Στη Μεσσήνη στη νοτιοδυτική Πελοπόννησο, το ελαιοτριβείο του Παναγιώτη Μητσέα σφύζει από δραστηριότητα ένα φθινοπωρινό απόγευμα. Οι ντόπιοι που κουβαλούν σακιά με φρεσκοκομμένες ελιές περιμένουν υπομονετικά να ζυγιστούν, να πλυθούν, να κοπούν σε φέτες και να θρυμματιστούν τα προϊόντα τους. Πρόκειται για μια ευχάριστη σκηνή που επαναλαμβάνεται στην Ελλάδα εδώ και χιλιετίες. Αλλά ο Μητσέας δεν είναι ευτυχισμένος.
"Δεν έχω ξαναδεί τόσο κακή χρονιά στις έξι δεκαετίες δουλειάς μου", λέει ο 78χρονος μυλωνάς. Η παραγωγή είχε μειωθεί κατά περισσότερο από τα δύο τρίτα λόγω του ασυνήθιστα ζεστού καιρού, εξήγησε.
"Τα ελαιόδεντρα δεν ξεκουράστηκαν όπως θα έπρεπε κατά τους χειμερινούς μήνες", είπε, πιάνοντας μερικές ελιές από ένα σακί. "Είναι αφυδατωμένες". Ο αντίκτυπος της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε αυτό το βασικό συστατικό της ελληνικής ζωής από την αρχαιότητα εκτείνεται πολύ πέρα από τη Μεσσήνη. Οι αποδόσεις των καλλιεργειών έχουν μειωθεί σε ολόκληρη την περιοχή της Μεσογείου τα τελευταία δύο χρόνια λόγω των καιρικών συνθηκών, ενώ οι αγρότες στο νησί της Ρόδου επλήγησαν από την καταστροφή περίπου 50.000 ελαιόδεντρων σε δασικές πυρκαγιές κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Οι τιμές χύμα ελαιολάδου -που περιγράφεται από τον Όμηρο ως "υγρός χρυσός"- έχουν εκτοξευθεί ως αποτέλεσμα, διπλασιάζοντας μέσα σε ένα χρόνο σε περίπου 9.000 ευρώ ανά τόνο. Αυτό με τη σειρά του έχει ωθήσει τις τιμές λιανικής και έχει προκαλέσει αύξηση των κλοπών ελιών και ελαιολάδου, καθώς και περιστατικά νοθείας με φθηνότερα προϊόντα.
Όμως η κρίση έχει και μια θετική πλευρά για την Ελλάδα, καθώς η αυξανόμενη αξία του ελαιολάδου της ωθεί τους επιχειρηματίες να το προωθήσουν ως προϊόν πολυτελείας στις ξένες αγορές, αντί να αφήνουν τις πιο γνωστές ισπανικές και ιταλικές μάρκες να επωφελούνται από τις μαζικές αγορές ελληνικού ελαιολάδου υψηλής ποιότητας.
Τα ελαιόδεντρα έχουν βαθιές ρίζες στην ελληνική ιστορία και μυθολογία. Ο θρύλος λέει ότι η Αθήνα ονομάστηκε έτσι επειδή όταν ο Ποσειδώνας και η Αθηνά ανταγωνίζονταν για την εύνοια της πόλης, η προσφορά της θεάς της σοφίας με ένα ελαιόδεντρο για την Ακρόπολη λέγεται ότι θριάμβευσε έναντι της πηγής αλμυρού νερού που προσέφερε ο θεός της θάλασσας.
Η πρόσφατη άνοδος των τιμών, ωστόσο, αρχίζει να διαταράσσει το εμπόριο της ελιάς που είναι κεντρικό στοιχείο της ελληνικής ζωής. Ο Μητσέας δήλωσε ότι το ελαιοτριβείο του διαρρήχθηκε - οι κλέφτες πήραν 100 λίτρα λάδι αξίας εκατοντάδων ευρώ - για πρώτη φορά στην καριέρα του.
Ορισμένοι αγρότες πειραματίστηκαν με ανιχνευτές GPS που κρύβονται σε πλαστικές ελιές για να εντοπίζουν τις κλοπές της σοδειάς τους και τα σούπερ μάρκετ άρχισαν να τοποθετούν αντικλεπτικούς μηχανισμούς στα δοχεία ελαιολάδου σαν να επρόκειτο για μπουκάλια ουίσκι ή ακριβό κρασί.
Μέχρι πέρυσι, οι αρχές δεν διατηρούσαν καν ξεχωριστά στοιχεία για τις κλοπές ελαιολάδου, επειδή ήταν τόσο σπάνιες. "Τώρα, υπάρχουν τρία ή τέσσερα περιστατικά την εβδομάδα", δήλωσε η Κωνσταντίνα Δημογλίδου, εκπρόσωπος της ελληνικής αστυνομίας. "Δεν έχουμε ξαναδεί τέτοια περιστατικά κλοπής στο παρελθόν".
Ο αντίκτυπος του κλίματος και η εκτίναξη των τιμών έχουν, ωστόσο, τουλάχιστον ωθήσει τους Έλληνες να σκεφτούν πώς να αποσπάσουν μεγαλύτερη αξία από μια καλλιέργεια που για καιρό θεωρούνταν δεδομένη - μια ευκαιρία που ενισχύθηκε από τη σχετικά καλή συγκομιδή της Ελλάδας την προηγούμενη περίοδο.
Η Ελλάδα, ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός παγκοσμίως, παραδοσιακά πωλούσε χύμα ελαιόλαδο υψηλής ποιότητας στους μεγαλύτερους ανταγωνιστές της, την Ισπανία και την Ιταλία, οι οποίοι το έβαζαν σε εμπορική ετικέτα και το πωλούσαν στους καταναλωτές του κόσμου.
Και στην πατρίδα τους, οι Έλληνες αποκτούν το μεγαλύτερο μέρος του οικιακού τους ελαιολάδου από μια μη φορολογούμενη άτυπη αγορά αξίας 500 εκατ. ευρώ. Το ζωτικής σημασίας συστατικό της ελληνικής κουζίνας έρχεται συνήθως με ελλιπή ποιοτικό έλεγχο σε μπουκάλια, κουτιά ή πλαστικά δοχεία χωρίς ετικέτα από συγγενείς ή φίλους με ελαιώνα. Τέτοιες πωλήσεις γίνονται πλέον μερικές φορές μέσω πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης.
Ο Εμμανουήλ Γιαννούλης, πρόεδρος της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Ελαιολάδου, δήλωσε ότι μέρος του ελαιολάδου είναι νοθευμένο με άλλα προϊόντα -ένα πρόβλημα που ενδέχεται να επιδεινωθεί με την αύξηση των τιμών- και ότι περισσότερα από τα δύο τρίτα του ελαιολάδου που έχει δειγματοληπτηθεί τυχαία δεν πληρούν τα ελληνικά πρότυπα ποιότητας.
Περίπου το 82% των 300.000 τόνων της τυπικής ετήσιας παραγωγής ελαιολάδου της Ελλάδας είναι παρ' όλα αυτά εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο υψηλής ποιότητας, το οποίο χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό όχι για επώνυμες ελληνικές εξαγωγές, αλλά από Ιταλούς και Ισπανούς παραγωγούς για να προσθέσουν γεύση στο δικό τους λάδι, σύμφωνα με τον Γιώργο Οικονόμου, γενικό διευθυντή της Sevitel, ενός ομίλου εταιρειών ελαιολάδου με έδρα την Αθήνα.
"Ας μην κατηγορήσουμε τους κακούς Ισπανούς και Ιταλούς, αλλά τη δική μας αδυναμία να προσθέσουμε αξία στο ελληνικό ελαιόλαδο και να το πουλήσουμε", είπε.
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις