Τροποποιείται ο ορισμός των βοσκήσιμων γαιών

Νέα τροπολογία κατατέθηκε στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2020/1828 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25ης Νοεμβρίου 2020 «σχετικά με τις αντιπροσωπευτικές αγωγές για την προστασία των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών και για την κατάργηση της οδηγίας 2009/22/ΕΚ», ενίσχυση της προστασίας των καταναλωτών, ρυθμιστικό πλαίσιο για την παλαίωση οίνων και άλλες επείγουσες διατάξεις για την ενίσχυση της ανάπτυξης» με τις διατάξεις της οποίας ρυθμίζονται διάφορα θέματα αρμοδιότητας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και μεταξύ άλλων προτείνονται τα εξής:

1.α. Παρατείνεται, κατά το οριζόμενο χρονικό διάστημα, η καταληκτική προθεσμία εκπόνησης, υποβολής και έγκρισης των διαχειριστικών σχεδίων των βοσκήσιμων γαιών.

β. Προβλέπεται η επικαιροποίηση των απαραίτητων δικαιολογητικών, για την απόδειξη της νομής ή κατοχής βοσκήσιμων γαιών, όταν επέλθει μεταβολή ή ζητηθεί από την καθ’ ύλην αρμόδια υπηρεσία, κατά τη διεξαγωγή ελέγχου.

2.  Δύνανται, οι αποζημιώσεις των αξιολογητών και των μελών συλλογικών οργάνων που συμμετέχουν στις διαδικασίες αξιολόγησης, ελέγχου, παρακολούθησης και παραλαβής των αιτήσεων στήριξης και των πράξεων που συγχρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2022 και του Στρατηγικού Σχεδίου για την Κοινή Αγροτική Πολιτική 2023-2027, να ανέρχονται μέχρι του ποσού των δύο χιλιάδων τετρακοσίων (2.400) ευρώ [από χίλια διακόσια (1.200) ευρώ] μηνιαία και όχι πέραν των τριών χιλιάδων πεντακοσίων (3.500) ευρώ [από δύο χιλιάδες τετρακόσια (2.400) ευρώ] ετησίως, κατά παρέκκλιση του αρ. 21 του ν. 4354/2015.

3.Λογίζονται νόμιμες, κατά παρέκκλιση κάθε αντίθετης διάταξης, οι αποφάσεις ανάληψης υποχρέωσης που εκδόθηκαν από τον Υπηρεσιακό Γραμματέα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ή τον νόμιμο αναπληρωτή του και αφορούν σε δαπάνες του Ταμείου Γεωργίας και Κτηνοτροφίας των οικονομικών ετών 2019, 2020, 2021 και 2022.

4.Καθίστανται νόμιμες και βαρύνουν τον προϋπολογισμό του Οργανισμού Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛ.Γ.Α.) οικονομικού έτους 2022, δαπάνες ύψους τριάντα δύο εκατομμυρίων πενιακοσίων χιλιάδων (32.500.000) ευρώ, οι οποίες προέκυψαν από πορίσματα ζημιών στο φυτικό και ζωικό κεφάλαιο εντός του έτους 2022 και αφορούν πληρωμές των ασφαλισμένων παραγωγών, οι οποίες καταβλήθηκαν καθ’ υπέρβαση των πιστώσεων του προϋπολογισμού του ΕΛ.Γ.Α.

Αιτιολογική έκθεση
    
Η «ταυτότητα» της αξιολογούμενης ρύθμισης

1. Ποιο ζήτημα αντιμετωπίζει η αξιολογούμενη ρύθμιση;
    

Άρθρο 1: Τροποποιείται ο ορισμός των βοσκήσιμων γαιών και αποσαφηνίζεται ότι αυτές αποτελούν έννοια γένους, εντός της οποίας εντάσσεται, ως υποσύνολο, η έννοια του «μόνιμου βοσκότοπου» που είναι επιλέξιμος για χορήγηση ενίσχυσης.

Άρθρο 2: Δοθέντος ότι έως και σήμερα δεν έχουν εκπονηθεί τα διαχειριστικά σχέδια βόσκησης, παρατείνεται η προθεσμία για την εκπόνηση, υποβολή και έγκρισή τους, έως την 31η Δεκεμβρίου 2024.

Άρθρο 3: Προβλέπεται η επικαιροποίηση των απαραίτητων δικαιολογητικών για την απόδειξη της νομής ή κατοχής βοσκήσιμων γαιών, όποτε επέλθει μεταβολή ή ζητηθεί από την καθ' ύλην αρμόδια υπηρεσία, κατά τη διεξαγωγή ελέγχου.

Άρθρο 4: Αντιμετωπίζεται το ζήτημα της έγκαιρης αξιολόγησης των αιτήσεων στήριξης/επενδυτικών σχεδίων του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014 -2022 (ΠΑΑ) και του Στρατηγικού Σχεδίου Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΣΣ ΚΑΠ) 2023 - 2027, μέσω της αύξησης των μηνιαίων και ετήσιων ορίων των αποζημιώσεων των αξιολογητών και των μελών συλλογικών οργάνων αξιολόγησης, ελέγχου, παρακολούθησης και παραλαβής των ανωτέρω, ώστε να καταστεί δυνατή η ανάληψη μεγαλύτερου αριθμού αιτήσεων ανά αξιολογητή και η συμμετοχή σε περισσότερες συνεδριάσεις συλλογικών οργάνων.

Άρθρο 5: Διευθετούνται ζητήματα σχετικά με την αρμοδιότητα του οργάνου που έχει την εξουσία τελικής υπογραφής για την έκδοση αποφάσεων έγκρισης δέσμευσης πίστωσης και αναθέσεων συμβάσεων για λογαριασμό του Ταμείου Γεωργίας και Κτηνοτροφίας, το οποίο είναι νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου (ν.π.δ.δ.), εποπτευόμενο από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Άρθρο 6: Αντιμετωπίζεται το ζήτημα που δημιουργήθηκε από την καταβολή αποζημιώσεων για ζημιές φυτικού και ζωικού κεφαλαίου έτους 2022 που πραγματοποιήθηκαν καθ' υπέρβαση των πιστώσεων του προϋπολογισμού του Οργανισμού Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛ.Γ.Α.), μέσω της έγκρισης χρήσης των ταμειακών διαθεσίμων του ΕΛ.Γ.Α., από τα έσοδα της ειδικής ασφαλιστικής εισφοράς του έτους 2022.

2. Γιατί αποτελεί πρόβλημα;
    

Άρθρο 1: Για τις ανάγκες του ν. 4351/2015 (Α' 164) και ειδικότερα στο πλαίσιο εκπόνησης διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης, αποτυπώνονται όλες οι εκτάσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για βόσκηση ζώων και αποτελούν τις βοσκήσιμες γαίες. Στην αιτιολογική έκθεση του άρθρου 1 του ν. 4351/2015 αναφέρεται ότι «Μια άλλη έκφραση της έννοιας της βοσκήσιμης γαίας αποτελεί η λέξη βοσκότοπος, η οποία χρησιμοποιείται στα έγγραφα και Κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Όμως, η έννοια της βοσκήσιμης γαίας δεν ταυτίζεται με την έννοια του μόνιμου βοσκοτόπου, καθώς η έννοια του μόνιμου βοσκότοπου αντικατοπτρίζει μόνο τις εκτάσεις που είναι επιλέξιμες για χορήγηση ενίσχυσης κατά τους ενωσιακούς κανόνες.

Άρθρο 2: Δεν καθίσταται δυνατή η ολοκλήρωση της διαδικασίας εκπόνησης, υποβολής και έγκρισης των διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης, εντός της υφιστάμενης προθεσμίας, ήτοι έως την 31η Δεκεμβρίου 2023, καθώς απαιτείται η ολοκλήρωση διαδικασιών, όπως η διεξαγωγή ανοιχτής διαδικασίας μέσω του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικών Δημόσιων Συμβάσεων για την επιλογή αναδόχου για την εκπόνηση της μελέτης των διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης, σύμφωνα με τον ν. 4412/2016 (Α' 147), και η μέτρηση της λιβαδίκής παραγωγής στο πεδίο, προκειμένου να υπολογιστεί η παρούσα βοσκοϊκανότητα, σύμφωνα με την υπ' αρ. 1058/71977/3.7.2017 κοινή απόφαση των Αναπληρωτών Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Αγροτικής Ανάπτυξης και Επενδύσεων (Β' 2331).

Άρθρο 3: Τα δικαιολογητικά που αποδεικνύουν τη νομή ή κατοχή βοσκήσιμων γαιών κατατίθενται άπαξ, γεγονός που συνεπάγεται ελλιπή πληροφόρηση σε περίπτωση μεταβολής των εν λόγω στοιχείων.

Άρθρο 4: Η ρύθμιση είναι αναγκαία για την εφαρμογή ιδίως του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου της νέας ΚΑΠ 2023-2027, καθώς η επιτάχυνση των διαδικασιών αξιολόγησης των αιτήσεων στήριξης επιτυγχάνεται και μέσω της υλοποίησης των σχετικών προγραμμάτων στη βάση ετήσιων στόχων, η μη επίτευξη των οποίων θα οδηγήσει σε απώλειες ενωσιακών πόρων.

Άρθρο 5: Η ενδεχόμενη μη νομιμότητα των εν λόγω αποφάσεων ανάληψης, λόγω αναρμοδιότητας του οργάνου υπογραφής, συνεπάγεται την απόρριψη αυτών ως μη νόμιμων.

Άρθρο 6: Η είσπραξη της ειδικής ασφαλιστικής εισφοράς από τον ΕΛ.Γ.Α. καταβάλλεται ετησίως από τους παραγωγούς, οι οποίοι ασφαλίζουν τις καλλιέργειες φυτικού και ζωικού κεφαλαίου, μέσω της διαδικασίας των ενισχύσεων, τις οποίες πληρώνει ο Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων, στους παραγωγούς. Μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου 2022, ο ΕΛ.Γ.Α. είχε εισπράξει το μεγαλύτερο ποσοστό του συνόλου της οφειλόμενης, από τους ασφαλισμένους αγρότες, ειδικής ασφαλιστικής εισφοράς, ενώ παράλληλα ένας μεγάλος αριθμός πορισμάτων για ζημίες, οι οποίες προκλήθηκαν σε φυτικό ή ζωικό κεφάλαιο, εντός του έτους 2022, είχε ολοκληρωθεί πλήρως και είχε οριστικοποιηθεί η τελική αξία των αποζημιώσεων ανά πόρισμα. Η δαπάνη για τις εν λόγω ζημίες, οι οποίες προκλήθηκαν από ακραία καιρικά φαινόμενα, εντός του έτους 2022, προκαλούσε υπέρβαση των ορίων του προϋπολογισμού του ΕΛ.Γ.Α κατά τριάντα δύο εκατομμύρια πεντακόσιες χιλιάδες (32.500.000) ευρώ. Κατά συνέπεια, η ρύθμιση είναι αναγκαία, προκειμένου να εκπληρωθεί η υποχρέωση του Οργανισμού να εξοφλεί αμέσως τους παραγωγούς.

3. Ποιους φορείς ή πληθυσμιακές ομάδες αφορά;
    
Τους κτηνοτρόφους, τους συμμετέχοντες σε διαδικασίες αξιολόγησης, ελέγχου και παρακολούθησης των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, τον ΕΛ.Γ.Α. και εν γένει τον αγροτικό πληθυσμό.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 1

Ορισμός βοσκήσιμων γαιών - Αντικατάσταση άρθρου 1 ν. 4351/2015

Το άρθρο 1 του ν. 4351/2015 (Α' 164), περί ορισμού των βοσκήσιμων γαιών, αντικαθίσταται ως εξής:

«Άρθρο 1

Ορισμός

1. Για τις ανάγκες του παρόντος, βοσκήσιμες γαίες ορίζονται οι εκτάσεις που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για βόσκηση ζώων, στις οποίες αναπτύσσεται βλάστηση αυτοφυής ή μη αυτοφυής, που προσφέρεται για βοσκή και δύναται να αποτελεί μέρος καθιερωμένων τοπικών πρακτικών. Ο χαρακτήρας και ο προορισμός των βοσκήσιμων γαιών δεν μεταβάλλεται λόγω της χρήσης τους για τη διατροφή των αγροτικών ζώων, η δε διαχείριση και η προστασία τους διέπονται από τις σχετικές για κάθε κατηγορία έκτασης διατάξεις της αγροτικής, δασικής και περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

2. Στις βοσκήσιμες γαίες περιλαμβάνονται οι «μόνιμοι βοσκότοποι», η έννοια των οποίων ορίζεται στο άρθρο 4 του Κανονισμού (ΕΕ) 2021/2115 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 2ας Δεκεμβρίου 2021 «σχετικά με τη θέσπιση κανόνων για τη στήριξη των στρατηγικών σχεδίων που πρέπει να καταρτίζονται από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής (στρατηγικά σχέδια για την ΚΓΠ) και να χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ) καιτο Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και την κατάργηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1305/2013 και (ΕΕ) αριθ. 1307/2013» (L435), στους εκτελεστικούς και κατ' εξουσιοδότηση αυτού κανονισμούς, καθώς και τους μεταγενέστερους κανονισμούς, για τους οποίους χορηγείται ενωσιακή ενίσχυση, εφόσον πληρούνται τα κριτήρια επιλεξιμότητας που καθορίζονται για την εφαρμογή και εκτέλεση τους.».

Άρθρο 2

Παράταση προθεσμίας εκπόνησης, υποβολής και έγκρισης διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης - Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 4 ν. 4351/2015

Η προθεσμία του πρώτου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 4 του ν. 4351/2015 (Α' 164), περί εκπόνησης, υποβολής και έγκρισης των διαχειριστικών σχεδίων των βοσκήσιμων γαιών παρατείνεται, το δεύτερο εδάφιο καταργείται, και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:

«1. Μέχρι τις 31.12.2024 εκπονούνται, υποβάλλονται και εγκρίνονται τα διαχειριστικά σχέδια των βοσκήσιμων γαιών της Χώρας που προβλέπονται στην παρ. 2 του άρθρου 3. Μετά την προθεσμία αυτή δεν επιτρέπεται η ενεργοποίηση δικαιωμάτων ενίσχυσης για την εν λόγω έκταση, χωρίς την ύπαρξη και εφαρμογή εγκεκριμένου διαχειριστικού σχεδίου βόσκησης.».

Άρθρο 3
Επικαιροποίηση δικαιολογητικών νομής ή κατοχής βοσκήσιμων γαιών -Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 6 ν. 4351/2015

Τα δύο τελευταία εδάφια της παρ. 1 του άρθρου 6 του ν. 4351/2015 (Α' 164), περί νομής ή κατοχής βοσκήσιμων γαιών, ενοποιούνται και συμπληρώνονται ως προς την επικαιροποίηση των σχετικών δικαιολογητικών απόδειξης, και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:

«1. Το δικαίωμα βοσκής σε βοσκήσιμες γαίες, μεταξύ των οποίων δημόσια δάση, δασικές εκτάσεις και μη πεδινά χορτολίβαδα των παραγράφων 1, 2, 3 και 5 του άρθρου 3 του ν. 998/1979 (Α'289), όπως ισχύουν, στα οποία η βοσκή δεν έχει απαγορευθεί ή ρυθμιστεί βάσει των κείμενων διατάξεων της δασικής και περιβαλλοντικής νομοθεσίας, παραχωρείται στις οικείες Περιφέρειες, στις οποίες περιέρχονται και οι πρόσοδοι από την εκμίσθωση αυτών. Τα δικαιώματα χρήσης της βοσκής επί των βοσκήσιμων γαιών, στις οποίες επιτρέπεται η βόσκηση, σύμφωνα με τα διαχειριστικά σχέδια βόσκησης που έχουν εγκριθεί, κατανέμονται από τις οικείες Περιφερειακές Ενότητες στους κτηνοτρόφους, με προτεραιότητα εκείνων που έχουν την έδρα της εκμετάλλευσής τους στην περιοχή kol εκείνων που εκτρέφουν αυτόχθονες απειλούμενες με εξαφάνιση φυλές αγροτικών ζώων.

Για το σκοπό αυτόν με απόφαση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων συνιστάται επιτροπή κατανομής των δικαιωμάτων χρήσης της βοσκής εντός της οικείας Περιφερειακής Ενότητας, τα μέλη της οποίας ορίζονται με απόφαση του Περιφερειάρχη. Στους κτηνοτρόφους που κάνουν χρήση ιδιωτικής βοσκήσιμης γαίας, ιδιόκτητη ή ενοικιαζόμενη από ιδιώτες ή Ν.Π.Ι.Δ., κατανέμεται επιπλέον έκταση μόνο για το μέρος του ζωικού κεφαλαίου που δεν καλύπτεται από τις ιδιωτικές εκτάσεις που δηλώνουν. Σε περίπτωση μεταβολής του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των ιδιόκτητων βοσκήσιμων γαιών, για οποιαδήποτε αιτία, ο κτηνοτρόφος έχει την υποχρέωση να δηλώνει και αποδεικνύει τις αντίστοιχες μεταβολές. Σε αντίθετη περίπτωση χάνει τα δικαιώματά του.

Η νομή ή κατοχή των βοσκήσιμων γαιών αποδεικνύεται με τα δικαιολογητικά της υπουργικής απόφασης της περίπτωσης β' του άρθρου 11, τα οποία επικαιροποιούνται όταν επέλθει μεταβολή ή ζητηθεί από την καθ' ύλην αρμόδια υπηρεσία, κατά τη διεξαγωγή ελέγχου.».

Άρθρο 4

Αποζημίωση αξιολογητών και μελών συλλογικών οργάνων που συμμετέχουν σε διαδικασίες αξιολόγησης, ελέγχου, παρακολούθησης και παραλαβής πράξεων που συγχρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014 -2022 και του Στρατηγικού Σχεδίου Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2023 - 2027

Οι αποζημιώσεις των αξιολογητών και των μελών συλλογικών οργάνων που συμμετέχουν σε διαδικασίες αξιολόγησης, ελέγχου, παρακολούθησης και παραλαβής των αιτήσεων στήριξης και των πράξεων που συγχρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2022 και του Στρατηγικού Σχεδίου Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2023-2027, δύνανται να ανέρχονται μέχρι του ποσού των δύο χιλιάδων τετρακοσίων (2.400) ευρώ μηνιαία και σωρευτικά όχι πέραν των τριών χιλιάδων πεντακοσίων (3.500) ευρώ ετησίως, συμπεριλαμβανομένης και της πρόσθετης αμοιβής επίτευξης στόχων, κατά παρέκκλιση του άρθρου 21 του ν. 4354/2015 (Α' 176).

Άρθρο 5

Διευθέτηση δαπανών του Ταμείου Γεωργίας και Κτηνοτροφίας

Οι αποφάσεις ανάληψης υποχρέωσης που εκδόθηκαν από τον Υπηρεσιακό Γραμματέα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ή τον νόμιμο αναπληρωτή του και αφορούν τα οικονομικά έτη 2019, 2020, 2021 και 2022, εντός των εγγεγραμμένων πιστώσεων του Ταμείου Γεωργίας και Κτηνοτροφίας, λογίζονται νόμιμες, κατά παρέκκλιση κάθε αντίθετης διάταξης. Οι δαπάνες των κατ' εκτέλεση ανωτέρω αποφάσεων αναλαμβάνονται, εκκαθαρίζονται και πληρώνονται σε βάρος των οικείων πιστώσεων του προϋπολογισμού εξόδων «Ταμείο Γεωργίας και Κτηνοτροφίας» των οικονομικών ετών 2019, 2020, 2021 και 2022.

Άρθρο 6

Έγκριση χρήσης διαθεσίμων Οργανισμού Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων καθ' υπέρβαση του προϋπολογισμού του έτους 2022

Δαπάνες ύψους τριάντα δύο εκατομμυρίων πεντακοσίων χιλιάδων (32.500.000) ευρώ, οι οποίες προέκυψαν από πορίσματα ζημιών στις καλλιέργειες φυτικού και ζωικού κεφαλαίου, εντός του έτους 2022, που αφορούν πληρωμές των ασφαλισμένων παραγωγών, μετά την εκκαθάριση και την οριστικοποίηση της αξίας των αποζημιώσεων, οι οποίες καταβλήθηκαν καθ' υπέρβαση των πιστώσεων του προϋπολογισμού του Οργανισμού Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛ.Γ.Α.), καθίστανται νόμιμες, βαρύνουν τον προϋπολογισμό του ΕΛ.Γ.Α. του οικονομικού έτους 2022 και καλύπτονται διά πόρων του ΕΛ.Γ.Α., από την είσπραξη της ειδικής ασφαλιστικής εισφοράς του ίδιου έτους.

Αθήνα, 7 Φεβρουάριου 2023