Ποιος έσπειρε ψέματα και θέρισε εκατομμύρια;

Για χρόνια, οι αγροτικές επιδοτήσεις στην Ελλάδα έμοιαζαν με ένα δώρο εξ ουρανού, ένα ετήσιο έμβασμα ευρωπαϊκής αγάπης, με το οποίο οι παραγωγοί πλήρωναν σπόρους, λίπασμα, ΔΕΗ, κανένα φραπέ στο καφενείο – και, όταν περίσσευε τίποτα, κανένα φρεσκοβαμμένο αγροτικό. Όμως, σύμφωνα με τη δικογραφία-μαμούθ των 3.000 σελίδων που σχηματίστηκε από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και εστάλη στη Βουλή, ένα κομμάτι αυτών των χρημάτων κατέληγε όχι σε πραγματικά χωράφια, αλλά σε εικονικές καλλιέργειες, μοναστήρια με αγιογραφημένη παραγωγικότητα και, σύμφωνα με τις κακές γλώσσες, ακόμα και σε γραφεία παροχής υπηρεσιών και τραπεζες  με γεωργικό όραμα.

Κι ενώ στην αγορά ο ένας αγρότης ρωτούσε τον άλλο «εσύ πήρες τίποτα;», οι πιο διορατικοί απαντούσαν: «Όχι, αλλά ακούστηκε πως... πήραν αυτοί που ξέρουν». Και «αυτοί που ξέρουν» δεν κρατούσαν τσάπα. Κρατούσαν στυλό. Και υπολογιστικά φύλλα.

Η επίσημη πολιτεία, εν τω μεταξύ, προσπαθεί να προλάβει την επόμενη ευρωπαϊκή κατραπακιά. Καθώς η πίεση από τις Βρυξέλλες εντείνεται, η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει να διασώσει το όποιο κεφάλαιο αξιοπιστίας της παραμένει διαθέσιμο στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες, ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης ανακοίνωσε την απορρόφηση του ΟΠΕΚΕΠΕ από την ΑΑΔΕ, επιχειρώντας να μεταφέρει τον έλεγχο των αγροτικών επιδοτήσεων σε έναν μηχανισμό με ισχυρότερο ιστορικό επιτήρησης και δημοσιονομικής πειθαρχίας. Η επίσημη ρητορική κάνει λόγο για «εξορθολογισμό» και «διαφάνεια», την ώρα που στην αγορά αγροτών και μεσαζόντων επικρατεί σκεπτικισμός για το κατά πόσο η νέα αρχιτεκτονική σηματοδοτεί πράγματι το τέλος των ψευδών δηλώσεων και των επιδοτήσεων με γεωγραφικές συντεταγμένες σε… αμφίβολες τοποθεσίες. Ο κ. Χατζηδάκης υπογράμμισε τη βούληση της κυβέρνησης να διακόψει κάθε αθέμιτη πρακτική στην καταβολή ενισχύσεων, δηλώνοντας ότι αποτελεί προτεραιότητα η ταχεία ψήφιση των σχετικών ρυθμίσεων από τη Βουλή. Από την πλευρά της, η Κομισιόν, μέσω του αρμόδιου επιτρόπου κ. Χάνσεν, φέρεται να εξέφρασε ικανοποίηση για το ελληνικό σχέδιο μεταρρύθμισης, διαμηνύοντας ωστόσο ότι η αποδοχή του πλαισίου δεν σηματοδοτεί χαλάρωση των αυστηρών όρων συμμόρφωσης που έχει ήδη απαιτήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Στο διαβιβαστικό της δικογραφίας, η αναφορά της εισαγγελέως Πόπης Παπανδρέου φέρεται να έχει προκαλέσει εκνευρισμό στο κυβερνών κόμμα, καθώς περιέχει σαφείς αιχμές για εμπλοκή προσώπων που είχαν θεσμικές θέσεις-κλειδιά. Η υπόθεση εξελίσσεται σε πολιτική εξίσωση υψηλής δυσκολίας, ενώ στο προσκήνιο βρίσκεται και το ενδεχόμενο για προανακριτική επιτροπή, με το ΠΑΣΟΚ να κρατά το δάχτυλο στη σκανδάλη, περιμένοντας την πλήρη ανάγνωση του υλικού.

Όσο για τους αγρότες, τους πραγματικούς καλλιεργητές, εκείνους που έτρεξαν, πόνεσαν, πάγωσαν και ίδρωσαν για να καλλιεργήσουν, βλέπουν για ακόμη μια φορά το έργο να παίζεται χωρίς αυτούς. Πίστεψαν πως πήραν λεφτά. Αλλά τα λεφτά πήγαν… σε άλλες ρίζες. Σε ρίζες που δεν μπλέκονται με χώμα, αλλά με διοικητικά συμβούλια, συμβολαιογραφικά έγγραφα και υπολογισμούς που δεν σηκώνουν λάσπη.

Το τραγικά ειρωνικό είναι πως αυτοί που σήμερα παρακολουθούν τις εξελίξεις με απορία, είναι οι ίδιοι που κάποτε έλεγαν «σιγά μην το βρουν» ή «έτσι γινόταν πάντα». Και τώρα, σε μια σπάνια στιγμή αυτογνωσίας, συνειδητοποιούν πως το “πάντα” τελείωσε. Όχι επειδή άλλαξαν οι νοοτροπίες, αλλά επειδή κάποιοι στην Ευρώπη άρχισαν να διαβάζουν Excel. Στα ελληνικά.

Σε αυτή τη νέα εποχή, η παραγωγή διαφάνειας είναι πιο κρίσιμη από την παραγωγή βαμβακιού. Και η ανάκτηση αξιοπιστίας, πιο δύσκολη από την ανάκτηση επιλέξιμων εκτάσεων.

Αν κάτι έμεινε από αυτό το σκάνδαλο, είναι η πικρή διαπίστωση ότι το μόνο που δεν καλλιεργήθηκε σωστά, ήταν η εμπιστοσύνη. Και το μόνο που θερίστηκε ήταν η αφέλεια. Οι επιδοτήσεις –τουλάχιστον για κάποιους– ήταν καρποί χωρίς ρίζες. Και τώρα ήρθε η ώρα του λογαριασμού.