Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιέζει ώστε ορισμένα είδη γονιδιακά επεξεργασμένων φυτών να αντιμετωπίζονται όπως τα συμβατικά παραγόμενα φυτά, σύμφωνα με σχέδιο της επικείμενης πρότασης που διέρρευσε και προκαλεί αντιδράσεις και ανάμεικτα συναισθήματα στους ενδιαφερόμενους φορείς.
Όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το Euractiv.gr η γονιδιακή επεξεργασία περιγράφει διάφορες νέες επιστημονικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται για την τροποποίηση του γονιδιώματος με σκοπό τη γενετική τροποποίηση ορισμένων χαρακτηριστικών στα φυτά, συμπεριλαμβανομένης της ανθεκτικότητας στην ξηρασία και τα παράσιτα. Η πρόταση σχετικά με το αν θα χαλαρώσουν οι κανόνες της ΕΕ για τις νέες αυτές γενετικές τεχνικές αναμένεται στις 7 Ιουλίου.
«Η διαδικασία αδειοδότησης και οι απαιτήσεις εκτίμησης κινδύνου της ισχύουσας νομοθεσίας για τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς (ΓΤΟ) δεν είναι προσαρμοσμένες στην ποικιλία των δυνητικών φυτικών προϊόντων που μπορούν να προκύψουν από τη στοχευμένη μεταλλαξιογένεση και τη «cis» μηχανική, με αποτέλεσμα να είναι δυσανάλογες ή ανεπαρκείς σε ορισμένες περιπτώσεις», αναφέρεται στο προσχέδιο που περιήλθε στην κατοχή της πλατφόρμας τροφίμων και γεωργίας ARC2020, προσθέτοντας ότι «δεν ευνοεί» την ανάπτυξη καινοτόμων, ωφέλιμων προϊόντων.
Αντ’ αυτού, το σχέδιο κειμένου προτείνει δύο μελλοντικές πορείες για τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς. Έτσι, όλα τα γενετικά τροποποιημένα φυτά που θεωρούνται ικανά να «εμφανιστούν με φυσικό τρόπο ή μέσω συμβατικής αναπαραγωγής» θα καταγράφονται ως οι λεγόμενες νέες γονιδιωματικές τεχνικές (ΝΓΤ) της «κατηγορίας 1».
Αυτό σημαίνει ότι θα αντιμετωπίζονται «παρόμοια με τα συμβατικά φυτά» και, ως εκ τούτου, «δεν θα απαιτείται έγκριση, εκτίμηση κινδύνου, ιχνηλασιμότητα και επισήμανση», αναφέρεται στο σχέδιο.
Τα φυτά που δεν εμπίπτουν σε αυτό το πεδίο εφαρμογής θα είναι γνωστά ως ΝΓΤ «κατηγορίας 2» και θα απαιτούν έγκριση με «προσαρμοσμένη» αξιολόγηση για να ληφθούν υπόψη τα διαφορετικά προφίλ κινδύνου τους και να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις ανίχνευσης. Αυτό περιλαμβάνει όλα τα ανθεκτικά στα ζιζανιοκτόνα φυτά.
«Ο συνδυασμός αυτός εξασφαλίζει στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό ότι τα φυτά ΝΓΤ και τα προϊόντα τροφίμων/τροφών τους είναι εξίσου ασφαλή με τα αντίστοιχα συμβατικά φυτά, ενώ δεν συνεπάγεται περιττή κανονιστική επιβάρυνση», αναφέρεται στο σχέδιο.
Πολιτικοποίηση των διοικητικών αποφάσεων
Ωστόσο, οι εκπρόσωποι του ευρωπαϊκού τομέα της φυτικής αναπαραγωγής Euroseeds εξέφρασαν «σοβαρές αμφιβολίες» σχετικά με την πολυπλοκότητα της διαδικασίας που προτείνει η Επιτροπή, όπως σε περίπτωση διαφωνιών με τα κράτη μέλη.
«Αυτό εγκυμονεί τον κίνδυνο μιας νέας πολιτικοποίησης του θέματος σχετικά με το τι πρέπει να είναι μια διοικητική απόφαση, βασισμένη σε σαφή επιστημονικά κριτήρια, και θα έθετε την ΕΕ σε σαφή αναντιστοιχία με τις προσεγγίσεις που ακολουθούνται σε άλλες δικαιοδοσίες, όπως π.χ. στο Ηνωμένο Βασίλειο, και θα αποτελούσε σημαντικό βάρος για τους προγραμματιστές», προειδοποίησε η ένωση.
Εξέφρασαν επίσης ανησυχίες σχετικά με την επιστημονική αιτιολόγηση και τη συνακόλουθη νομική βάση της κύριας ταξινόμησης όλων των ανθεκτικών στα ζιζανιοκτόνα φυτών ΝΓΤ ως προϊόντων της κατηγορίας δύο, ανεξάρτητα από τη γενετική αλλαγή.
Εν τω μεταξύ, η Euroseeds θεωρεί την προτεινόμενη απαγόρευση για τους βιοκαλλιεργητές να χρησιμοποιούν ΝΓΤ συμβατικού τύπου και την υποχρεωτική επισήμανση των ΝΓΤ συμβατικού τύπου σε σακούλες σπόρων ως «παράλογη και μεροληπτική».
Η ιχνηλασιμότητα ένα ακανθώδες ζήτημα
Αντίθετα, ο παγκόσμιος οργανισμός βιολογικών προϊόντων IFOAM δήλωσε ότι θα καλωσόριζε τη σαφή απαγόρευση των ΝΓΤ στη βιολογική παραγωγή, αλλά ζήτησε μια «σωστή βάση» για την προστασία των προϊόντων χωρίς μεταλλαγμένους οργανισμούς και των βιολογικών προϊόντων από τον κίνδυνο μόλυνσης μέσω της υποχρεωτικής ιχνηλασιμότητας «σε όλη την αλυσίδα παραγωγής, καθώς και την σήμανση στις ετικέτες» για τη διευκόλυνση των καταναλωτών.
Για την IFOAM, αυτός είναι «ο μόνος τρόπος για να οραματιστούμε μια πραγματική ‘συνύπαρξη’».
«Θα ήταν λάθος να αντικατασταθεί η ιχνηλασιμότητα, η παρακολούθηση και η επισήμανση των ΓΤΟ με ελάχιστες μόνο απαιτήσεις διαφάνειας σε επίπεδο εκτροφής, καθώς αυτό θα έριχνε το βάρος της διασφάλισης της παραγωγής χωρίς ΓΤΟ πλήρως στους φορείς που δεν επιθυμούν να τα χρησιμοποιήσουν, προειδοποίησε η ένωση.
Παράλληλα, η ένωση θεωρεί ότι η εξαίρεση ορισμένων ΝΓΤ από την αξιολόγηση κινδύνου, την ιχνηλασιμότητα και την επισήμανση αποτελεί «άρνηση της αρχής της προφύλαξης και ένα βήμα προς τα πίσω για τη βιοασφάλεια και την ενημέρωση των καταναλωτών».
«Εάν οι υποστηρικτές των NGT είναι τόσο σίγουροι για την ασφάλεια και τα οφέλη τους, γιατί επιμένουν να αποκρύπτουν τη χρήση τους στην παραγωγή τροφίμων;» διερωτάται η ένωση.
Παρομοίως, ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων Benoit Biteau χαρακτήρισε την εξαίρεση για ορισμένα γενετικά τροποποιημένα φυτά «βαθιά ανησυχητική», προειδοποιώντας ότι αυτό θα έβλεπε τις πολυεθνικές «να κερδίζουν από κάθε άποψη, ενώ οι αγρότες και οι καταναλωτές θα έχαναν».
Εν τω μεταξύ, ο συνάδελφός του, επίσης Πράσινος, Martin Häusling προειδοποίησε ότι αν αυτό το σχέδιο γίνει νόμος, οι καταναλωτές δεν θα έχουν «κανέναν τρόπο να γνωρίζουν αν τρώνε γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα»
«Οι κτηνοτρόφοι, οι αγρότες και οι παραγωγοί τροφίμων θα δυσκολευτούν να αποφύγουν τη μόλυνση από ΓΤΟ, καθώς οι προγραμματιστές ΓΤΟ θα κρατήσουν τις μεθόδους ανίχνευσης για τον εαυτό τους, και η ιχνηλασιμότητα θα πέσει στην ευθύνη των φορέων της αλυσίδας τροφίμων να την οργανώσουν», είπε, προειδοποιώντας ότι αυτό θα «εδραιώσει τον έλεγχο στην παραγωγή των τροφίμων μας».