Βαμβάκι:Tο «λευκό χρυσάφι» εξακολουθεί να ζυγίζει περισσότερο στα χαρτιά των χρηματιστηρίων παρά στα χέρια των παραγωγών

Η φετινή χρονιά δοκιμάζει τα όρια της ελληνικής παραγωγής βαμβακιού. Οι αγρότες βλέπουν τις τιμές να κατρακυλούν, οι εκκοκκιστές κρατούν στάση αναμονής και η διεθνής αγορά καταγράφει τα χαμηλότερα επίπεδα επταμήνου. Ποιος τελικά θα σηκώσει το βάρος της παραγωγής;

Ποιος θα στηρίξει φέτος την παραγωγή του βαμβακιού; Οι αγρότες ή οι εκκοκκιστές; Είναι το μεγάλο δίλημμα που διατρέχει ήδη όλη τη θεσσαλική πεδιάδα. Οι πρώτοι έχουν μπροστά τους ένα δύσκολο φθινόπωρο, με τιμές που κινούνται κάτω από το κόστος παραγωγής, και οι δεύτεροι μια άνεση χρόνου και κερδών που τους επιτρέπει να περιμένουν. Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως οι εκκοκκιστές έχουν ήδη κερδίσει δύο φορές: μία με το ράλι τιμών της περιόδου 2021–2022, όταν οι διεθνείς αγορές “έβραζαν”, και άλλη μία μέσα στην πανδημία, όταν τα αποθέματα λειτούργησαν ως μαξιλάρι.

Η νέα σεζόν, όμως, ξεκινά με διαφορετικούς όρους. Οι τιμές του εκκοκκισμένου βαμβακιού κινούνται στα 0,39 €/κιλό για την Α’ ποιότητα και στα 0,37 €/κιλό για τη Β’, ενώ στη Θράκη σε κάποια εκκοκκιστήρια  δεν ξεπερνούν τα 0,36 €/κιλό. Η απόσταση από το πραγματικό κόστος παραγωγής, που σύμφωνα με αναλύσεις του Agrocapital έχει αυξηθεί κατά 27% από το 2018, είναι χαοτική. Οι περισσότεροι παραγωγοί δηλώνουν πως η φετινή χρονιά είναι η χειρότερη που έχουν ζήσει για σιτηρά και βαμβάκι μαζί. Και το ερώτημα δεν είναι πλέον αν θα επιβιώσουν, αλλά αν θα θελήσουν να ξανακαλλιεργήσουν.

Σύμφωνα με πηγές από αγρότες της Θεσσαλίας και της Κεντρικής Μακεδονίας, αλλά και του Έβρου αρκετοί παραγωγοί σκέφτονται σοβαρά να στραφούν εκ νέου στα σιτηρά. Όμως κι εκεί το μέλλον δεν προμηνύεται καλύτερο οι διεθνείς τιμές παραμένουν πιεσμένες, οι εξαγωγές υποτονικές και οι εισαγωγές φθηνών δημητριακών από τρίτες χώρες ροκανίζουν τα περιθώρια κέρδους. “Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα” όπως  μας εξομολογείται εύστοχα ένας παραγωγός από τον Παλαμά Καρδίτσας.

Την ίδια στιγμή, η διεθνής αγορά βαμβακιού κινείται στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων επτά μηνών. Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (futures) στο χρηματιστήριο ICE κυμαίνονται γύρω στα 63 σεντ/λίβρα, καταγράφοντας πτώση -11,5% σε ετήσια βάση. Η υποχώρηση αυτή δεν είναι τυχαία: η πτώση του πετρελαίου καθιστά τις συνθετικές ίνες φθηνότερες και άρα πιο ελκυστικές για τη βιομηχανία ένδυσης, ενώ η καθυστέρηση της μηνιαίας έκθεσης WASDE από το USDA έχει δημιουργήσει κενό πληροφόρησης και ανασφάλεια στην αγορά.

Η παγκόσμια παραγωγή εκτιμάται από την USDA στις 117 εκατομμύρια μπάλες (480 λίβρες) για το έτος 2024/25, με αύξηση 4,6 εκατομμυρίων μπάλων από πέρυσι. Οι Ινδία, Κίνα, Ηνωμένες Πολιτείες, Βραζιλία και Πακιστάν εξακολουθούν να κατέχουν σχεδόν το 78% της αγοράς, ενώ η ζήτηση στην Ασία παραμένει ασθενής. Η Κίνα κατέγραψε νέα πτώση στις 14 Οκτωβρίου 2025, με τα συμβόλαια Ιανουαρίου στο Zhengzhou (ZCE) να διαμορφώνονται στα 13.265 γιουάν/τόνο, ενώ στην Ινδία οι αφίξεις Kapas ξεπερνούν τις 50.000 μπάλες ημερησίως, πιέζοντας τις τιμές στα χαμηλότερα επίπεδα διετίας.

Μόνη φωτεινή εξαίρεση, η Βραζιλία, όπου ο Brazil Cotton Index σημείωσε άνοδο 8,87% σε ετήσια βάση, χάρη στη σταθερότητα του νομίσματος και στις ισχυρές εξαγωγές. Αντίθετα, ο Pakistan Spot Rate κατέρρευσε κατά -17,77%, αντικατοπτρίζοντας τη βαθιά κρίση της ασιατικής παραγωγής. Οι αναλυτές του CottonGrower εκτιμούν πως η αγορά «αγγίζει τον πυθμένα», με οριακή πιθανότητα τεχνικής ανάκαμψης προς τα 65–67 σεντ/λίβρα μέχρι το τέλος του έτους, υπό την προϋπόθεση ότι θα ανακάμψει η ζήτηση των κλωστοϋφαντουργιών.

Στην Ελλάδα, οι εκκοκκιστές έχουν περιθώριο να περιμένουν. Ελέγχουν τη ροή των αποθεμάτων και προσαρμόζουν την αγορά στο ρυθμό των διεθνών εξελίξεων. Οι παραγωγοί, αντίθετα, βρίσκονται χωρίς δίχτυ ασφαλείας. Με καθυστερημένες πληρωμές, αυξημένα κόστη και καμία ουσιαστική δυνατότητα αντιστάθμισης κινδύνου, η πλειονότητα λειτουργεί “μέρα με τη μέρα”. Το βαμβάκι, που για δεκαετίες υπήρξε ο σταθερός πυλώνας της αγροτικής οικονομίας, μοιάζει πλέον περισσότερο με πεδίο αβεβαιότητας παρά με πηγή σταθερότητας.

Και κάπως έτσι, η ερώτηση με την οποία ξεκίνησε η χρονιά  ποιος θα στηρίξει φέτος το βαμβάκι παραμένει αναπάντητη.  Γιατί αν οι αγρότες δεν αντέχουν άλλο και οι εκκοκκιστές δεν θέλουν να ρισκάρουν, τότε ποιος πραγματικά μπορεί να το κρατήσει ζωντανό; Το μόνο βέβαιο είναι πως, φέτος, χειρότερη χρονιά για σιτηρά και για  το βαμβάκι δεν έχει ξαναγραφτεί στη μνήμη της υπαίθρου. Και όσο η διεθνής αγορά βυθίζεται σε αβεβαιότητα, η ελληνική παραγωγή βαδίζει σε ένα λεπτό σχοινί  εκεί όπου η επιβίωση και η εγκατάλειψη απέχουν μόλις μερικά σεντ το κιλό.