Οι ευρωπαϊκές πιστοποιήσεις θα μπορούσαν να βοηθήσουν την ΕΕ να επιτύχει τις περιβαλλοντικές της φιλοδοξίες, όπως έδειξε πρόσφατη μελέτη, αν και τα ευρήματα δημιούργησαν ερωτήματα στους ευρωβουλευτές που εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με τους ελέγχους ποιότητας και τις επιπτώσεις στους αγρότες.
Πρόσφατη μελέτη που παρουσιάστηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την Τετάρτη (31 Αυγούστου) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι πιστοποιήσεις ποιότητας προϊόντων ή οι πιστοποιήσεις ορθών γεωργικών πρακτικών – όπως η ετικέτα Haute Valeur Environnementale (HVE), η ετικέτα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) ή η ετικέτα Bas-Carbone – θα ήταν ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων της ΕΕ.
Η μελέτη εξέτασε τις 198 πιστοποιήσεις που υπάρχουν σήμερα στην ΕΕ και στις κυριότερες τρίτες χώρες.
Μετά τη συγκέντρωση των διαφόρων ετικετών και την ταξινόμηση ανά θέμα και τομέα δράσης, οι εμπειρογνώμονες αξιολόγησαν τη συμβολή τους στους στόχους βιωσιμότητας της ΕΕ, όπως αυτοί ορίζονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και ειδικότερα στη Στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο Πιάτο».
Κατ’ αρχάς σημείωσαν την ανομοιογένεια των πιστοποιήσεων. Ενώ συνολικά οι πιστοποιήσεις συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις που ορίζει ο ευρωπαϊκός κανονισμός, «δεν ανταποκρίνονται στους στόχους στον ίδιο βαθμό».
Ορισμένες από αυτές, όπως η IP Sigill (Σουηδία), η Leaf (Αγγλία), η Naturland (Γερμανία) και η Equalitas (Ιταλία) επιδεικνύουν «ένα ευρύ φάσμα δεσμεύσεων» και είναι πιθανό να συμβάλλουν «άμεσα ή σε μεγάλο βαθμό σε όλους σχεδόν τους στόχους βιωσιμότητας της ΕΕ».
Ορισμένες άλλες ανταποκρίνονται πιο συγκεκριμένα σε έναν, δύο ή τρεις στόχους, όπως η διαχείριση των πόρων, η προστασία του περιβάλλοντος και η υγεία και η καλή διαβίωση των ζώων. Άλλες πάλι επικεντρώνονται ειδικά σε έναν μόνο στόχο, για παράδειγμα, την καλή διαβίωση των ζώων (Beter Leven στην Ολλανδία και η πρωτοβουλία Tierwohl στη Γερμανία) ή το κλίμα (Label bas-carbone στη Γαλλία).
Οι περιβαλλοντικοί στόχοι της ΚΑΠ
Σύμφωνα με τη μελέτη, «ένα σημαντικό ποσοστό» αυτών των πιστοποιήσεων σέβεται τους περιβαλλοντικούς στόχους της νέας κοινής αγροτικής πολιτικής (ΚΑΠ), και ιδίως εκείνους που σχετίζονται με τις ορθές γεωργικές πρακτικές (HVE, IP Sigill, Leaf).
Ωστόσο, οι εμπειρογνώμονες σημειώνουν ότι οι πρακτικές ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με τις πιστοποιήσεις και γενικά καλύπτουν λιγότερο από το ένα τέταρτο των 22 πιθανών γεωργικών πρακτικών που απαριθμεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις οποίες θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τα οικολογικά συστήματα – συστήματα πληρωμών που ανταμείβουν τους γεωργούς για την τήρηση γεωργικών πρακτικών που είναι επωφελείς για το περιβάλλον.
Ορισμένα από αυτά καλύπτουν περισσότερο από το ένα τρίτο αυτών των καλών πρακτικών, στην περίπτωση των Naturland (68%), IP Sigill (50%), Beter Leven (41%) και HVE (36%).
Με βάση αυτή την ανάλυση, οι συγγραφείς, ως εκ τούτου, ενθάρρυναν τη χρήση των συστημάτων πιστοποίησης στα εθνικά στρατηγικά σχέδια των κρατών μελών και τάχθηκαν υπέρ της ευρύτερης χρήσης αυτού του εργαλείου που θα οδηγήσει στην «υιοθέτηση ή διατήρηση των γεωργικών πρακτικών που ζητούνται από τα οικολογικά συστήματα και τα μέτρα για το γεωργικό περιβάλλον-κλίμα (AECM)».
Έλεγχοι
Οι ευρωβουλευτές χαιρέτισαν σε μεγάλο βαθμό τη μελέτη στη σύνοδο, αλλά αρκετοί έθεσαν ερωτήματα – συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο ο ιδιωτικός τομέας χειρίζεται αυτές τις πιστοποιήσεις.
Μεταξύ των 198 πιστοποιήσεων, μόνο το ένα τρίτο εκδίδεται από δημόσιους, εθνικούς ή υπερεθνικούς φορείς. Η Ισπανίδα βουλευτής Clara Aguilera García αναφέρθηκε στον «κίνδυνο να καταλήξουμε σε μάρκετινγκ για την εταιρεία, χωρίς καμία χρησιμότητα για τον καταναλωτή».
Ο Tanguy Chever, ένας από τους τρεις συγγραφείς της μελέτης, απάντησε: «Οι ιδιωτικές ετικέτες δεν είναι μόνο μάρκετινγκ και διαφήμιση. Είναι δυνατόν οι ετικέτες να διαχειρίζονται από επαγγελματικές οργανώσεις. Και μερικές φορές μπορούν να προχωρήσουν περισσότερο από τους κανόνες για τη βιολογική γεωργία, όταν οι δημόσιες αρχές δεν είναι πρόθυμες να το κάνουν».
«Ο έλεγχος αυτών των ετικετών πρέπει να είναι εγγυημένος. Αλλά πώς; Από ποιον;» ρώτησε ο Ιταλός ευρωβουλευτής Herbert Dorfmann. Η Γερμανίδα ευρωβουλευτής Ulrike Müller πρότεινε ότι το πρώτο βήμα θα πρέπει να είναι ο προσδιορισμός των συστημάτων πιστοποίησης που χρησιμοποιούνται συχνότερα και των πιο υποσχόμενων για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων της ΕΕ.
«Οι έλεγχοι απαιτούν χρηματοδότηση, και αν πρέπει να γίνουν επιπλέον από την Επιτροπή, έχω πρόβλημα με αυτό», δήλωσε η εισηγήτρια και επικεφαλής διαπραγματευτής της μεταρρύθμισης της ΚΑΠ για την πτυχή της χρηματοδότησης, της διοίκησης και του ελέγχου.
Ενώ οι ετικέτες και άλλες πιστοποιήσεις ποιότητας διαχειρίζονται και ελέγχονται σε εθνικό επίπεδο – το Εθνικό Ινστιτούτο για την Καταγωγή και την Ποιότητα (INAO) και η Εθνική Επιτροπή για την Περιβαλλοντική Πιστοποίηση (CNCE) στη Γαλλία – οι ιδιωτικές πιστοποιήσεις δεν είναι.
Για να αποφευχθεί ο κίνδυνος του greenwashing από τις εταιρείες, οι συγγραφείς επιμένουν στην ανάγκη ειδικής αξιολόγησης των απαιτήσεων και της εφαρμογής αυτών των πιστοποιήσεων.
Προστιθέμενη αξία
Οι εμπειρογνώμονες διατυπώνουν ορισμένες προτάσεις για τη σύνδεση των πιστοποιήσεων με τα εργαλεία της ΚΑΠ: να ζητείται η συμβολή σε έναν τουλάχιστον περιβαλλοντικό ή κλιματικό στόχο της ΚΓΠ, να υπάρχουν υποχρεωτικές απαιτήσεις «σαφούς προστιθέμενης αξίας» ή να δημιουργηθεί ένα σύστημα ελέγχου της ΕΕ.
Ο Ολλανδός ευρωβουλευτής Bert-Jan Ruissen υπογράμμισε την «προστιθέμενη αξία» αυτών των πιστοποιήσεων για τους ίδιους τους αγρότες. «Αυτές οι πρωτοβουλίες δείχνουν το αίσθημα ευθύνης τους. Ο αγρότης λαμβάνει μια ανταμοιβή για τις προσπάθειές του».
Ωστόσο, επιμένει στην ανάγκη να αυξηθούν αυτά τα οφέλη. «Οι αγρότες πρέπει να πληρούν πολλές απαιτήσεις και η οικονομική ανταμοιβή μερικές φορές λείπει», δήλωσε.
Πρόκειται για ένα πολύπλοκο ζήτημα, απάντησε ο Chever.. «Έχουμε δει μια προστιθέμενη αξία, ιδίως για συγκεκριμένες απαιτήσεις, όπως οι γεωγραφικές ενδείξεις ή η βιολογική [γεωργία]. Υπάρχουν ευκαιρίες, αυξάνεται το εισόδημα. Αλλά όταν οι ετικέτες είναι ευρύτερες, η προστιθέμενη αξία είναι μικρότερη ή και μηδενική, όλα εξαρτώνται από την πρόσβαση στην αγορά».
Πηγή: euractiv.gr