Από τα απόνερα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης μέχρι τη μεταπανδημική αναζωπύρωση των γεωπολιτικών εντάσεων, η ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση παραμένει ημιτελής. Η νέα μελέτη που δημοσιοποιήθηκε τον Μάιο του 2025 από την Επιτροπή Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επαναφέρει στο προσκήνιο το πιο βαθύ συστημικό παράδοξο: πώς μια ήπειρος με οικονομικό βάθος και δημοσιονομικές φιλοδοξίες πασχίζει ακόμα να ενοποιήσει τον τραπεζικό της τομέα, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες απολαμβάνουν την υπεροχή μιας λειτουργικής και ενοποιημένης αγοράς κεφαλαίων.
Η ευρωπαϊκή τραπεζική αγορά υπολείπεται σε ανταγωνιστικότητα όχι επειδή της λείπει ρευστότητα ή τεχνογνωσία, αλλά επειδή παραμένει κατακερματισμένη, πολιτικά διστακτική και θεσμικά ατελής. Η μελέτη σημειώνει εμφατικά ότι το τραπεζικό κεφάλαιο στην Ε.Ε. είναι λιγότερο αποτελεσματικά κατανεμημένο από τις ΗΠΑ, και πως οι εθνικές γραμμές άμυνας συνεχίζουν να υπερισχύουν της ευρωπαϊκής ενότητας. Το αποτέλεσμα: οι ευρωπαϊκές τράπεζες υστερούν σε επενδυτική τραπεζική, βιώνουν υπέρμετρο εποπτικό κατακερματισμό και, εν τέλει, λειτουργούν σε μια αγορά χωρίς πραγματική κεντρική ραχοκοκαλιά.
Η κρίση του 2007–2009 απογύμνωσε τον πυρήνα των αδυναμιών. Όπως σημειώνει η ανάλυση, ενώ οι ΗΠΑ απάντησαν με «σκληρή αγάπη» (tough love) και υποχρεωτικές ανακεφαλαιοποιήσεις, η Ε.Ε. προτίμησε τη «ρυθμιστική επιείκεια» (forbearance), αφήνοντας τις εθνικές εποπτικές αρχές να εξυπηρετούν τα συμφέροντα των «τραπεζικών πρωταθλητών» τους. Η ΕΚΤ ανέλαβε την εποπτεία το 2014, αλλά η καθυστερημένη παρέμβαση και η αδυναμία εξισορρόπησης των αντικρουόμενων εθνικών στρατηγικών στέρησαν από την Ε.Ε. μια δεκαετία ευκαιριών.
Αν και οι ευρωπαϊκές τράπεζες διαθέτουν σήμερα καλύτερους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας, η πολυπλοκότητα των κανονισμών, οι διαφορετικές ερμηνείες των μακροπροληπτικών εργαλείων και η έλλειψη ενιαίου μηχανισμού διαχείρισης κρίσεων παραμένουν βαρίδια.
Το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται για το 2026, έτος κατά το οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δεσμευτεί να καταθέσει νέα έκθεση στρατηγικής για τον τραπεζικό τομέα, είναι διττό, θα ολοκληρωθεί επιτέλους η τραπεζική ένωση με κοινό ταμείο ασφάλισης καταθέσεων και ενοποιημένο μηχανισμό διαχείρισης κρίσεων; Και, θα μπορέσει η Ε.Ε. να μετατρέψει τις τράπεζες της από παθητικούς διαχειριστές ρίσκου σε ενεργούς μοχλούς ανάπτυξης;
Η μελέτη προτείνει μια πιο συνεκτική προσέγγιση: ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, ενοποίηση της μακροπροληπτικής εποπτείας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, απλοποίηση της δομής κεφαλαίου (capital stack) χωρίς μείωση των συνολικών απαιτήσεων, και ενίσχυση της διαφάνειας, ώστε το τραπεζικό σύστημα να λειτουργεί ως αληθινός καταλύτης της ενιαίας αγοράς.
Η Ευρώπη καλείται να κάνει μια επιλογή: είτε να συνεχίσει να συγκαλύπτει τις διαφορές της πίσω από φαινομενική νομοθετική σύγκλιση, είτε να θεμελιώσει ένα λειτουργικό, ευέλικτο και ανταγωνιστικό τραπεζικό πλαίσιο, ικανό να στηρίξει τη βιομηχανία, την καινοτομία και –τελικά– την πολιτική της ανεξαρτησία. Το παράθυρο ευκαιρίας παραμένει ανοιχτό, αλλά όχι για πολύ.
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις