Ο χειρότερος εχθρός των ωκεανών

Οι ωκεανοί καλύπτουν τα τρία τέταρτα της επιφάνειας της Γης, περιέχουν το 97% του παγκόσμιου νερού, αντιπροσωπεύουν το 99% του ζωτικού χώρου στον πλανήτη κατ' όγκο και αποτελούν σημαντική πηγή για τρόφιμα και φάρμακα. Σε μεγάλο βαθμό αποτελούν την κύρια πηγή πρωτεΐνης για περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Επιπλέον, παράγουν τουλάχιστον το 50% του οξυγόνου του πλανήτη, ενώ απορροφούν περίπου το 30% του διοξειδίου του άνθρακα που παράγεται από τον άνθρωπο, ρυθμίζοντας τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης.

Ωστόσο, με το 90% των πληθυσμών των μεγάλων ψαριών να έχουν εξαντληθεί και το 50% των κοραλλιογενών υφάλων να έχουν καταστραφεί, τα ανθρώπινα όντα παίρνουν περισσότερα από τους ωκεανούς από όσα μπορούν να αναπληρωθούν. Η θαλάσσια βιοποικιλότητα δέχεται επίθεση από την υπεραλίευση, την υπερεκμετάλλευση και την οξίνιση των ωκεανών. Πάνω από το ένα τρίτο των ιχθυαποθεμάτων συλλέγονται σε μη βιώσιμα επίπεδα. Και τα παράκτια ύδατα μολύνονται με χημικά, πλαστικά και ανθρώπινα απόβλητα.
 

Πράγματι, υπάρχει ένα άλλο «έγκλημα» που διαπράττεται ως συνέπεια της αδυσώπητης επιχειρηματικής εμμονής του ανθρώπου να κερδίζει όλο και περισσότερα χρήματα. Πρόκειται για την παράνομη, λαθραία και άναρχη αλιεία, μια πρακτική που απειλεί τη θαλάσσια βιοποικιλότητα, τα μέσα διαβίωσης, επιδεινώνει τη φτώχεια και ενισχύει την επισιτιστική ανασφάλεια.

Τέτοιες παράνομες δραστηριότητες ευθύνονται για την απώλεια 11-26 εκατομμυρίων τόνων ψαριών κάθε χρόνο, η οποία εκτιμάται ότι έχει οικονομική αξία 10-23 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Εάν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση -και όλα δείχνουν ότι θα συνεχιστεί- θα υπάρχουν περισσότεροι τόνοι πλαστικού παρά ψάρια μέχρι το 2050, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Ταμείο Άγριας Ζωής.

Επιπλέον, υπάρχουν ζητήματα θαλάσσιων υπολειμμάτων και θαλάσσιων απορριμμάτων που εμπλέκονται στη λαθραία αλιεία, τα οποία δεν σχετίζονται μόνο με το θαλάσσιο περιβάλλον αλλά και με την ασφαλή ναυσιπλοΐα, εξηγεί ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (IMO).

Σχολιάζοντας την εξαιρετική σημασία τους για τον άνθρωπο, ο επικεφαλής των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, προειδοποίησε με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας των Ωκεανών την περασμένη εβδομάδα (8 Ιουνίου) ότι «πρέπει να είμαστε ο καλύτερος φίλος των ωκεανών. Αλλά αυτή τη στιγμή, η ανθρωπότητα είναι ο χειρότερος εχθρός τους». Ο Γκουτέρες αποκάλεσε τους ωκεανούς «το θεμέλιο της ζωής», καθώς παρέχουν τον «αέρα που αναπνέουμε και την τροφή που τρώμε», ενώ ρυθμίζουν το κλίμα και τον καιρό.

Πλαστική ρύπανση

Τα απόβλητα αποδεκατίζουν τα θαλάσσια οικοσυστήματα σκοτώνοντας περισσότερα από ένα εκατομμύριο ζώα τον χρόνο. Περιβαλλοντικές οργανώσεις, όπως η Greenpeace, αναφέρουν ότι το πλωτό πλαστικό αντιπροσωπεύει μόνο το 15% του συνόλου, ενώ το 85% παραμένει κρυμμένο κάτω από το νερό - σε βάθη έως και 11.000 μέτρα, ή ακόμα και παγιδευμένο στον πάγο της Αρκτικής.

Η θαλάσσια ρύπανση αντιπροσωπεύει τουλάχιστον το 85% των θαλάσσιων απορριμμάτων και τα πλαστικά απορρίμματα είναι ο κύριος ρύπος, αναφέρει το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (UNEP). Κάθε λεπτό, ένα απορριμματοφόρο με πλαστικό πετιέται στις θάλασσές μας. Αν δεν γίνει κάτι γι' αυτό, μέχρι το 2040, προβλέπεται να ρέει στους ωκεανούς ετησίως το ισοδύναμο 50 κιλών πλαστικού ανά μέτρο ακτογραμμής παγκοσμίως, σύμφωνα με τον παγκόσμιο κορυφαίο περιβαλλοντικό οργανισμό.

Ενας άλλος σημαντικός οργανισμός, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης (UNCCD), έχει επίσης επικεντρωθεί στους κινδύνους της πλαστικής ρύπανσης για τα εδάφη και τις καλλιέργειες του κόσμου. Αναφέρει ότι οι ιδιότητες που κάνουν το πλαστικό χρήσιμο είναι και εκείνες που το καθιστούν επικίνδυνο: «σχεδιασμένα για να ξεγελάσουν την ίδια τη φύση, τα περισσότερα πλαστικά είναι πολύ ανθεκτικά στη βιοαποικοδόμηση σε ένα σημαντικό χρονικό πλαίσιο».

Η Σύμβαση αναφέρει περαιτέρω ότι οι τρέχουσες προσπάθειες του κόσμου για την ανακύκλωση πλαστικών ήταν μέχρι στιγμής αναποτελεσματικές. Μόνο το 9% του πλαστικού ανακυκλώνεται παγκοσμίως και μεγάλο μέρος του είτε πετιέται είτε δεν μπορεί να υποστεί επεξεργασία για ανακύκλωση.

«Το ένα τρίτο όλων των πλαστικών απορριμμάτων καταλήγει στο έδαφος ή στο γλυκό νερό, θέτοντας σε κίνδυνο τα τρόφιμά μας, τα ζώα μας και την υγεία του εδάφους. Αόρατα στο μάτι, τα μικροπλαστικά παραμένουν στο περιβάλλον, στην τροφική αλυσίδα και στο σώμα μας».

Το έδαφος είναι το θεμέλιο των γεωργικών μας συστημάτων που υποστηρίζουν σχεδόν όλες τις καλλιέργειες που παράγουν τρόφιμα: περίπου το 95% της τροφής μας προέρχεται από το έδαφος, εξηγεί το UNCCD. «Το γόνιμο έδαφος που παράγει τρόφιμα είναι ένας πεπερασμένος πόρος και η πλαστική ρύπανση μπορεί να έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία του εδάφους, τη βιοποικιλότητα και την παραγωγικότητα, τα οποία είναι απαραίτητα για την επισιτιστική ασφάλεια».

Και μιλώντας για την επισιτιστική ασφάλεια, αξίζει να αναφερθεί ότι «κάθε μέρα, περίπου 1,6 εκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αρρωσταίνουν από την κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων, γεγονός που σκοτώνει 420.000 ανθρώπους κάθε χρόνο», όπως αναφέρουν δύο υπηρεσίες του ΟΗΕ με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Ασφάλειας Τροφίμων (7 Ιουνίου).

Τόσο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) όσο και ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) έχουν στην πραγματικότητα αναφέρει ότι «πάνω από 200 ασθένειες προκαλούνται από την κατανάλωση τροφίμων μολυσμένων με βακτήρια, ιούς, παράσιτα ή χημικές ουσίες όπως τα βαρέα μέταλλα».

Πηγή: efsyn *Με πληροφορίες από το ειδησεογραφικό πρακτορείο Inter Press Service.