Οι συζητήσεις και η χάραξη πολιτικής για τη γεωργία και τα τρόφιμα είναι παραδοσιακά συναισθηματικά φορτισμένες και συχνά ιδιαίτερα πολωμένες. Όμως, η χρονιά του 2023 ήταν πρωτόγνωρη ως προς τις δυσκολίες και τα εμπόδια που συνάντησε ο τομέας της αγροδιατροφικής πολιτικής της ΕΕ.
Με φόντο τις Ευρωεκλογές του 2024 (καθώς και κάποιες εθνικές εκλογικές αναμετρήσεις αθ’όλη τη διάρκεια του έτους), το δράμα γύρω από τις εισαγωγές γεωργικών προϊόντων από την εμπόλεμη Ουκρανία και την μάχη για την πράσινη ατζέντα της ΕΕ, καταφράγηκαν υψηλές εντάσεις και η διαδικασία χάραξης πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ έγινε όλο και πιο δύσκολη.
Ας ανατρέξουμε λοιπόν σε μερικά από τα βασικά γεγονότα και τις εξελίξεις της χρονιάς μαζί με τη συντνακτική ομάδα αγροδιατροφής του Euractiv.
Η στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» πέφτει στο κενό
Κατά κάποιον τρόπο, η πολιτική της ΕΕ για τη γεωργία και τα τρόφιμα το 2023 είχε να κάνει λιγότερο με το τι συνέβη και περισσότερο με το τι δεν συνέβη, καθώς πολλοί νόμοι και μεταρρυθμίσεις που υποτίθεται ότι θα αποτελούσαν βασικά μέρη της εμβληματικής στρατηγικής «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» έπεσαν στο κενό ή κόλλησαν σε διάφορα στάδια της πολιτικής διαδικασίας.
Εν τω μεταξύ, οι προτάσεις που κατάφεραν να περάσουν στο στάδιο της πρότασης, όπως ο κανονισμός για τα φυτοφάρμακα SUR και η πρόταση για την απελευθέρωση των νέων γονιδιωματικών τεχνικών (NGTs), συνάντησαν εμπόδια στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή στο Συμβούλιο των Υπουργών των εθνικών κυβερνήσεων, ενώ οι συζητήσεις στον αγροτικό τομέα ήταν όλο και πιο πολωμένες ενόψει των εκλογών της ΕΕ του επόμενου έτους.
Παρά το γεγονός ότι και οι δύο φάκελοι βρίσκονται ακόμα επισήμως στο τραπέζι, δεν είναι σαφές αν τελικά θα ολοκληρωθούν πριν από το τέλος της θητείας του ΕΚ. Συγκεκριμένα, η τύχη της SUR είναι εντελώς στον αέρα μετά την ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο που μπλόκαρε όχι μόνο τον φάκελο αλλά και περαιτέρω συνομιλίες σχετικά με αυτόν.
Εν τω μεταξύ, πολλά στοιχεία που η Επιτροπή προέβλεπε αρχικά ως μέρος της στρατηγικής «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» παραμένουν συνολικά «μη προτεινόμενα», αφού η Κομισιόν απέφυγε τελικά να καταθέσει τον πολυαναμενόμενο νόμο για τα βιώσιμα συστήματα τροφίμων.
Ανταλλαγή με την Ουκρανία
Φυσικά, ο εν εξελίξει πόλεμος στην Ουκρανία εξακολουθεί να επιβαρύνει τον γεωργικό τομέα του Κιέβου, με τις συνολικές απώλειες μέχρι το τέλος του 2022 να ανέρχονται ήδη σε περισσότερα από 40 δισεκατομμύρια δολάρια (36,9 δισεκατομμύρια ευρώ). Παράλληλα όμως, οι εντάσεις αυξάνονται και στις Βρυξέλλες σχετικά με τις στρεβλώσεις της αγοράς που προκαλούνται από την αύξηση των ουκρανικών εξαγωγών.
Η απόφαση της ΕΕ να απελευθερώσει το εμπόριο με το Κίεβο τον Ιούνιο του 2022 οδήγησε σε μαζική εισροή ουκρανικών αγροτικών προϊόντων στην αγορά της ΕΕ που πίεσε τις τιμές προς τα κάτω, προκαλώντας ανησυχίες, ιδίως στις χώρες της πρώτης γραμμής – την Ουγγαρία, τη Βουλγαρία, την Πολωνία, τη Σλοβακία και τη Ρουμανία.
Ως αποτέλεσμα, απαγορεύτηκαν προσωρινά οι εισαγωγές ουκρανικών σιτηρών και ελαιούχων σπόρων στην ΕΕ τον Μάιο. Αφού όμως, η Επιτροπή αποφάσισε να μην παρατείνει το εν λόγω μέτρο μετά τη λήξη του, η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Σλοβακία επέβαλαν μονομερώς εθνικές απαγορεύσεις που εξακολουθούν να ισχύουν – μια κίνηση που πιθανότατα να παραβιάζει τη νομοθεσία της ΕΕ, με το εμπόριο να αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα της ΕΕ.
Μετα τα σιτηρά, σειρά είχαν και προσφάτως τα πουλερικά, τα αυγά και τη ζάχαρη. Η Επιτροπή επιμένει ότι το εμπόριο διεξάγεται ομαλά, αλλά αναγνώρισε επίσης «κάποιο κίνδυνο» ότι οι εισαγωγές αυτές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πτώση των τιμών και να απειλήσουν την τοπική παραγωγή.
Άλλη μια ΚΑΠ, άλλη μια αναθεώρηση της ΚΑΠ
Παρόλο που η νέα αναθεωρημένη ΚΑΠ τέθηκε σε ισχύ μόλις τον Ιανουάριο του 2023, η συζήτηση για την επόμενη πολιτική των ευρωπαϊκών γεωργικών ενισχύσεων βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, μόλις τρία χρόνια πριν από την αναμενόμενη πρόταση της Επιτροπής, με το νέο πρόγραμμα να ξεκινά το 2028 (ΚΑΠ 2028-2034).
Πολλά ερωτήματα τέθηκαν επίσης μετά την απόφαση έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων από την ΕΕ για την ένταξη της Ουκρανίας – με ορισμένους να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τον αντίκτυπο που θα έχει η ύπαρξη μιας παγκόσμιας αγροτικής δύναμης όπως η Ουκρανία ως αποδέκτη των γεωργικών επιδοτήσεων της ΕΕ.
Ο επίτροπος Γεωργίας της ΕΕ, Janusz Wojciechowski, έχει ήδη υποβάλει ιδέες για την προσαρμογή της πιθανής προσχώρησης του Κιέβου. Για τον Επίτροπο Wojciechowski, ο καθορισμός ανώτατου ορίου στις πληρωμές της ΚΑΠ θα ήταν ο τρόπος για να αντιμετωπιστεί η συγκέντρωση γης και το γεγονός ότι η μέση ουκρανική εκμετάλλευση είναι ακόμη μεγαλύτερη από εκείνες της ΕΕ.
Αντίθετα, πολλοί στη Γερμανία έχουν επανειλημμένα ζητήσει μια εκτεταμένη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ, καταργώντας σταδιακά τις άνευ όρων, βάσει της έκτασης, άμεσες ενισχύσεις υπέρ οικονομικών ανταμοιβών για την παροχή δημόσιων υπηρεσιών, όπως η προστασία του κλίματος και της βιοποικιλότητας.
Αναστάτωση για την ασφάλεια των τροφίμων
Η ασφάλεια των τροφίμων συνέχισε να αποτελεί ένα από τα μείζονα θέματα της αγροτικής ατζέντας της ΕΕ.
Τον Μάρτιο, μια μελέτη σχετικά με τις εισαγωγές μελιού στην ΕΕ προκάλεσε αίσθηση όταν διαπιστώθηκε ότι σχεδόν το ήμισυ του μελιού που εισήχθη στο μπλοκ ήταν πλαστό και νοθευμένο με προσθήκη σιροπιού. Στο πλαίσιο της αναθεώρησης των λεγόμενων «οδηγιών της ΕΕ για το πρωινό», το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε πρόσφατα αυστηρότερους κανόνες για την επισήμανση του μελιού, προκειμένου να καταπολεμηθεί η απάτη.
Εν τω μεταξύ, τον Μάρτιο σημειώθηκε μια αναστάτωση για την ασφάλεια των τροφίμων, όταν η οργανισμός της ΕΕ για την ασφάλεια των τροφίμων EFSA διαπίστωσε ότι 10 ουσίες νιτροζαμίνης, που βρίσκονται σε πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα, είναι καρκινογόνες. Ο οργανισμός κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα σημερινά επίπεδα έκθεσης αποτελούν «ανησυχία για την υγεία» για όλες τις ηλικίες.
Αναμέτρηση με τη γλυφοσάτη
Το 2023 ήταν επίσης η χρονιά κατά την οποία συζητήθηκε πολύ η ανανέωση χρήσης της γλυφοσάτης, με την Επιτροπή να αποφασίζει την εκ νέου έγκρισή της για άλλα δέκα χρόνια λόγω της ευρείας χρήσης της.
Η εκτελεστική απόφαση από την πλευρά της Κομισιόν ήρθε αφού τα κράτη μέλη δεν κατάφεραν να βρουν την απαραίτητη πλειοψηφία υπέρ ή κατά της επανέγκρισης, αφήνοντας έτσι το θέμα στην Επιτροπή.
Η Επιτροπή στήριξε την απόφασή της να παρατείνει την έγκριση στις αξιολογήσεις της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) και του Ευρωπαϊκόύ Οργανισμού Χημικών Προϊόντων (ECHA), οι οποίοι δεν εξέφρασαν «σοβαρές» ανησυχίες έναντι της χρήσης του φυτοπροστατευτικού αυτού προϊόντος.
Ωστόσο, υπήρχαν και έντονα αντίθετες απόψεις, ιδίως από ορισμένους υπουργούς, οι οποίοι επισήμαναν τα κενά δεδομένων που εντόπισε η EFSA και υποστήριξαν ότι οι δυνητικοί κίνδυνοι από τη συνέχιση της χρήσης του εν λόγω προϊόντος για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον είναι πολύ υψηλοί.
Πηγή: Euractiv.gr
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις