Συνέντευξη του προέδρου της ΠΑΣΕΓΕΣ, ΤΖΑΝΕΤΟΥ ΚΑΡΑΜΙΧΑ στην ΑΝΝΑ ΣΤΕΡΓΙΟΥ (Μέρος Α΄)
Φίλος καρδιάς αλλά κι ορκισμένος εχθρός, ο «ψηλός» Λάκωνας, ο πρόεδρος της ΠΑΣΕΓΕΣ, Τζανέτος Καραμίχας, δεν είναι από τους ανθρώπους, που δημιουργούν γκρίζες ζώνες.
Μοιάζει να προέρχεται από μιαν άλλη εποχή, τότε που ο λόγος είχε έντονα πολιτικά χαρακτηριστικά κι όχι επικοινωνιακά τεχνάσματα και την ίδια στιγμή είναι απόλυτα ξεκάθαρος για το πώς αντιλαμβάνεται το σήμερα κι οραματίζεται το αύριο.
Αρκετοί τον θεωρούν υπόλογο για τα βάσανα των Ελλήνων παραγωγών και για τ’ απίθανα φαγοπότια, που συνέβησαν παλαιότερα στους συνεταιρισμούς κι αμαύρωσαν την εικόνα του κινήματος. Ο ίδιος επιμένει να λέει ότι «όποιος έβαλε το μέλι στο δάχτυλο, να επιληφθεί η Δικαιοσύνη».
Άνθρωποι που τον γνωρίζουν πολλά χρόνια ακόμη και χωρίς να είναι φίλοι του επιμένουν πως «ο Τζανέτος είναι χορτασμένος άνθρωπος», «διαβάζει πολύ και συνέχεια και πληρώνει βαρύ τίμημα, επειδή δεν μπήκε σε καλούπια» ή «δεν έκανε χάρες κι εκπτώσεις», όπως άλλοι ήθελαν, κι ότι από «ανθρώπους που πλήγωσαν το συνεταιριστικό κίνημα ήταν πάντα απομακρυσμένος».
Σε κάθε περίπτωση ο Λάκωνας καίτοι διαθέτει χιούμορ, θεωρείται σκληρός και με τον ίδιο του τον εαυτό. Επιτρέπει στον εαυτό του μικρές απολαύσεις της ζωής, όπως το καλό φαγητό, τα κλασικά πούρα, αν κι αυτήν τη φορά δεν τον είδαμε να τα κρατά ενώ σε παλαιότερες εποχές γλεντούσε, ακούγοντας τη φωνή της Πόλυς Πάνου.
Παραγωγός ελαιολάδου, γνώστης όσο λίγοι της ελληνικής Γεωργίας, των πλεονεκτημάτων και των προβλημάτων της, έχει μακρά θητεία συγκρούσεων με τους εκάστοτε Υπουργούς Γεωργίας, που είναι παροιμιώδεις, και ουκ ολίγες φορές ήρθε σε σφοδρή αντιπαράθεση με το ΠΑΣΟΚ.
Οι καθυστερήσεις σε αλλαγές και τροποποιήσεις στο συνεταιριστικό νομοσχέδιο, πέρα από το θέμα των εισφορών του ΕΛΓΑ, δημιούργησαν κι αλλεπάλληλες εντάσεις με το νυν υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, καθηγητή Θανάση Τσαυτάρη.
Από τους ανθρώπους, που δεν «μασούν» τα λόγιά τους, κοντά στον Ανδρέα Παπανδρέου και την οικογένεια, στήριξε το Γιώργο Παπανδρέου, κατά την εκλογή του αλλά ο συνεταιριστικός νόμος Σκανδαλίδη 4015 στάθηκε αφορμή για να χαλάσουν οι σχέσεις τους. Με τη μνημονιακή πολιτική, που ακολουθήθηκε, φαίνεται ότι αυτός ο κύκλος, με τον ήλιο τον πράσινο, που έχει διαρκέσει σχεδόν μια ολόκληρη ζωή, να κλείνει εδώ.
- Συχνά - πυκνά η ΠΑΣΕΓΕΣ βαφτίζεται ως η αιτία του κακού (κομματισμός, πανωγραψίματα στις επιδοτήσεις) ότι μπλέκεται σε διαγωνισμούς ότι είναι απέναντι από τους αγρότες κι ότι κάποιοι μάλιστα πλούτισαν εις βάρος των παραγωγών αλλά λόγω κομματικής ταυτότητας έμειναν στο απυρόβλητο.
«Το ό,τι βαφτίζεται η ΠΑΣΕΓΕΣ ως η αιτία του κακού αυτό κυρίως οφείλεται στο γεγονός ότι αποκομματικοποιήθηκε πλήρως. Βρέθηκε πάνω από τις κομματικές ταυτότητες κι αυτό δεν αρέσει. Τόσο οι παλαιοί συσχετισμοί, όσο και οι νέοι που φαίνονται να διαμορφώνονται, δεν μπορούν να παρασύρουν ή να επηρεάσουν τι θα γίνει ή δεν θα γίνει στην ΠΑΣΕΓΕΣ. Δεν θα γίνει η ΠΑΣΕΓΕΣ αβανταδόρος κανενός κόμματος. Εδώ είναι η πρώτη πολιτική σύγκρουση. Τα ελληνικά κόμματα ήταν κακομαθημένα κι ήθελαν τις συνδικαλιστικές και τις συνεταιριστικές οργανώσεις, εξαρτημένες.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι, όταν παράγεις έργο, θα συγκρουστείς με μια σειρά από συμφέροντα και πολιτικά και οικονομικά. Όταν π.χ. βάζουμε τις φωνές για τις ελληνοποιήσεις, για τα πιστωτικά τιμολόγια, που χρησιμοποιούν δίκτυα λιανεμπορίου, ότι ανοίγουν την ψαλίδα και πληρώνουν τους παραγωγούς πέραν των δυο μηνών.
Το δίκτυό μας παρά τις απώλειες από πολλές απόψεις παραμένει και το μεγαλύτερο μετά την Εκκλησία και παίρνει προγράμματα και μπαίνει στη διαχείριση των επιδοτήσεων. Από δεκάδες προτάσεις που υπέβαλαν πολλοί φορείς απ΄ όλη την Ευρώπη και το Υπουργείο Γεωργίας για την ενημέρωση των αγροτών εγκρίθηκε η πρόταση της ΠΑΣΕΓΕΣ ανάμεσα σε 15, για τη νέα ΚΑΠ. Αν αυτό σημαίνει κάτι, είναι ότι υπάρχει πίσω η προετοιμασία. Αναδεικνύει όμως και την ανυπαρξία μιας σειράς στελεχών, υπουργών που όχι μόνο δεν παράγουν έργο αλλά παράγουν αρνητικό επιδιδόμενοι μέσω διαρροών κι όχι παλικαρίσια ενάντια στην ΠΑΣΕΓΕΣ».
-Μετά την ανάρτιση στο portal της ΠΑΣΕΓΕΣ, να υποθέσουμε πως μιλάτε για το Μ. Χαρακόπουλο. Τ’ όνομά σας ενεπλάκη σε δημοσίευμα της Real News και στο θέμα της κακοδιαχείρισης σε ό,τι αφορά στο ακίνητο στη Θέρμη Θεσσαλονίκης. Τι ισχύει απ΄ όλα αυτά;
«Υπάρχει απάντηση και για τα δυο ζητήματα στο portal της ΠΑΣΕΓΕΣ, αλλά και για το πρόσφατο δημοσίευμα, πιστεύουμε ότι η εφημερίδα θ΄ αποκαταστήσει την αδικία. Το Υπουργείο Γεωργίας σε παλαιότερες εποχές, πολύ πριν ν΄ αναλάβω εγώ πρόεδρος, έδωσε τη γη στη Θέρμη Θεσσαλονίκης κι εμείς χτίσαμε ως ΠΑΣΕΓΕΣ, κτηριακές δομές για να κάνουμε συνεταιριστικές εκπαιδεύσεις και το κάναμε. Αυτά τα δυο κτήρια υπολειτουργούν σήμερα, διότι δεν υπήρξε χρηματοδότηση της ΠΑΣΕΓΕΣ, το τελευταίο διάστημα, μέσω ΕΛΓΑ, όπως προβλέπεται, παρότι προβλέπεται ειδική συνεταιριστική εκπαίδευση. Έτσι, ενοικιάστηκαν για να στεγαστεί το Διεθνές Πανεπιστήμιο. Τα χρήματα από τα ενοίκια μπαίνουν στο λογαριασμό της ΠΑΣΕΓΕΣ και σε καμία περίπτωση στον δικό μου».
- Οι περισσότερες ενώσεις είχαν ήδη πολλά συσσωρευμένα χρέη από πολλά έτη. Τι γίνεται τώρα που είναι σε φάση εκκαθάρισης;
«Όσες είναι σ΄ εκκαθάριση είναι δεδομένο ότι είναι δρόμος χωρίς γυρισμό. Η δική μας πρόταση είναι να διευκολυνθούν νέα ή και παλαιά συνεταιριστικά σχήματα να κρατήσουν τα παραγωγικά εργαλεία: αποθήκες, σιλό, παρασκευαστήρια. Το πιο σημαντικό είναι όμως είναι για όποιες ενώσεις υπάρχουν δυνατότητες εξυγίανσης να υπάρξει πολιτική αλλά και τραπεζική βούληση για να εξυγιανθούν».
- Το συνεταιριστικό κίνημα περιμένει στο ακουστικό του για αλλαγή νόμου ή τροπολογίες για την εφαρμογή του συνεταιριστικού νόμου 4015. Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Θ.Τσαυτάρης υποσχέθηκε πως θ΄ αλλάξουν όλα αυτά. Τι εικόνα έχετε;
«Η εικόνα που έχω είναι ότι ο κ.Τσαυτάρης αδυνατεί να προωθήσει εκείνες τις τροπολογίες που θα άρουν την αναγκαστικότητα αλλά και μια σειρά από δυσλειτουργίες που δημιουργούν διαλυτικές τάσεις του νόμου 4015, λόγω των αντιδράσεων απ΄ ότι μαθαίνω του κ.Σκανδαλίδη και μιας μικρής ομάδας 2-3 βουλευτών που ενδεχομένως να ταυτίζονται μαζί του. Το ΠΑΣΟΚ όσο σύρεται απ΄τον κ.Σκανδαλίδη για το θέμα του απαράδεκτου νόμου 4015, τον πιο αντισυνεταιριστικό νόμο που υπήρξε ποτέ στην Ελλάδα και την Ευρώπη θα πρέπει να καταλάβει ότι δεν διαφέρει από τα ισλαμικά κόμματα».
- Έχετε περάσει από το προεδρείο της ΓΕΣΑΣΕ αλλά σήμερα το συνδικαλιστικό κίνημα των αγροτών είναι σχεδόν διαλυμένο. Η συνάντηση που είχατε με συνδικαλιστές λένε ότι είναι προς την κατεύθυνση να σταματήσει ο κατήφορος και να ξαναδημιουργηθεί το καινούργιο. Είμαστε σε διαδικασία γέννας;
«Είναι γεγονός ότι πριν από 27 χρόνια πέρασα από το προεδρείο της ΓΕΣΑΣΕ κι αυτό να γραφτεί με μαύρα γράμματα για ν΄αποφύγω τις δυσάρεστες συνέπειες του ελέγχου από τις οργανώσεις! Είναι επίσης γεγονός ότι σήμερα δεν υπάρχει συνδικαλιστικό κίνημα κι οι απανταχού συσπειρώσεις με εξαίρεση Αγροτικές Συλλογικές Πανελλαδικές Συντονιστικές Επιτροπές δεν έχουν καμία νομική υπόσταση. Όχι, μόνο δεν προσφέρουν στην ανάπτυξη του συνδικαλιστικού κινήματος αλλά μόνο σκοπό έχουν την προσωπική προβολή δια ίδιον όφελος.
Το λέω μετά λόγου γνώσεως γιατί μαθαίνω ότι κάποιος που εμφανίζεται ως πρόεδρος των Κτηνοτρόφων είναι δάσκαλος, γιατί κάποιος που εμφανίζεται ως γενικός γραμματέας Συντονιστικής Πανελλαδικής Κίνησης είναι παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας και δεν εννοώ ότι κατέχει αγροτικό αλλά εμπορικό πάρκο. Άλλοι είναι μεταποιητές και σε κάθε περίπτωση αρκετοί απ΄αυτούς δεν είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες. Εμείς σήμερα αυτό που εξετάζουμε ως ΠΑΣΕΓΕΣ γιατί δεν θέλουμε να χάσουμε τη συνεταιριστική μας υπόσταση παρότι σχεδόν όλοι στο Συμβούλιο είμαστε κατά κύριο επάγγελμα αγρότες ποιό θα είναι εκείνο το σπέρμα που θα κυοφορήσει αγροτικό συνδικαλισμό. Το΄χει ανάγκη ο τόπος το' χει ανάγκη κι ο γεωργικός κόσμος περισσότερο κι από το 1974».
- Υπάρχει μια δικομματική κυβέρνηση κι έχουν αμβλυνθεί κάπως οι διαφορές εντός του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Ποιά θεωρείτε τα βασικά σημεία που θα πρέπει να κινηθεί η στρατηγική μας στη νέα ΚΑΠ; Ποιά κοινή γραμμή πρέπει να χαραχτεί εν όψει της νέας ΚΑΠ;
«Η στρατηγική μας εν όψει της εφαρμογής της νέας ΚΑΠ πρέπει να στοχεύει στη διατροφική μας επάρκεια, την αειφορική διαχείριση των πόρων, την ισόρροπη ανάπτυξη με κριτήρια σύγκλισης και συνοχής, τη διατήρηση του παραγωγικού και κοινωνικού ιστού - ιδιαίτερα στις ορεινές, μειονεκτικές και νησιωτικές περιοχές. Οι πολιτικές μας προτεραιότητες πρέπει να επικεντρωθούν στους τομείς και κλάδους, στους οποίους παρουσιάζεται μεγαλύτερο έλλειμμα, στο εμπορικό ισοζύγιο αγροτικών προϊόντων. Η νέα ΚΑΠ πρέπει να διασφαλίζει τη μεγαλύτερη δυνατή εσωτερική σύγκλιση με αναπτυξιακά κριτήρια και η εφαρμογή της σύγκλισης πρέπει να γίνει σταδιακά για ν΄ απορροφηθούν κραδασμοί και να είναι πολιτικά διαχειρίσιμη».
- Έχετε συχνά μιλήσει για γραφειοκρατία στις ΚΑΠ, που είναι αγκαθι γενικότερο στο δημόσιο τομέα και την ίδια στιγμή μπαίνει στο τραπέζι το θέμα της διαθεσιμότητας και των απολύσεων. Πως θα γίνει λιγότερο γραφειοκρατική, όταν οι παθογένειες ήταν παρούσες πριν με καλύτερους μισθούς κι απολαβές και σήμερα το προσωπικό θα είναι μειωμένο κι η δουλειά πολλαπλάσια;
«Πράγματι η ΚΑΠ ήταν και παραμένει γραφειοκρατική. Οι νέες διατάξεις για το "πρασίνισμα", που για πρώτη φορά εισάγονται στη νέα ΚΑΠ θα κάνουν ακόμα πιο πολύπλοκα τα πράγματα. Εν τούτοις υπάρχουν και περιπτώσεις που, αν ως χώρα κινηθούμε σωστά μπορεί να βελτιώσουμε την κατάσταση π.χ. αν αποφασίσουμε ως χώρα να εφαρμόσουμε πολιτική για τους μικρούς παραγωγούς κι οι οποίοι μ΄ ένα εφάπαξ ποσό 500 - 1.250 ευρώ το χρόνο μπορούν να βγουν εκτός συστήματος ΟΣΔΕ ή αν επιλέξουμε ως χώρα ένα απλό στην εφαρμογή του μοντέλο εσωτερικής σύγκλισης π.χ.όλη η χώρα να είναι μια περιφέρεια».
- Με το φόβο των Ιουδαίων το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης τελευταία κοιτάει και την Αλιεία και τις Ιχθυοκαλλιέργειες, αφού χάθηκαν λόγω παλαιότερων δυσλειτουργιών, σημαντικά κονδύλια. Τι πρέπει να γίνει;
«Είναι λυπηρό το γεγονός ότι σε μια περίοδο σοβαρής και παρατεταμένης κρίσης κι επιδείνωσης των συνθηκών στην αγορά εργασίας να μη μπορούμε ν΄αξιοποιήσουμε προς όφελος των ψαράδων και των υδατοκαλλιεργητών το σύνολο των διαθέσιμων κοινοτικών κι εθνικών πόρων ενός μικρού τομεακού Επιχειρησιακού Προγράμματος με δημόσια δαπάνη 274 εκατομμυρίων ευρώ, περίπου.
Επανειλημμένως έχουμε τονίσει τη σημαντική καθυστέρηση στην υλοποίηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας 2007-13, όπου η απορρόφηση είναι προβληματική και φτάνει στο 40% περίπου της δημόσιας δαπάνης του. Διαπιστώνουμε την απουσία στρατηγικής και οράματος για τον τομέα της αλιείας και των υδατοκαλλιεργειών, δεδομένου ότι το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας 2007-13, θα μπορούσε ν΄ αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης των παραγωγικών δραστηριοτήτων του τομέα.
Τονίζω ότι στο πλαίσιο του νέου αναπτυξιακού προγραμματισμού της περιόδου 2014-20 για τον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, άμεσα θα πρέπει να καταρτιστεί ένα νέο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, το οποίο θα συνδέεται με τις αλλαγές που επιφέρει η μεταρρύθμιση της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής κι η εφαρμογή της μαζί με την εφαρμογή της Θαλάσσιας Πολιτικής.
Θεωρώ ότι είναι επιβεβλημένη η χάραξη στρατηγικής για τον τομέα, όπως επίσης η διοικητική αποτελεσματικότητα και ο ενιαίος προγραμματισμός, προκειμένου να διασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα του τομέα.
Η στρατηγική αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει τον ειδικό ρόλο της μικρής παράκτιας αλιείας, θα στηρίζει τη βιώσιμη αλιεία και υδατοκαλλιέργεια, καθώς και τον εξορθολογισμό της εμπορίας των αλιευμάτων.
Επίσης, θα στοχεύει στην υποστήριξη του συνεργατισμού, στην προώθηση δράσεων για την ανταγωνιστικότητα της υδατοκαλλιέργειας, στη στήριξη της εκτατικής μορφής υδατοκαλλιέργειας και τέλος στην ενίσχυση των νέων. Το συγκριτικό πλεονέκτημα του τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας στη χώρα μας είναι το ανθρώπινο δυναμικό και η συμβολή του στη διατροφική επάρκεια».
- Υπάρχει το ζήτημα της εκπαίδευσης, τόσο για τους νέους αγρότες, όσο και για τους νεοεισερχόμενους. Έχετε πει ότι πολλοί αγρότες μπήκαν στο πρόγραμμα Νέων Γεωργών λίγοι έμειναν. Τι πρέπει ν΄ αλλάξει;
«Δεν υπάρχει δομή εκπαίδευσης των αγροτών και σ΄ ό,τι αφορά τις εκπαιδεύσεις του ΕΛΓΟ - "ΔΗΜΗΤΡΑ" παράγουν πενιχρά αποτελέσματα στην κατάρτιση των νέων αγροτών, για να μην πω ότι χρειάζονται δομές και διαφοροποιημένα κίνητρα γι΄ αυτούς που θα τις κάνουν. Χρειάζονται δομές και μιλώ για σχολές, που θα προσφέρουν τουλάχιστον εξάμηνη εκπαίδευση που τα ελάχιστα που θα μάθει ένας νέος αγρότης είναι πως θα κάνει προγραμματισμό, πως θα υπολογίσει το κόστος, τη μεθοδολογία που θ΄ ακολουθεί για να παρακολουθεί τις εξελίξεις για το προϊόν που τον ενδιαφέρει στην παγκόσμια αγορά. Πρέπει επιπλέον να μάθει οικονομικές κλίμακες και μιλώ ευθέως για το συνεταιρίζεσθαι».
- Πως θα βλέπατε το μοντέλο της εκπαίδευσης, ώστε να μη δημιουργούνται οι στρεβλώσεις του παρελθόντος;
«Η επαγγελματική εκπαίδευση στον αγροτικό χώρο αποτελεί προτεραιότητα αλλά και σημαντική επένδυση μιας και σήμερα υπάρχει σημαντικό έλλειμμα πληροφόρησης αλλά κι εκπαίδευσης του αγροτικού πληθυσμού. Κρίνεται απαραίτητο το μοντέλο εκπαίδευσης να διαμορφώνει ένα ανθρώπινο δυναμικό, με ικανότητα άμεσης και σε βάθος αντίληψης των γεγονότων και των εξελίξεων και προσαρμογής σ΄αυτές.
Το Δημόσιο πρέπει να δώσει τα κίνητρα στους θεσμούς των Αγροτών ή ακόμη και σε Διεπαγγελματικές, όπως η ΠΑΣΕΓΕΣ, ο ΣΕΒΕ κ.ά. ν΄ασχοληθούν με το θέμα της εκπαίδευσης. Προς το συμφέρον τους είναι να ενισχύσουν αυτού του είδους την εκπαίδευση και τα πιστωτικά ιδρύματα, που χρηματοδοτούν τον αγροτικό τομέα. Εμείς έχουμε μικρό κλήρο, μικρά μεγέθη, είναι διαρθρωτικό πρόβλημα της ελληνικής Γεωργίας και οι παραγωγοί και οι βιομηχανίες πρέπει να συνενωθούν σε μεγαλύτερα σχήματα.
Το πρόγραμμα σπουδών θα πρέπει να κυριαρχείται από μια δυναμική συνύπαρξη θεωρίας και πράξης και ν΄αποσκοπεί στην ανάπτυξη των γνώσεων και των δεξιοτήτων των εκπαιδευομένων, σε αντικείμενα, όπως η αποτελεσματική διαχείριση της αγροτικής εκμετάλλευσης, η αντίληψη της λειτουργίας της αγοράς και των αναγκών των καταναλωτών, οι ορθές γεωργικές πρακτικές, η διαχείριση του περιβάλλοντος, η κοστολόγηση, οι αρχές του συνεργατισμού και των συλλογικών δράσεων, η εκμάθηση ξένων γλωσσών, ο χειρισμός ηλεκτρονικών υπολογιστών κ.ά.».