«Βρέχει» λεφτά με τη νέα ΚΑΠ – Δες αν δικαιούσαι 50.000 ευρώ

Αναθεωρημένο πλαίσιο ενισχύσεων και αποζημιώσεων απελευθερώνει ρευστότητα, μειώνει τη γραφειοκρατία και ενισχύει στοχευμένα τις μικρές εκμεταλλεύσεις, τους νέους αγρότες και τη βιολογική γεωργία

Σε μια κίνηση που επαναπροσδιορίζει τη σχέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τον αγροτικό τομέα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχωρά στην παρουσίαση ενός πακέτου μεταρρυθμίσεων που συνιστά ένα άτυπο «Αγροτικό New Deal». Με αιχμή του δόρατος την απλοποίηση των διαδικασιών, την αύξηση της ρευστότητας και την αναπροσαρμογή των ενισχύσεων προς τις ευάλωτες κατηγορίες, το νέο πλαίσιο έρχεται να αναχαιτίσει τη διογκούμενη δυσαρέσκεια των παραγωγών και να αναβαθμίσει τη γεωργία σε εργαλείο στρατηγικής ανθεκτικότητας.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις, αυξάνεται στα 300.000 ευρώ το επιλέξιμο κεφάλαιο κίνησης για τα χρηματοδοτικά εργαλεία, ενώ επιτρέπεται πλέον η χρηματοδότηση του ΦΠΑ, ένα διαχρονικό αίτημα των αγροτικών επιχειρήσεων. Παράλληλα, διπλασιάζεται στα 2.500 ευρώ το ανώτατο ποσό άμεσων ενισχύσεων που μπορεί να λάβει ένας μικροκαλλιεργητής, με πλήρη απαλλαγή από τις πράσινες υποχρεώσεις της αιρεσιμότητας και δυνατότητα συμμετοχής στα οικολογικά σχήματα, διευρύνοντας το πλαίσιο ενισχύσεων χωρίς περιβαλλοντικό κόφτη.

Οι νέοι αγρότες αποκτούν πρόσβαση σε επενδυτικές δαπάνες συμμόρφωσης με τα ευρωπαϊκά πρότυπα μέσω του ΠΑΑ, μια πρόβλεψη που επιβραβεύει την είσοδο στον πρωτογενή τομέα με όρους επαγγελματισμού και βιωσιμότητας. Την ίδια στιγμή, η βιολογική γεωργία ενισχύεται με πρόσθετες εξαιρέσεις από πράσινες δεσμεύσεις, αναγνωρίζοντας τον ρόλο της στην οικολογική μετάβαση, ενώ επανακαθορίζονται και οι βάσεις των πληρωμών στα αγροπεριβαλλοντικά μέτρα: πλέον, επιτρέπονται αποζημιώσεις ανά Μονάδα Ζωικού Κεφαλαίου ή ανά κυψέλη, διορθώνοντας τη μονοδιάστατη εξάρτηση από την έκταση, ιδίως στα βιολογικά βοσκοτόπια.

Ιδιαίτερης σημασίας είναι η πρόβλεψη για δημιουργία ειδικού μέτρου αποζημιώσεων σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών. Τα κράτη-μέλη αποκτούν τη δυνατότητα να ενεργοποιήσουν κονδύλια έως και 2% του προϋπολογισμού της ΚΑΠ – για την Ελλάδα αυτό μεταφράζεται σε 270 εκατομμύρια ευρώ – με στοχευμένη στήριξη προς συγκεκριμένες καλλιέργειες, περιοχές ή ομάδες παραγωγών, όπως οι νεοεισερχόμενοι. Πρόκειται για μια θεσμική τομή στη διαχείριση αγροτικού ρίσκου, που ενισχύει την προληπτική πολιτική έναντι της γραφειοκρατικής καθυστέρησης.

Η Επιτροπή, σε μια προσπάθεια περαιτέρω μείωσης του διοικητικού βάρους, προτείνει οι επιτόπιοι έλεγχοι να περιοριστούν σε έναν ετησίως για κάθε εκμετάλλευση, αν και προειδοποιεί για ενδεχόμενη αποδυνάμωση της αποτρεπτικής ισχύος των μηχανισμών συμμόρφωσης. Επιπλέον, εισάγονται κρίσιμες τροποποιήσεις στις πρακτικές διαχείρισης των στρατηγικών σχεδίων των κρατών-μελών, παρέχοντας ευρύτερα περιθώρια ευελιξίας και ταχύτερης προσαρμογής σε εθνικές ιδιαιτερότητες.

Σημαντικές αλλαγές επέρχονται και στο πεδίο των πράσινων υποχρεώσεων. Το Πρότυπο GAEC 1 επιτρέπει τη μείωση των βοσκοτοπικών εκτάσεων κατά 7%, ενώ το GAEC 2 εισάγει δυνατότητα πληρωμής για τη διατήρηση πλούσιων σε άνθρακα εδαφών, όπως υγρότοποι και τύρφες, επιβραβεύοντας περιβαλλοντικά σημαντικές πρακτικές διαχείρισης. Οι αλλαγές αυτές ερμηνεύονται από πολλούς ως απόπειρα εξισορρόπησης ανάμεσα στην ανάγκη για βιώσιμη γεωργία και στην οικονομική επιβίωση των παραγωγών.

Το πακέτο αυτό δεν αποτελεί το τέλος των παρεμβάσεων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη εξαγγείλει τρίτη δέσμη απλούστευσης για το τέλος του έτους, η οποία θα εστιάσει στη βελτίωση της θέσης των αγροτών στην εφοδιαστική αλυσίδα και στην καθιέρωση μέτρων αποτροπής πώλησης προϊόντων κάτω του κόστους παραγωγής, ανοίγοντας τον δρόμο για ένα νέο γεωργικό κοινωνικό συμβόλαιο.

Η συνδυαστική αξιοποίηση των παραπάνω μέτρων – χρηματοδοτικών εργαλείων, οικολογικών σχημάτων, αποζημιώσεων και επενδυτικών κινήτρων – δημιουργεί για πρώτη φορά την προοπτική για ετήσιες εισροές που μπορεί να φτάσουν ή και να υπερβούν τις 50.000 ευρώ ανά αγροτική εκμετάλλευση, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις και αξιοποιηθούν αποτελεσματικά οι ευκαιρίες. Σε μια συγκυρία κλιματικής αστάθειας και παγκόσμιας αβεβαιότητας, η νέα ΚΑΠ διαμορφώνει ένα πεδίο μεγαλύτερης αυτονομίας για τον Έλληνα αγρότη και επαναπροσδιορίζει τον ρόλο του ως πυλώνα της ευρωπαϊκής επισιτιστικής ασφάλειας.