη και τον πολίτη αντίστοιχα. Στην Ιεράπετρα μελέτες δείχνουν πάνω από τα επιτρεπτά όρια τη συγκέντρωση στον οργανισμό τους του βιοκτόνου βρωμιούχου μεθυλίου. Η μελέτη του Καφάτου βρίσκεται ακόμα στην επικαιρότητα. Η μελέτη αυτή που έγινε σε γεωργικές οικογένειες στο Τυμπάκι και στα Ανώγεια έδειξε πως στο Τυμπάκι, στο κέντρο θερμοκηπιακών καλλιεργειών, τα παιδιά είχαν περισσότερη βρογχοκήλη και διόγκωση συκωτιού. Η συστολική και διαστολική πίεση ήταν υψηλότερες. Η νευρολογική εξέταση έδωσε παθολογικό δείκτη για το κεντρικό και νευρικό στα παιδιά και στις γυναίκες και σε όλους για το περιφερικό νευρικό σύστημα. Τα επίπεδα τρανσμινασών ήταν σημαντικά υψηλότερα στους άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Τα επίπεδα χολινεστεράσης και θειαμίνης των ερυθρών ήταν χαμηλότερα στους άνδρες, στις γυναίκες και στα παιδιά πάνω των δέκα ετών. Όλοι οι δείχτες της νοητικής λειτουργίας των παιδιών ήταν σημαντικά χαμηλότεροι. Στην Ευρώπη ύστερα από σχετική έρευνα βρέθηκαν υπολείμματα γεωργικών φαρμάκων στα μαλλιά των γεωργοεργατών. Συγκεκριμένα διαπιστώθηκαν 33 διαφορετικές δραστικές ουσίες. Τα πιο συχνά εντομοκτόνα που βρέθηκαν ήταν τα pyrimethanil, cyprodinil και azoxystrobine. Σε παρόμοια επίπεδα ανιχνεύτηκαν και ο μεταβολίτης του DDT p,p-DDE και το γ-HCH της βρώμικης δωδεκάδας των οργανοχλωριωμένων εντομοκτόνων που χαρακτηρίζονται από έμμονη, λιποφιλική, βιοαθροιστική και βιομεγενθυτική δράση. Τα εντομοκτόνα αυτά δεν χρησιμοποιούνται σήμερα.
Σε σχετική πρωτοποριακή έρευνα για την Ελλάδα από το Τμήμα ψυχολογίας Θεσσαλονίκης (Σ. Μόζα, 2016) διαπιστώθηκε πως οι ηλικιωμένοι αγρότες χωρίς την καθοδήγηση του τεχνικού συμβούλου ψεκάζουν συχνότερα από όσο πρέπει και δεν λαμβάνουν υπόψη τις οδηγίες του σκευάσματος, Αν δεν διαβάζονται και δεν τηρούνται με σχολαστικότητα οι οδηγίες του φυτοφαρμάκου αυξάνεται κατά 95% η σχετική πιθανότητα εμφάνισης στεφανιαίας ασθένειας. Συχνή είναι η χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων που έχουν απαγορευτεί. Τις περισσότερες φορές δεν χρησιμοποιούν μέσα αυτοπροστασίας. Ο κίνδυνος για την υγεία τους αυξάνεται ακόμα περισσότερο , γιατί ψεκάζουν σε προχωρημένη ηλικία και πολλές ώρες την ημέρα. Η μελέτη διαπιστώνει πως οι ηλικιωμένοι αγρότες που εκτίθενται υπερβολικά στα φυτοφάρμακα, έχουν αναπαραγωγικές δυσλειτουργίες, υψηλότερη διαστολική πίεση, παθολογικά εξωπυραμιδικά σημεία, κινητικά ελλείμματα και περισσότερες διαταραχές μη ελεγχόμενου τρόμου. Επίσης, έχουν περισσότερα γνωστικά ελλείμματα κυρίως στις εκτελεστικές λειτουργίες, όπως για παράδειγμα στη νοητική ευελιξία, στην ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών και στην εκτέλεση σύνθετων παραγγελμάτων .Αν μάλιστα κατά τη διάρκεια του ψεκασμού τρώνε, τότε αυξάνεται κατά 5.500 φορές περίπου η πιθανότητα ανάπτυξης σακχαρώδους διαβήτη, κατά 10 φορές ο κίνδυνος ανάπτυξης Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας, 8% ο κίνδυνος ανάπτυξης στεφανιαίας ασθένειας και κατά 0.24 μονάδες η βαρύτητα των προβλημάτων ύπνου . Όταν δεν τηρούνται οι βασικοί κανόνες προσωπικής υγιεινής και η φύλαξη της στολής εργασίας γίνεται μέσα στο σπίτι τότε διαπιστώνεται μείωση του ανασταλτικού ελέγχου και της εναλλαγή της προσοχής. Το κάπνισμα κατά τη διάρκεια του ψεκασμού αυξάνει τα κινητικά ελλείμματα και τις διαταραχές ύπνου.
Ύστερα από εμπεριστατωμένες μελέτες διαπιστώθηκε συσχέτιση της έκθεσης στα φυτοφάρμακα με την εκδήλωση των ασθενειών του καρκίνου του προστάτη και των πνευμόνων και των νευροεκφυλιστικών ασθενειών Parkinson και Alzheimer. Βρέθηκε επίσης πως ορισμένα φυτοφάρμακα μπορεί να διαταράξουν τη φυσιολογική ενδοκρινική λειτουργία και το ανοσοποιητικό σύστημα, τους κυτταρικούς μηχανισμούς λειτουργίας και την έκφραση των γονιδίων. Στην τελευταία περίπτωση οι αρνητικές επιπτώσεις των οργανοχλωριωμένων εντομοκτόνων για παράδειγμα μπορεί να εισαγάγουν αταβιστική διαγονιδιακή κληρονομικότητα και να εμφανιστούν ασθένειες όπως παχυσαρκία και βλάβες στα όργανα αναπαραγωγής στις επόμενες γενεές ακόμα και αν δεν έχουν εκτεθεί στα φυτοφάρμακα αυτά. Μεταξύ των δυνητικά επικίνδυνων για την υγεία φυτοφαρμάκων είναι τα οργανοφωσφορικά chlorpyrifos και malathion. Θεωρούνται ισχυροί διαταράκτες του νευρικού και ορμονικού συστήματος του ανθρώπου και της πανίδας. Το chlorpyrifos ανιχνεύεται συχνά στα τρόφιμα και οι έρευνες δείχνουν πως συνδέεται με πολυάριθμες μορφές καρκίνου και μειωμένη ανάπτυξη.
Μελέτες του Εργαστηρίου Τοξικολογίας της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης δείχνουν αύξηση των κρουσμάτων χρόνιων ασθενειών, όπως καρκίνων, αυτοάνοσων και νευροεκφυλιστικών νοσημάτων που οφείλονται σε φυτοφάρμακα.
Σε μελέτη του ΕΛΚΕΠΑ στον κάμπο Χανίων διαπιστώθηκε η ελλιπής ενημέρωση των καλλιεργητών για τον τρόπο χρήσης των φυτοφαρμάκων και διαχείρισης των κενών φιαλών, η απουσία ξεχωριστών χώρων φύλαξής τους και η ανάπαυλα των χρηστών να γίνεται στον χώρο αποθήκευσής τους. Μάλιστα η πλειονότητα των παραγωγών ψεκάζουν τις καλλιέργειες σύμφωνα με τις οδηγίες του γείτονα.
Από την ευάλωτη στην έκθεση των φυτοφαρμάκων αγροτική οικογένεια ιδιαίτερα ευαίσθητα είναι τα αγέννητα και τα μικρά παιδιά. Όταν οι γυναίκες εκτίθενται στα φυτοφάρμακα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ορισμένα από αυτά περνούν απευθείας στο αναπτυσσόμενο στη μήτρα νεογνό. Το chlorpyrifos για παράδειγμα ανιχνεύεται στο αίμα που προέρχεται από εμβρυϊκό ομφάλιο λώρο από παιδιά που γεννήθηκαν στη Νέα Υόρκη. Γενικά, τα μικρά παιδιά, είναι περισσότερα ευάλωτα από τους ενήλικες λόγω της ανάπτυξής τους. Τα νήπια και τα μωρά για παράδειγμα σέρνονται στο πάτωμα ,αγγίζουν τους τοίχους και βάζουν τα χέρια τους στο στόμα. Τα νήπια και τα παιδιά παρουσιάζουν υψηλότερο βασικό μεταβολικό ρυθμό από τους ενηλίκους. Για παράδειγμα η ανάγκη για ενέργεια ενός πρόωρου νεογέννητου νηπίου είναι 140 kcal/kg, ενώ για ένα ενήλικο άτομο είναι 43 kcal/kg. Στην ηλικία αυτή πίνουν περισσότερο νερό, τρώνε περισσότερα τρόφιμα, και αναπνέουν περισσότερο αέρα σχετικά με το βάρος του σώματός τους συγκριτικά με τους ενήλικες. Κατά συνέπεια παίρνουν μεγαλύτερη δόση, όταν εκτίθενται σε δραστικές ουσίες που είναι παρούσες στον αέρα, στο νερό, στο χώμα, και στα τρόφιμα. Πράγματι τα νήπια κάτω των έξι μηνών πίνουν 7 φορές περισσότερο νερό και τα παιδιά μικρότερα από 5 έτη καταναλώνουν 3 έως 4 φορές περισσότερα τρόφιμα, ανά βάρος σώματος, από τους ενήλικες. Τα νήπια έχουν κατά 2,7 μεγαλύτερη αναλογία επιφάνειας σώματος προς τη μάζα σώματος σε σχέση με τους ενήλικες. Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης, το έμβρυο είναι ιδιαίτερα ευάλωτο στις τοξικές επιπτώσεις από τα φυτοφάρμακα. Έχει διαπιστωθεί πως τα νεογνά στη μήτρα που εκτίθενται στα φυτοφάρμακα παρουσιάζουν καθυστερημένη γνωστική ανάπτυξη και ανωμαλίες στη συμπεριφορά και γενετικές διαταραχές. Κλασσικό παράδειγμα είναι η βιοσυγκέντρωση των οργανοχλωριωμένων εντομοκτόνων στο λίπος και στο γάλα των μητέρων. Στο Ταϊβάν μελέτη του 2000-2001 έδειξε την παρουσία στο μητρικό γάλα των p,p-DDE, p,p-DDT, α-chlordane, heptachlor epoxide, heptachlor, β-HCH,και γ-HCH. Ανάλογα αποτελέσματα αναφέρονται και στην Κολομβία, Κορέα και Γερμανία . Στην Ινδία μελέτη το 2003 στο Bhopal κάνει λόγο για υπολείμματα σε υψηλά επίπεδα μέχρι και 8.6 φορές από τα ανώτατα ισχύοντα όρια από endosulfan και lindane στο στήθος και στο μητρικό γάλα . Άλλη μελέτη αναφέρει την παρουσία των οργανοφωσφορικών και των συνθετικών πυρεθρινοειδών στο μητρικό γάλα. Το 2012 βρέθηκαν υπολείμματα πυρεθρινοειδών στο μητρικό γάλα στην Ισπανία, στη Βραζιλία και στην Κολομβία. Στις ΗΠΑ το 2011 διαπιστώθηκαν τα παρασιτοκτόνα chlorpyrifos, chlorpyrifos-methyl και το καρβαμιδικό propoxur στο μητρικό γάλα. Στο Bhopal της Ινδίας το chlorpyrifos και το malathion, βρέθηκαν στο μητρικό γάλα των γυναικών 4,1 φορές περισσότερο από το ανώτατο επιτρεπτό επίπεδο. Υπάρχει επίσης ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της έκθεσης στα φυτοφάρμακα και της συχνότητας εμφάνισης της παιδικής λευχαιμίας. Στα παιδιά, που εκτέθηκαν σε φυτοφάρμακα διαπιστώθηκε ακόμα διαταραγμένη νευρολογική λειτουργία, η ασθένεια του Parkinson και υπερευαισθησία. Μια μελέτη στην Καλιφόρνια έδειξε πως τα υψηλά επίπεδα οργανοφωσφορικών φυτοφαρμάκων στα ούρα των μητέρων συνδέονται στατιστικά σημαντικά με φτωχότερη πνευματική ανάπτυξη στα παιδιά όταν έφτασαν τα 7 έτη. Πράγματι τα παιδιά αυτά έχουν μέσο έλλειμμα 7 μονάδων του Δείκτη Νοημοσύνης (Intelligence Quotient, IQ) σε σύγκριση με τα παιδιά μάρτυρες.
Επίλογος
Βασικός στόχος για την προστασία της αγροτικής οικογένειας από τα φυτοφάρμακα είναι η πρόνοια μείωσης ή ελαχιστοποίησής τους. Κι αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την προώθηση της οικολογικής γεωργίας που έχει διαφορετική θεώρηση για την έννοια της ασθένειας από εκείνη της συμβατικής γεωργίας. Πράγματι η οικολογική γεωργία δεν θεωρεί την ασθένεια ή τη ζημιά στις καλλιέργειες ως το δίδυμο της διαμάχης , πράγμα που επιτρέπει την αθρόα είσοδο στην διαδικασία της γεωργικής παραγωγής των τοξικών χημικών φυτοφαρμάκων , αλλά ως το αποτέλεσμα της συνεπίδρασης όλων των βιοτικών και αβιοτικών παραγόντων που εμπλέκονται στο συγκεκριμένο παθοοικοσύστημα, γεγονός που επιτρέπει την αναζήτηση με τη βοήθεια της αγροοικολογίας οικολογικών λύσεων αντιμετώπισης των φυτοπαράσιτων και μη επιθυμητών αγριόχορτων. Η επίτευξη όμως του στόχου αυτού βρίσκεται πολύ μακριά ακόμα εξαιτίας των παιχνιδιών της «κολοκυθιάς» και της «γάτας και του ποντικιού» που παίζουν οι «κυνηγοί της δόξας» συμβατικοί επιστήμονες και οι θιασώτες της φρενοκέρδειας πολυεθνικοί οίκοι παραγωγής των φυτοφαρμάκων. Γι΄ αυτό είναι επιβεβλημένη περισσότερο από κάθε άλλη φορά η διαρκής ενημέρωση του αγροτικού πληθυσμού για την ορθή γεωργική πρακτική της φυτοπροστασίας.
ΠΗΓΗ: haniotika-nea.gr
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις