Η Ευρώπη περιορίζει τα κονδύλια κρίσης για την Ελλάδα;

Οι νέες ευρωπαϊκές τροπολογίες φέρνουν αλλαγές στη χρηματοδότηση, στους κανόνες και στους ελέγχους της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Τι σημαίνουν στην πράξη για τους Έλληνες αγρότες και πόσο μικραίνει το διαθέσιμο δίχτυ στήριξης.

Μια σειρά από φαινομενικά τεχνικές αλλαγές στην Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΓΠ), γνωστές ως Τροπολογίες 71–75, ανοίγουν νέα συζήτηση για το πώς θα στηρίζονται οι αγρότες σε περιόδους κρίσης. Πίσω από τη γραφειοκρατική γλώσσα των εγγράφων, βρίσκεται μια ουσιαστική μεταβολή που αφορά άμεσα την Ελλάδα: τη μείωση των διαθέσιμων κονδυλίων στήριξης κατά 97,94 εκατομμύρια ευρώ, εφόσον εγκριθεί η Τροπολογία 75.

Η τροπολογία αυτή διαγράφει τον Πίνακα 2 του Παραρτήματος XV του Κανονισμού (ΕΕ) 2021/2115, όπου προβλέπονταν συμπληρωματικές ενισχύσεις κρίσης για τους γεωργούς. Για την Ελλάδα, αυτό το ποσό ανερχόταν σε 97.944.546 ευρώ ετησίως, πέρα από το βασικό «μαξιλάρι» των 73.458.409 ευρώ. Με τη διαγραφή του πίνακα, η χώρα χάνει τη δυνατότητα να διαθέτει αυτά τα επιπλέον κονδύλια για στήριξη σε περιόδους έκτακτων αναγκών.

Με απλά λόγια, αν περάσει η πρόταση, η Ελλάδα θα έχει μόνο ένα οικονομικό εργαλείο για να στηρίζει τους παραγωγούς σε περιπτώσεις καιρικών ζημιών, πτώσης τιμών ή κρίσεων στην αγορά. Η απώλεια του δεύτερου «μαξιλαριού» θα περιορίσει τη δυνατότητα ταχείας αντίδρασης του κράτους και θα κάνει δυσκολότερη την κάλυψη των απωλειών σε κλάδους όπως το ελαιόλαδο, το βαμβάκι, η κτηνοτροφία ή τα οπωροκηπευτικά.

Η αλλαγή αυτή έρχεται σε μια στιγμή που οι αγρότες σε όλη την Ευρώπη αντιμετωπίζουν αυξανόμενο κόστος παραγωγής, πιεσμένες τιμές και ακραία καιρικά φαινόμενα. Για τη χώρα μας, όπου η παραγωγή βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε οικογενειακές εκμεταλλεύσεις, τέτοια “μαξιλάρια” κρίσης αποτελούν γραμμή ζωής.

Οι νέοι δείκτες και η προσπάθεια “διαφάνειας” Στην ίδια δέσμη αλλαγών, η Τροπολογία 71 εισάγει δύο νέους δείκτες, O.9α και O.9β, που αφορούν τις ενισχύσεις κρίσης στις άμεσες ενισχύσεις και στην αγροτική ανάπτυξη. Με αυτούς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει να παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο πόσοι αγρότες λαμβάνουν στήριξη και σε ποιο βαθμό. Η ιδέα είναι να υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια και καλύτερη αποτύπωση της αποτελεσματικότητας των μέτρων. Όμως, όπως σημειώνουν γεωτεχνικοί κύκλοι, το πρόβλημα δεν είναι η παρακολούθηση, αλλά τα ίδια τα διαθέσιμα κονδύλια. Οι δείκτες από μόνοι τους δεν αρκούν αν λείπουν τα εργαλεία για να δοθεί η ενίσχυση.

Λιγότεροι κανόνες, λιγότερες εγγυήσεις Οι Τροπολογίες 73 και 74 αφαιρούν δύο περιβαλλοντικά πρότυπα (ΚΓΠΚ 5 και ΚΓΠΚ 9) που θεωρούνταν υποχρεωτικά στο πλαίσιο της αιρεσιμότητας. Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι έτσι μειώνεται η γραφειοκρατία και διευκολύνεται η συμμόρφωση των αγροτών. Στην πράξη, αυτό σημαίνει λιγότερους ελέγχους και πιο απλή διαδικασία πληρωμών, ειδικά για τους μικρούς παραγωγούς. Ωστόσο, αρκετοί ειδικοί επισημαίνουν ότι η χαλάρωση των κανόνων μπορεί να αποδυναμώσει τη βάση προστασίας για το έδαφος και το νερό – δύο κρίσιμους παράγοντες για την ελληνική γεωργία που ήδη πιέζονται από ξηρασία και υφαλμύρωση.