Οι δαπάνες της Ευρώπης για τη γεωργία θα υποστούν περικοπές σε σύγκριση με την τρέχουσα προγραμματική περίοδο, σύμφωνα με τη νέα πρόταση για τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιμένει ότι οι αγρότες θα συνεχίσουν να λαμβάνουν το ίδιο ποσό «στις τσέπες τους».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε έναν προϋπολογισμό-ρεκόρ ύψους 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ —τον μεγαλύτερο στην ιστορία της— σηματοδοτώντας σημαντικές αλλαγές και περικοπές στη χρηματοδότηση της γεωργίας της ΕΕ σε σύγκριση με την τρέχουσα περίοδο 2021-2027.
Η πρόταση επιβεβαίωσε προηγούμενες αναφορές ότι οι γεωργικές επιδοτήσεις και τα ταμεία περιφερειακής ανάπτυξης θα συγχωνευθούν σε ένα ενιαίο μεγα-ταμείο αξίας 865 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Στο πλαίσιο αυτού του νέου ενιαίου ταμείου, η Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) είναι προστατευμένη —δηλαδή ένα σταθερό ποσό προστατεύεται από την ανακατανομή— για γεωργικές δαπάνες συνολικού ύψους 300 δισεκατομμυρίων ευρώ, που προορίζονται κυρίως για τη στήριξη του εισοδήματος των αγροτών.
Ο όρος «επιδότηση εισοδήματος» δεν αναφέρεται πλέον αποκλειστικά στις άμεσες ενισχύσεις, οι οποίες παραδοσιακά αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος της ΚΓΠ, αλλά περιλαμβάνει επίσης συγχρηματοδοτούμενες πρωτοβουλίες που προηγουμένως αποτελούσαν μέρος της αγροτικής ανάπτυξης και τώρα καταργούνται σταδιακά στο πλαίσιο της νέας δομής.
Αυτή η γραμμή δαπανών ύψους 300 δισεκατομμυρίων ευρώ περιλαμβάνει επίσης ένα δίχτυ ασφαλείας ύψους 6,3 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο αντιμετωπίζεται ξεχωριστά από την επιδότηση εισοδήματος, καθώς η στήριξη των αγροτών σε εξαιρετικές, ακραίες καταστάσεις δεν πρέπει να χρηματοδοτείται με την εκτροπή κονδυλίων που προορίζονται για άλλους αγρότες. Το δίχτυ ασφαλείας διπλασιάζει το γεωργικό αποθεματικό που δημιουργήθηκε το 2021 για τη διαχείριση των διακυμάνσεων της αγοράς, αυξάνοντάς το από 450 εκατομμύρια ευρώ σε 900 εκατομμύρια ευρώ σε επτά χρόνια.
Πρόσθετες γεωργικές επενδύσεις, αν και δεν είναι βέβαιες, θα μπορούσαν να προέλθουν από άλλους τομείς πολιτικής στο πλαίσιο του ενιαίου ταμείου, όπως τα περιφερειακά ταμεία, καθώς και από το άλλο ευρωπαϊκό ταμείο ανταγωνιστικότητας (για παράδειγμα, στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη»).
Αυτό σημαίνει περισσότερα ή λιγότερα χρήματα για τους αγρότες;
Η άμεση σύγκριση με τον προηγούμενο προϋπολογισμό είναι δύσκολη λόγω της διαφορετικής συνολικής δομής, γεγονός που η Επιτροπή έχει χρησιμοποιήσει για να αποκρούσει τις κριτικές.
Η Πρόεδρος της Επιτροπής, Ursula von der Leyen, ισχυρίστηκε μάλιστα ότι «η γεωργία θα ενισχυθεί», ενώ ο Επίτροπος Γεωργίας της ΕΕ, Christophe Hansen, επεσήμανε ότι «τα χρήματα που πηγαίνουν απευθείας στους αγρότες δεν μειώνονται καθόλου».
Ωστόσο, μια πιο προσεκτική ματιά στα νούμερα παρουσιάζει μια διαφορετική εικόνα.
Στον προϋπολογισμό 2021-2027, η ΚΓΠ έλαβε 386,6 δισεκατομμύρια ευρώ (με 270 δισεκατομμύρια ευρώ ειδικά για άμεσες ενισχύσεις στους αγρότες). Το συνολικό αυτό ποσό είναι σημαντικά μικρότερο από τα 300 δισεκατομμύρια ευρώ που έχουν «διατεθεί» για τη γεωργία στο ενιαίο ταμείο.
Διάφοροι εμπειρογνώμονες σε θέματα γεωργικής πολιτικής με τους οποίους ήρθε σε επαφή το Euronews εκτιμούν ότι, μετά την προσαρμογή για τον πληθωρισμό, η νέα πρόταση αντιπροσωπεύει μείωση κατά 20% έως 30% σε πραγματικούς όρους των γεωργικών δαπανών της ΕΕ.
«Σε ονομαστικούς όρους, τα χρήματα είναι λιγότερα, αλλά ελπίζουμε ότι, χάρη στις συνέργειες με άλλους τομείς πολιτικής, η συνολική στήριξη θα παραμείνει παρόμοια», παραδέχτηκε ένας αξιωματούχος της ΕΕ στο περιθώριο της παρουσίασης.
Μείωση του μεριδίου της γεωργίας
Συμβολικά, οι προτεινόμενες αλλαγές υπογραμμίζουν τη φθίνουσα σημασία της γεωργίας στον προϋπολογισμό της ΕΕ.
Ενώ ο συνολικός μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ αυξάνεται από 1,21 τρισεκατομμύρια ευρώ σε 1,816 τρισεκατομμύρια ευρώ (εξαιρουμένων των αποπληρωμών δανείων COVID-19), το μερίδιο της ΚΓΠ μειώνεται από 32,2% σε μόλις 16,5%.
Τώρα αποτελεί μόνο το 35% του νέου ενιαίου ταμείου, το οποίο ανέρχεται σε λιγότερο από το ήμισυ του συνολικού προϋπολογισμού.
Η τάση αυτή συνάδει με μια μακροπρόθεσμη μεταβολή: τη δεκαετία του 1980, η ΚΓΠ αντιπροσώπευε περισσότερο από το 70 % του προϋπολογισμού της ΕΕ.
Οι προτεινόμενες αλλαγές αντικατοπτρίζουν την αλλαγή προτεραιοτήτων της Επιτροπής, με την κ. φον ντερ Λάιεν να επιλέγει να μειώσει τις δαπάνες σε τομείς όπως η γεωργία και η συνοχή υπέρ νέων πρωτοβουλιών όπως η άμυνα και η ανταγωνιστικότητα.
Αντιδράσεις και διαμαρτυρίες
Το σχέδιο προϋπολογισμού προκάλεσε άμεση αντίδραση.
Σχεδόν όλοι οι ευρωβουλευτές που συμμετείχαν σε μια έντονη ανταλλαγή απόψεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τον Επίτροπο Χάνσεν επέκριναν την πρόταση.
«Διπλασιάζετε το ΠΔΠ, αλλά εμείς έχουμε μια μείωση 25% στην ΚΓΠ. Μην προσπαθείτε να μας το πουλήσετε ως επιτυχία», σχολίασε ο ευρωβουλευτής Χέρμπερτ Ντόρφμαν, ο οποίος προέρχεται από το ίδιο κόμμα με τον Χάνσεν και την φον ντερ Λάιεν, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ).
Έξω από τις αίθουσες των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, οι αγρότες διοργάνωσαν μια συμβολική διαμαρτυρία με την ονομασία «Μαύρη Τετάρτη της Ευρωπαϊκής Γεωργίας».
Σε μια σκληρή δήλωση, η αγροτική οργάνωση Copa-Cogeca κατηγόρησε την Επιτροπή ότι καταργεί τον «κοινό» χαρακτήρα της ΚΓΠ μέσω «κρυφών περικοπών στον προϋπολογισμό» και «πλήρους επαναεθνικοποίησης», που καλύπτονται με το πρόσχημα της «διοικητικής απλούστευσης».
Σε μια προσπάθεια να κατευνάσει τις μελλοντικές ανησυχίες των ευρωπαίων νομοθέτων και να αποφύγει περαιτέρω αναταραχές των αγροτών, η Επιτροπή εισήγαγε διάφορα νέα μέτρα που είχαν προηγουμένως ζητηθεί από τον τομέα.
Ένας νέος μηχανισμός προσαρμογής στον πληθωρισμό θα επιτρέπει την αναθεώρηση των ποσών των επιδοτήσεων εάν ο πληθωρισμός πέσει κάτω από 1 % ή αυξηθεί πάνω από 3 %, με στόχο την προστασία των αγροτών από την αστάθεια των τιμών.
Μεταβατικές πληρωμές ύψους έως 200.000 ευρώ θα διατεθούν σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις που υιοθετούν φιλόδοξα σχέδια μετασχηματισμού, συμβάλλοντας στην απομάκρυνση του κινδύνου από την καινοτομία στον τομέα.
Ενώ η Επιτροπή ελπίζει ότι αυτές οι προσαρμογές θα μετριάσουν τη δυσαρέσκεια, η συζήτηση για το μέλλον της ευρωπαϊκής γεωργίας, καθώς και για τη θέση της στις εξελισσόμενες προτεραιότητες της ΕΕ, αναμένεται να ενταθεί στις συνομιλίες που θα διαρκέσουν αρκετούς μήνες πριν από την επίσημη έγκριση του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού.
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις