Βασικά Σημεία της νέας ΚΑΠ 2023-2027

Του Κ. Μπαγινέτα,

Γενικού Γραμματέα Αγροτικής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων

Οι ενισχύσεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) άγγιξαν για πρώτη φορά τον Έλληνα γεωργό το 1981 και συνεχίζουν αδιάλειπτα μέχρι σήμερα. Με συντηρητικούς υπολογισμούς και αναγωγές τιμών, το σύνολο των ενισχύσεων στον αγροτικό τομέα στα 38 χρόνια συμμετοχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση αθροιστικά ξεπερνάει τα €150 δις., δηλαδή πάνω από το 80% ενός ετήσιου ΑΕΠ της χώρας (κάποιες εκτιμήσεις το ανεβάζουν πάνω από €180 δισ., δηλαδή ένα ολόκληρο ετήσιο ΑΕΠ). Το 2019 το σύνολο των ενισχύσεων για τη γεωργία ήταν €2,7 δισ., ή το 55,6% των ευρωπαϊκών πληρωμών στη χώρα (€4,9 δισ.).

Νέα ΚΑΠ και Κατάρτιση Στρατηγικού Σχεδίου (ΣΣ)

Κατόπιν ενός τριετούς διαλόγου μεταξύ Συμβουλίου Υπουργών, Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ) και Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επιτεύχθηκε συμφωνία για την ΚΑΠ της περιόδου 2023-2027, επί Πορτογαλικής Προεδρίας, την 29η Ιουνίου 2021.

Τα σημαντικότερα ορόσημα αυτού ήταν:

• Ιούνιος 2017: Έγγραφο προβληματισμού της Ε. Επιτροπής για το μέλλον των οικονομικών της ΕΕ.
• Νοέμβριος 2017: Ανακοίνωση της Ε. Επιτροπής για το Μέλλον των Τροφίμων & της Γεωργίας.
• Δεκέμβριος 2017: Έναρξη συζητήσεων για την ΚΑΠ μετά το 2020 στο Συμβούλιο Υπουργών.
• Φεβρουάριος 2018: Έναρξη συζητήσεων για το ΠΔΠ μετά το 2020, Σύνοδος Κορυφής.
• 2 Μαΐου 2018: Προτάσεις Ε. Επιτροπής για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της ΕΕ.
• 1 Ιουνίου 2018: Νομοθετικές προτάσεις Ε. Επιτροπής για την ΚΑΠ μετά το 2020.
• 27 Οκτωβρίου 2020: Γενική προσέγγιση στο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας και έγκριση τροπολογιών από την Ολομέλεια του Ε. Κοινοβουλίου/έναρξη τριλόγων.
• Δεκέμβριος 2020: Μεταβατική περίοδος δύο ετών (2021-2022).
• 27 Μαΐου 2021: Αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις Συμβουλίου Υπουργών & Ε. Κοινοβουλίου.

Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική(ΚΑΠ) αποσκοπεί στην ενίσχυση ενός βιώσιμου και ανταγωνιστικού γεωργικού τομέα ο οποίος θα μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, ιδίως όσον αφορά τη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και τη στρατηγική για τη «Βιοποικιλότητα». Οι γενικοί στόχοι της νέας ΚΑΠ είναι:

• να εξασφαλιστεί μια δίκαιη συμφωνία και ένα σταθερό οικονομικό μέλλον για τους γεωργούς·
• να καθοριστούν μεγαλύτερες φιλοδοξίες σχετικά με τη δράση για το περιβάλλον και το κλίμα·
• να διασφαλιστεί η θέση των γεωργών στην καρδιά της κοινωνίας της Ευρώπης.

Ειδικότερα, για την περίοδο 2023-27, η ΚΑΠ διαρθρώνεται γύρω από εννέα βασικούς στόχους και ένα οριζόντιο. Οι στόχοι αυτοί, οι οποίοι θα εστιάζουν σε κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές επιδιώξεις, θα αποτελέσουν τη βάση επί της οποίας οι χώρες της ΕΕ θα καταρτίσουν τα στρατηγικά τους σχέδια για την ΚΑΠ.

Οι στόχοι αυτοί είναι:

• η εξασφάλιση δίκαιου εισοδήματος για τους γεωργούς·
• η αύξηση της ανταγωνιστικότητας·
• η εξισορρόπηση της ισχύος στην αλυσίδα τροφίμων·
• η δράση για την κλιματική αλλαγή·
• η προστασία του περιβάλλοντος·
• η διατήρηση των τοπίων και της βιοποικιλότητας·
• η ενθάρρυνση της ανανέωσης των γενεών·
• η τόνωση των αγροτικών περιοχών·
• η προστασία της υγείας και της ποιότητας των τροφίμων.
• Ο εκσυγχρονισμός του αγροτικού τομέα με την προώθηση και τη διάδοση της γνώσης, της καινοτομίας και της ψηφιοποίησης στη γεωργία και τις αγροτικές περιοχές και την ενθάρρυνση υιοθέτησης τους.

Η Ελλάδα θα καταρτίσει το δικό της ΣΣ, στο οποίο θα καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο θα κατευθύνει τους πόρους σε συγκεκριμένες δράσεις και θα διευκρινίζει πώς οι δράσεις αυτές θα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ.

Κατά την κατάρτιση των σχεδίων της, κάθε χώρα θα επικοινωνεί με την ΕΕ, θα πραγματοποιεί διαβουλεύσεις με εμπειρογνώμονες και ενδιαφερόμενους εταίρους του αγροτικού και όχι μόνο χώρου και θα προβεί σε εκτενή ανάλυση των ειδικών αναγκών της (πλεονεκτήματα, αδυναμίες, ευκαιρίες και απειλές - Ανάλυση SWOT).

Το ΣΣ θα υποβληθεί στην ΕΕ προς αξιολόγηση και έγκριση πριν από την εφαρμογή του. Μετά την έγκριση των ΣΣ, θα υποβάλλεται ετήσια έκθεση επιδόσεων στην οποία θα καταδεικνύεται η πρόοδος προς την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί.

Εργαλεία Υλοποίησής της ΚΑΠ

ΠΥΛΩΝΑΣ Ι – ΑΜΕΣΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ

Όσον αφορά τις άμεσες ενισχύσεις (Πυλώνας Ι) τα εργαλεία υλοποίησής και επίτευξής των στόχων που έχουν τεθεί είναι τα παρακάτω:

Η υλοποίηση τομεακών προγραμμάτων προϋποθέτει την ύπαρξη Συλλογικών Οργανώσεων Παραγωγών. Επαφίεται στους γεωργούς να οργανωθούν σε συλλογικά σχήματα για να μπορέσουν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που παρέχονται.

ΠΥΛΩΝΑΣ ΙΙ – ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Οι Προτεραιότητες της πολιτικής μέσω της ΚΑΠ

Βασικές προτεραιότητες αγροτικής πολιτικής μέσω της νέας ΚΑΠ αποτελούν τα παρακάτω:

1. Αλλαγή στην καταβολή της βασικής ενίσχυσης με την επιλογή της κατάργησης των ιστορικών δικαιωμάτων μέσω της σύγκλισης στο 100% της μοναδιαίας τιμής δικαιώματος ανά αγρονομική Περιφέρεια.

• Με την απόφαση αυτή αίρονται χρόνιες στρεβλώσεις μεταξύ των καλλιεργειών, ενισχύονται οι νέοι γεωργοί, αίρονται διαπεριφερειακές ανισότητες.

2. Εισάγεται η αναδιανεμητική ενίσχυση που έχει σαν στόχο την ενίσχυση των μικρών εκμεταλλεύσεων και την ουσιώδη διαφοροποίηση από την υφιστάμενη κατάσταση όπου το 20% των δικαιούχων της βασικής ενίσχυσης εισπράττει το 80% των πόρων.

3. Ανασχεδιασμός των συνδεδεμένων ενισχύσεων με γνώμονα την ενίσχυση παραγωγικών κατευθύνσεων με αναπτυξιακά και περιβαλλοντικά κριτήρια.

4. Ενίσχυση της προσέλκυσης των νέων γεωργών με σημαντική αύξηση των πόρων που θα διατεθούν προς όφελός τους.

5. Δημιουργία του Agriculture Knowledge Innovation System με ανασχεδιασμό και ενίσχυση και των τριών Πυλώνων του δηλαδή (i) της εκπαίδευσης-κατάρτισης, (ii) της παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών και (iii) την μεταφορά τεχνολογίας και την προώθηση της καινοτομίας.

Ο ρόλος του Στρατηγικού Σχεδίου στο πλαίσιο της Εθνικής Αναπτυξιακής Πολιτικής

Το Στρατηγικό Σχέδιο εξυπηρετεί και εξειδικεύει για τον Πρωτογενή τομέα αλλά και για τις αγροτικές περιοχές της χώρας την Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική για την δημιουργία ενός νέου παραγωγικού οικονομικού υποδείγματος που βασίζεται στην εξωστρέφεια, την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας με σεβασμό στο περιβάλλον, ανθεκτικό στην κλιματική αλλαγή με πιο αποτελεσματικό και ψηφιοποιημένο κράτος, λιγότερο γραφειοκρατικό, με δραστικά μειωμένη παραοικονομία και μείωση των χωρικών ανισοτήτων.

Η ισχυρή αύξηση της παραγωγικότητας – βασική προϋπόθεση για την ουσιαστική σύγκλιση του ελληνικού με το μέσο ευρωπαϊκό εισόδημα – απαιτεί αύξηση του παραγωγικού κεφαλαίου και επομένως νέες επενδύσεις καθώς και ενσωμάτωση καινοτόμων μεθόδων παραγωγής και νέων τεχνολογιών.

Μέσω της νέας ΚΑΠ προγραμματίζεται η διάθεση πόρων ύψους 19,3 δις € για τον μετασχηματισμό στον γεωργικό τομέα.

Το ζητούμενο αυτή τη φορά είναι, να αξιοποιήσουμε τους πόρους της νέας ΚΑΠ αποτελεσματικά, τόσο για την αντιμετώπιση των διαρθρωτικών προβλημάτων και διαχρονικών αδυναμιών του αγροδιατροφικού μας συστήματος, όσο και για την αποφυγή των στρεβλώσεων του παρελθόντος.