Π. Κίσσας: Ο αντίκτυπος των δασμών στην ευρωπαική και ελληνική γεωργία - Βιομηχανία τροφίμων

Άρθρο στο Agrocapital του Πέτρου Κίσσα – Επιστήμονα Τροφίμων-Γεωπόνου | Μάνατζερ στην βιομηχανία Τροφίμων στους τομείς της Παραγωγής, Διασφάλισης Ποιότητας, Ελέγχου Ποιότητας & Ανάπτυξης Νέων Προϊόντων.

Η αλλαγή στην προεδρία των ΗΠΑ άλλαξε άρδην την οικονομική τους πολιτική. Οι ΗΠΑ έθεσαν ως κορυφαίο στόχο τη μείωση του δυσθεώρητου εξωτερικού χρέους και του ελλείμματος του εμπορικού τους ισοζυγίου με τους εμπορικούς τους εταίρους, με νέα επαναδιαπραγμάτευση των όρων στο οικονομικό παιχνίδι. Φυσικά, ο αγροδιατροφικός τομέας δεν θα μπορούσε να μείνει εκτός. Οι δασμοί πλέον είναι τα «ζάρια» στη νέα παγκόσμια οικονομική μονόπολη.

Ανακοινώθηκε ότι η ΕΕ, ο στενός εμπορικός και στρατιωτικός σύμμαχος των ΗΠΑ, θα είναι από τους πρώτους εμπορικούς παίκτες που θα τους επιβληθούν δασμοί.

Η ΕΕ είναι σε μεγάλο βαθμό αυτάρκης σε τρόφιμα και γεωργικά προϊόντα, εκτός από τη σόγια (που χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή) και τα τροπικά προϊόντα όπως ο καφές και το κακάο. Τα πλεονάσματα της ευρωπαϊκής παραγωγής βρίσκουν το δρόμο τους σε διάφορες παγκόσμιες αγορές, με σημαντικό μέρος να κατευθύνεται προς τις ΗΠΑ. Οι εξαγωγές τροφίμων και προϊόντων γεωργίας της ΕΕ στις ΗΠΑ ανέρχονται σε 38 δισ. ευρώ, ενώ οι εισαγωγές είναι μόνο 14 δισ. ευρώ. Ως εκ τούτου, από εμπορική άποψη, οι ΗΠΑ φαίνεται να είναι πιο σημαντικές για την ΕΕ από το αντίστροφο. Η ΕΕ εξάγει μια ποικιλία επεξεργασμένων προϊόντων διατροφής, όπως κρασί, γαλακτοκομικά και επεξεργασμένα φρούτα, ενώ εισάγει από αυτές βασικά και ενδιάμεσα προϊόντα, όπως σόγια και δασικά προϊόντα.

Εάν οι ΗΠΑ επιβάλουν δασμούς σε τρόφιμα και γεωργικά προϊόντα προερχόμενα από την ΕΕ, οι εισαγωγείς των ΗΠΑ θα επωμιστούν το κόστος. Αυτό θα κάνει τα προϊόντα της ΕΕ πιο ακριβά και θα ασκήσει πίεση στην ανταγωνιστική θέση των εξαγωγέων της ΕΕ στις ΗΠΑ.

Για να αντιμετωπίσουν τους δασμούς, οι εταιρείες της ΕΕ έχουν πέντε βασικές στρατηγικές επιλογές:

1. Να διατηρήσουν τις τιμές των προϊόντων τους και να μεταθέσουν το βάρος στους εισαγωγείς των ΗΠΑ όταν η ζήτηση είναι ανελαστική ως προς τις τιμές.

2. Να μειώσουν τις τιμές για να παραμείνουν ανταγωνιστικές.

3. Να αποσυρθούν από την αγορά των ΗΠΑ.

4. Να επανασχεδιάσουν την αλυσίδα εφοδιασμού τους για να εξυπηρετούν την αγορά των ΗΠΑ μέσω μιας χώρας που δεν υπόκειται σε δασμούς.

5. Να επενδύσουν στην εγχώρια παραγωγή εντός των ΗΠΑ.

Η επιβολή των δασμών-σοκ στην ΕΕ, που ανακοίνωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, είναι βέβαιο ότι θα πλήξει τόσο την ελληνική οικονομία όσο και τις ελληνικές εξαγωγές. Η αμερικανική αγορά αποτελεί σημαντικό προορισμό για ελληνικά προϊόντα στον τομέα των τροφίμων, όπως τα κρασιά, το ελαιόλαδο, η φέτα, οι ελιές, επώνυμα αρτοσκευάσματα και τυποποιημένα προϊόντα.

Παρά τη θετική αυτή πορεία των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια, αυτές αντιπροσωπεύουν μόλις το 1% του ΑΕΠ της Ελλάδας, γεγονός που υποδηλώνει περιορισμένη οικονομική εξάρτηση από την αμερικανική αγορά. Κατά συνέπεια, η επιβολή των συγκεκριμένων δασμών, αν και αναμένεται να έχει αρνητικές συνέπειες στον εξαγωγικό μας κλάδο, δεν αναμένεται να επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις, παρά μόνο σε πολύ μικρό ποσοστό.

Οι δασμοί που επιβάλλονται σημαίνουν, καταρχάς, ότι ξεκινάει μία μακρά περίοδος διαπραγμάτευσης των ΗΠΑ ξεχωριστά με κάθε κράτος. Πρόκειται για μία μεγάλη αγορά και μια τέτοια απόφαση θα στοιχίσει σε κάθε παραγωγό και σε κάθε κράτος. Επίσης, είναι πολύ πιθανό το ενδεχόμενο μίας νέας φάσης στασιμοπληθωρισμού στη διεθνή οικονομία. Αυτό θα συμβεί για τον εξής λόγο: Αν η εκκίνηση αυτού του εμπορικού ανταγωνισμού οδηγήσει σε αμοιβαίες ανακοινώσεις δασμών και από άλλες χώρες συνολικά σε διεθνές επίπεδο, αυτό σημαίνει ότι οι τιμές θα ανεβούν σε μια περίοδο που η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται ήδη σε ύφεση.

Η επίπτωση στην Ελλάδα δεν θα είναι άμεση, αλλά θα είναι σημαντική, γιατί εμμέσως θα επηρεαστεί η ελληνική οικονομία από την επίπτωση στην ευρωπαϊκή και στην παγκόσμια αγοραστική δύναμη. Ο λόγος είναι ότι η ελληνική οικονομία δεν έχει καταφέρει ακόμα να προσδώσει ποιοτικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στα προϊόντα και τις υπηρεσίες της και έχει διατηρήσει ένα μοντέλο ανταγωνιστικότητας λόγω χαμηλού κόστους. Αυτό που αναμένεται, εάν συνεχιστεί η πολιτική των δασμών, είναι να επηρεάσει κυρίως τις αγορές υπηρεσιών, όπως την τουριστική αγορά, η οποία συνδέεται και με την κατανάλωση τροφίμων, αλλά πολύ περισσότερο την ποσότητα και την ποιότητα των επενδυτικών κεφαλαίων που θα έρθουν στην Ελλάδα, από τα οποία όμως το μεγαλύτερο μέρος δεν κατευθύνεται προς τον αγροδιατροφικό τομέα.