Γράφει ο Νίκος Θυμάκης, γεωπόνος
Δεν είναι λίγες οι φορές που είτε στον κήπο μας είτε σε οργανωμένο οπωρώνα, βλέπουμε την άνοιξη ή το καλοκαίρι, εντελώς ξαφνικά, να ξεραίνεται μεμονωμένα ένα κλαδί σ' ένα δένδρο, ή κάποια κλαδιά σε κάποια δένδρα περιστασιακά, ή ακόμη και ολόκληρα δενδρύλλια. Όταν το δούμε αυτό, είναι αργά! Αυτά τα κλαδιά πρέπει ν' απομακρυνθούν αμέσως! Το βήμα πριν τον καρκίνο, μπορεί να προληφθεί με τη δική μας φροντίδα και αφοσίωση στην εργασία μας με τα δένδρα μας.
Τι είναι το «βακτηριακό έλκος» ;
Το «καρκίνωμα» προκύπτει από τη διείσδυση και την εξάπλωση του μύκητα Cytospora leucostoma. Πρόκειται για το βακτηριακό έλκος των καρποφόρων και των λαχανικών από το Pseudomonas syringae. Είναι προσβολή από βακτήρια που κυκλοφορούν παντού και μεταδίδονται εύκολα με εργαλεία, ρούχα και φυτά. Στη συνέχεια, προσβάλλει:
-Καρποφόρα (και καλλωπιστικά) δένδρα: Βερικοκιά, Ροδακινιά, Νεκταρινιά, Δαμασκηνιά, Κερασιά, Μηλιά, Αχλαδιά (από τα καλλωπιστικά κυρίως ο Προύνος).
-Λαχανικά: τομάτα και πιπεριά (κυρίως).
Δεν πρέπει να συγχέουμε το βακτηριακό έλκος-καρκίνωμα της πικροδάφνης και της ελιάς μ'αυτό που αναφέρουμε εδώ. Εκείνο προέρχεται από το βακτήριο Pseudomonas savastanoi, κάνει εξογκώματα και οφείλεται εκτός των άλλων σε ακατάστατα και υπερβολικά ποτίσματα… Οι χειρισμοί είναι περίπου ίδιοι αλλά αναφέρονται σε άλλη περίοδο του έτους.
Αιτίες διάδοσης
Η υψηλή σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας σε συνδυασμό με απότομες αλλαγές της θερμοκρασίας στα τέλη του καλοκαιριού και τις αρχές του φθινοπώρου, είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας που εντείνει την εξάπλωση του προβλήματος.
Η διάδοση γίνεται με:
* Εργαλεία κηπουρικής και κυρίως ψαλίδια κλαδεμάτων
* Ξύλινους πασσάλους υποστήριξης
* Φυτικά υπολείμματα που δεν απομακρύνθηκαν εγκαίρως
Η «κερκόπορτα» για να εισβάλουν τα βακτήρια και να προσβάλλουν τελικά τα δένδρα , είναι οι τομές κλαδεμάτων στις οποίες δεν υπήρξε περαιτέρω φροντίδα, δηλαδή, δεν μπήκε επουλωτικό (πάστα κλαδέματος από μαστίχα, θειοχαλκίνη, κερί, κλπ). Επίσης, τυχόν πληγές σε κλαδιά που έσπασαν από τον άνεμο ή από άλλους χειρισμούς καθώς και οπές που έμειναν από παλιά κλαδέματα ή ξυλοφάγα έντομα και δεν έγινε κάποια από τις απαιτούμενες ενέργειες που προαναφέραμε μετά, είναι σημεία από τα οποία μπορεί να ξεκινήσει η εμφάνιση της προσβολής.
Ειδικά στα δένδρα, οι ανοιγμένες πληγές, οι μικρές οπές και οι επιφάνειες τομών κλαδέματος που δεν τις περάσαμε με επουλωτικό μέσο, με τις πρώτες παγωνιές, λόγω του υδάτινου σοκ (διαστολή – συστολή των κυττάρων), ανοίγουν και γίνονται πύλη για τα βακτήρια (ως επιφάνειες) αλλά και άλλους εχθρούς (κυρίως μύκητες) οι οποίοι δημιουργούν ακόμη
μεγαλύτερα και δυσεπίλυτα προβλήματα.
Στα καρποφόρα δένδρα, το πρόβλημα παρουσιάζεται νωρίς το χειμώνα, με σταδιακό αποχρωματισμό σημείων μικρών βλαστών ή κλαδιών ,που από πράσινα γίνονται καφέ. Ειδικά το χειμώνα, πολλές φορές το έλκος προχωρά και ξεραίνονται και τα «μάτια».
Την άνοιξη, ολοκληρώνεται η εμφάνιση του προβλήματος και είναι πιά αργά: τα μεταχρωματισμένα τμήματα των βλαστών και κλαδιών , αρχικά περιβάλλονται από επουλωτικό ιστό, κάτι που αποτελεί αντίδραση του δένδρου. Επίσης, το πρόβλημα εντείνεται από την είσοδο κι εγκατάσταση μυκήτων, ιδιαίτερα του είδους Cytospora leucostoma. Αυτή η προσβολή
είναι πολύ χαρακτηριστική: μαστιχώδες έκκριμα – καρκίνωμα σε μορφή δακρύων, σε διάφορα σημεία του κορμού, σαν να «έσκασε» το ξύλο…
Όλα αυτά οδηγούν σε: Ολική ξήρανση κλαδιών, ολική νέκρωση "ματιών" και ισχύουν για δένδρα ηλικίας άνω των 8 ετών και σε καθολική νέκρωση, αν αναφερόμαστε σε δενδρύλλια 2-5 ετών. Περισσότερο κινδυνεύουν ροδακινιές που είναι φυτεμένες σε αμμώδη- προσχωματικά εδάφη, ηλικίας άνω των 7 ετών.